MỚI

Tạo thiệp giáng sinh 2024

#Quốc tế

24HMONEY đã kiểm duyệt

Sự sụp đổ của chính quyền Syria để lộ hạn chế của Trung Quốc

Mới cách đây hơn 1 năm, Trung Quốc chào đón nồng nhiệt Tổng thống Bashar al-Assad và Phu nhân đến thăm Bắc Kinh, khôi phục vị thế cho nhà lãnh đạo Syria sau nhiều năm bị cô lập trên trường quốc tế.

Đám đông tập trung ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, để ăn mừng sau khi chính quyền Assad sụp đổ. (Ảnh: AP)

Đó là dịp ông Assad dự Đại hội thể thao châu Á, nơi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định ủng hộ Tổng thống Assad và "phản đối sự can thiệp từ bên ngoài" vào quá trình tái thiết Syria.

Theo giới quan sát, sự chấm dứt đột ngột của chính quyền Assad mà Bắc Kinh ủng hộ cũng gây tổn thất cho tham vọng ngoại giao của Trung Quốc ở Trung Đông và làm lộ ra những giới hạn trong chiến lược của Bắc Kinh ở khu vực.

Lực lượng nổi dậy đã kiểm soát hoàn toàn thủ đô Damascus trong chiến dịch tấn công chớp nhoáng, chấm dứt hơn 50 năm lãnh đạo của gia đình Assad.

"Đã có rất nhiều cường điệu về khả năng của Trung Quốc có thể định hình bối cảnh chính trị ở khu vực", Jonathan Fulton, một thành viên cấp cao của Hội đồng Đại Tây Dương, nhận xét.

Theo nhà nghiên cứu này, sự sụp đổ của chính quyền Assad được đánh giá là sẽ tác động nhiều hơn đến vai trò của Nga và Iran trong thế giới Ả-rập, nhưng cũng là một đòn giáng vào tham vọng toàn cầu của Trung Quốc.

"Nhiều việc (Trung Quốc) đã làm trên trường quốc tế đều dựa vào sự ủng hộ của các quốc gia đó, và việc họ không thể chống đỡ cho đối tác lớn nhất của mình ở Trung Đông nói lên khá nhiều điều về ảnh hưởng của họ ở đó", ông Fulton nói với Reuters.

Sau khi Trung Quốc làm trung gian cho thỏa thuận giữa hai đối thủ Ả-rập Xê-út và Iran năm 2023, truyền thông Trung Quốc ca ngợi vị thế ngày càng tăng của Bắc Kinh ở khu vực mà Washington từ lâu đã thống trị.

Đầu năm nay, Trung Quốc làm trung gian cho thỏa thuận ngừng bắn giữa Fatah, Hamas và các nhóm Palestine khác.

Tuy nhiên, dù đã mời các lãnh đạo Trung Đông đến Hàng Châu và Đặc phái viên về Trung Đông Trác Tuyển sau đó có nhiều vòng "ngoại giao con thoi", người Palestine vẫn chưa thành lập được chính phủ thống nhất và xung đột ở Dải Gaza vẫn tiếp diễn.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đón Tổng thống Syria Bashar al-Assad đến Hàng Châu, tháng 9/2023. (Ảnh: Reuters)

"Sự sụp đổ đột ngột của chính quyền Assad không phải là kịch bản mà Bắc Kinh muốn thấy. Trung Quốc thích một Trung Đông ổn định và độc lập hơn, vì sự hỗn loạn hoặc khuynh hướng ủng hộ Mỹ trong khu vực không phù hợp với lợi ích của Trung Quốc”, Fan Hongda, một học giả về Trung Đông tại Đại học Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải cho biết.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đưa ra phản ứng hạn chế về sự sụp đổ của chính quyền Assad, tập trung vào vấn đề bảo đảm an toàn của công dân Trung Quốc và kêu gọi đạt được "giải pháp chính trị" để khôi phục sự ổn định ở Syria càng sớm càng tốt.

Trong phát biểu đưa ra ngày 9/12, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mao Ninh để ngỏ khả năng hợp tác với chính phủ Syria tương lai: "Quan hệ hữu nghị của Trung Quốc với Syria là vì lợi ích của tất cả người dân Syria", bà nói.

Các chuyên gia và nhà ngoại giao Trung Quốc cho biết Bắc Kinh sẽ chờ thêm trước khi công nhận chính phủ mới ở Damascus.

Họ cho biết Bắc Kinh có thể sử dụng chuyên môn và sức mạnh tài chính của mình để hỗ trợ tái thiết, nhưng sẽ chỉ tham gia với mức độ hạn chế vì Trung Quốc chủ trương giảm thiểu rủi ro tài chính ở nước ngoài trong những năm gần đây.

Syria tham gia Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc từ năm 2022, nhưng chưa có khoản đầu tư đáng kể nào từ các công ty Trung Quốc vào quốc gia này, một phần là do các lệnh trừng phạt.

Trung Quốc "thực sự không thể thay thế phương Tây để về kinh tế, ngoại giao hoặc quân sự ở khu vực”, Bill Figueroa, trợ lý giáo sư tại Đại học Groningen và là chuyên gia về quan hệ Trung Quốc-Trung Đông, nhận định.

"Trung Quốc của năm 2024 không nhiều tiền bằng Trung Quốc của năm 2013 - 2014, khi Vành đai và Con đường mới được triển khai. Đã có sự đánh giá lại theo hướng đầu tư an toàn hơn và giảm thiểu rủi ro cho Trung Quốc nói chung”, ông Figueroa cho biết.

Liên minh nổi dậy Syria đã bắt đầu thực hiện những bước đầu tiên trong quá trình chuyển giao chính phủ.

Ngày 9/12, Thủ tướng Mohammed Jalali của chính quyền cũ đồng ý trao quyền lực cho Chính phủ Cứu thế của phe nổi dậy.

Đài truyền hình Al Jazeera đưa tin chính quyền chuyển tiếp sẽ do ông Mohamed al-Bashir, người đứng đầu Chính phủ Cứu thế, lãnh đạo. Cuộc tiến công mạnh mẽ của liên minh nổi dậy do nhóm Hayat Tahrir al-Sham (HTS) dẫn đầu tạo nên một bước ngoặt mới ở Trung Đông.