Sự phục hưng của đồng tiền - Phần 1

46 ngày sau sự sụp đổ của Lehman Brothers vào  năm 2008 và giữa sự nhận thức chung của thế giới về vị trí bấp bênh của hệ thống đồng dollar, một bài viết tiên tri được công bố trong một cộng đồng online nhỏ có tên “Cryptography Mailing List”.

Đây là bài viết dành cho các thành viên với quy tắc mật mã, không phải là quy tắc tiền tệ, và vì vậy nó không được xem là có liên quan đến tiền mãi đến sau này. Tuy nhiên, khi nhìn lại chúng ta phải đưa ngày hôm đó, 31 tháng 10 năm 2008, và việc tạo ra đồng Bitcoin vào trong hồ sơ chính thức của sự tiền tệ hóa tiền tệ. Ngày đó đáng nhớ không chỉ vì bài viết đề xuất một giải pháp thay thế đối với cơ sở hạ tầng tài chính hiện tại của chúng ta, mà còn vì những điều xảy ra sau đó. Bitcoin, một công cụ tiền tệ mới, hiện nay được sở hữu bởi ít nhất 1% dân số thế giới, hoặc khoảng 100 triệu người.

Những lời chỉ trích kịch liệt về sự phát triển của Bitcoin từ các chính trị gia, ông chủ ngân hàng và giới truyền thông tài chính xuất hiện bên cạnh sự tăng trưởng bùng nổ theo cấp số nhân của nền tảng người dùng và giá trị thị trường của đồng tiền mới này. Sự xuất hiện, phát triển và duy trì chỗ đứng của Bitcoin hiện nay bảo đảm một cái nhìn trung thực, tổng quát và được nghiên cứu kỹ càng về công nghệ tiền tệ mới. Thay vì loại bỏ Bitcoin như một đồng tiền không được kiểm soát và hỗ trợ, chúng ta phải cố gắng hiểu tại sao Bitcoin thu hút được nhiều sự chú ý và giá trị thị trường. Chỉ trong 12 năm, nó đã giành được khoảng 6% tổng giá trị thị trường của vàng mặc dù vàng đã bắt đầu trước đó hàng nghìn năm.

Trong lĩnh vực khoa học tiền tệ, Bitcoin được xem là kẻ xâm lược ngoài hành tinh. Nó không giống với bất cứ điều gì xuất hiện trước đó vì nó phụ thuộc nhiều vào cải tiến công nghệ trong nửa thế kỷ qua. Lĩnh vực về khoa học máy tính được gọi là “Mật mã ứng dụng” đã len lỏi vào hệ thống tài chính và khiến nó thay đổi. Sự xâm chiếm tiếp tục vang dội với sự tăng trưởng của Bitcoin mỗi năm trôi qua. Khi chúng ta nhìn lại nguồn gốc của Bitcoin thông qua góc nhìn của cuốn sách này, chúng ta có thể thấy rằng tiền tệ lớp thứ nhất mới đã được phát minh và khoa học tiền tệ và mật mã đã hợp nhất. Hàng chục năm sau khi Bitcoin được tạo ra, sự hợp nhất này đến nay mới được chấp nhận như một quy tắc tiền tệ. Trước khi chúng ta suy đoán về cách nó diễn ra, chúng ta phải hiểu được nguồn gốc của Bitcoin, lịch sử trước đó và sự cải tiến của kim tự tháp tiền tệ của chính nó.

Satoshi Nakamoto và quyển sách về Bitcoin

Quyển sách được xuất bản vào ngày 31 tháng 10 năm 2008 được viết bởi Satoshi Nakamoto đã thay đổi thế giới tiền tệ mãi mãi. Tác giả vẫn còn là một ẩn số cho đến tận bây giờ, điều đã củng cố tính trung lập của đồng Bitcoin, vì không có người đứng đầu nào tồn tại, người tạo ra quá nhiều ảnh hưởng có thể bị ép buộc hoặc tống tiền, hoặc cố thay đổi quy luật của Bitcoin. Tầm quan trọng về danh tính của người tạo ra này được xem là không còn cần thiết, nhưng nó vẫn không giảm làm giảm đi sự hấp dẫn của việc giấu mặt; Satoshi đã gửi lời phản hồi cuối cùng vào tháng 4 năm 2011 và biến mất khỏi mạng Internet mãi mãi. Huyền thoại và truyền thuyết về Satoshi một ngày nào đó sẽ trở thành một bộ phim đầy kịch tính, nhưng phần mềm mà ông thiết kế đã thay đổi quan niệm về tiền tệ mãi mãi. Câu đầu tiên trong bài viết của Satoshi Nakamoto “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” (tạm dịch: Bitcoin: Một hệ thống tiền mặt công bằng).

Một phiên bản công bằng của tiền điện tử sẽ cho phép các khoản thanh toán trực tuyến được gửi trực tiếp từ người này sang người khác mà không cần đi qua tổ chức tài chính nào.

Tiền trực tuyến có thể giao dịch mà không qua các tổ chức tài chính thể hiện sự phối hợp nhưgn bằng cách nào và theo quy định nào? Tiền tệ trung tính và duy nhất được chấp nhận toàn cầu không phụ thuộc vào các tổ chức tài chính là vàng. Phần hấp dẫn nhất về thiết kế Bitcoin của Satoshi là sự chú ý của ông đến việc bắt chước vàng với vai trò tiền tệ lớp đầu và không bị ảnh hưởng bởi các bên. Và điều đó có nghĩa là một nguồn cung không bắt nguồn từ bảng cân đối kế toán. Nghiên cứu của Satoshi được xây dựng dựa trên những viên gạch mật mã cơ bản và được chấp nhận rộng rãi, điều đó đã hợp thức hóa ý tưởng của ông đối với các thành viên trong “Cryptography Mailing List”.

Định nghĩa Bitcoin

Từ “Bitcoin” đề cập đến 2 thứ, (1) giao thức phần mềm Bitcoin; (2) đơn vị tiền tệ nằm trong phần mềm. Ở đây, chúng ta sẽ đề cập đến đơn vị tiền tệ là BTC với sự tách biệt khỏi phần mềm. Bitcoin, giao thức phần mềm là một tập hợp của những luật lệ. Nó sử dụng một thuật toán mã hóa cấp quân sự được gọi là Thuật toán băm mã hóa 2 (SHA2, cụ thể là SHA-256), lần đầu được phát hành bởi cộng đồng tình báo Hoa Kỳ vào năm 2001. Việc sử dụng SHA, được xem là an toàn đến mức nó được yêu cầu bởi luật pháp chính phủ để xử lý những thông tin mang tính nhạy cảm cao. Thiết kế của Bitcoin kết hợp SHA2 với những quy tắc minh bạch, hài hòa đến nỗi nó có thể thể hiện các đặc tính tiền tệ của vàng trong thế giới công nghệ. Điểm quan trọng mà Satoshi áp dụng cho mật mã được minh chứng và bảo mật. Những quy tắc khéo léo này đã xây dựng cơ chế điều phối mà ông gọi là một “chuỗi các khối thông tin”, nhưng thế giới sẽ gọi nó là công nghệ chuỗi khối (blockchain) của Bitcoin.

Khoa học máy tính

Trước khi đi sâu vào các cải tiến kỹ thuật cụ thể của công nghệ blockchain của Bitcoin, điều tạo ra một đồng tiền kỹ thuật thành công, chúng ta cần biết rằng hiểu về Bitcoin ở mức độ công nghệ yêu cầu chuyên môn về khoa học máy tính. Những cuốn sách giáo khoa được viết về phần mềm Bitcoin, được lấp đầy bởi những chi tiết mang cấp độ lập trình về tất cả những thành phần chính của Bitcoin bao gồm chìa khóa bảo mật, địa chỉ, ví, giao dịch và khai thác dữ liệu. Chúng ta sẽ đề cập và giải thích về những yếu tố này sau, nhưng với những người muốn có trải nghiệm chuyên sâu hơn về mật mã đằng sau phần mềm Bitcoin, hãy bắt đầu với cuốn sách Mastering Bitcoin (tạm dịch: Làm chủ Bitcoin) của Andreas Antonopolous. Nó được viết theo phong cách dễ tiếp cận với cả những người không có nền tảng vững chắc về khoa học máy tính nhưng tò mò về quy tắc khiến Bitcoin hoạt động. Đối với những người khác, hiểu được rằng các quy tắc của Bitcoin biến nó trở thành đồng tiền kỹ thuật đáng tin cậy tương tự với cách mọi người tin dùng email để giao tiếp trên mạng. Họ có thể không biết chính xác nó hoạt động như thế nào nhưng nó rất đáng tin.

Sự tương đồng hữu ích của Bitcoin

Đầu tiên, hãy tìm hiểu về 3 phép ẩn dụ cơ bản dành cho Bitcoin: vàng, đất và email.

Bitcoin (BTC) là vàng kỹ thuật số. Nó là một dạng của tiền. Mọi người tin tưởng BTC vì họ tin rằng nó hiếm và có giá trị theo cách mọi người đặt niềm tin ở vàng trong nhiều thiên niên kỷ. Nó có giá trị ở hàng trăm đồng tiền khác nhau, cũng giống như vàng. Và quan trọng nhất là nó không xuất phát từ các bảng cân đối kế toán của tổ chức tài chính nào, giống như vàng. Vàng và BTC đều là những tài sản không có đối tác tương đương. Chúng ta sẽ tiếp tục đưa ra nhiều sự so sánh kỹ càng hơn với vàng.

BTC là đất kỹ thuật số. Chỉ có 57 triệu dặm vuông Anh đất trên Trái đất. Tương tự, chỉ có 21 triệu BTC. Rất may là đất đai kỹ thuật số này có thể chia thành những miếng nhỏ nhất. Mark Twain từng nói “hãy mua đất vì chúng ta không thể làm ra nó” để thu hút đầu tư vào bất động sản, và BTC cũng như vậy. BTC khan hiếm, tương tự với số đất trên Trái đất. Chúng ta sẽ khám phá xem cách nó có được sự khan hiếm theo thời gian, thế nên khi nhiều người chuyển từ đồng Bảng Anh, Yen Nhật, và USD sang thế giới của Bitcoin thì sẽ khó khăn hơn để có được loại đất kỹ thuật số này ở mức giá hiện tại. Chúng ta có thể so sánh sự tăng giá của BTC với việc mua đất và giải thích hiện tượng tăng theo cấp số nhân của giá trị thị trường và sự chấp nhận như Internet vào những năm 1990. Giá của một miếng bánh Bitcoin đã tăng đều trong thời gian dài vì mọi người xem nó như bất động sản tiềm năng. Không có những người gác cổng ở vương quốc Bitcoin khiến mọi người đều có thể trở thành chủ sở hữu tiềm năng. Quyền sở hữu sẽ ngày càng trở nên đắt đỏ khi thế giới trở nên đông đúc hơn; một khi mọi người hiểu được thời kỳ phục hưng của tiền đang diễn ra, nỗi sợ bỏ lỡ sẽ trở nên rất lớn.

Cuối cùng, Bitcoin hoạt động tương tự như email. Bạn có thể không hiểu khoa học máy tính phái sau nó, nhưng hoạt động cơ bản về gửi và nhận email là những thói quen toàn cầu. Địa chỉ email có thể được chia sẻ với mọi người nhưng chỉ người giữ mật khẩu mới có thể truy cập những tin nhắn đến. Bitcoin cũng hoạt động theo cách tương tự. Bạn có thể chia sẻ địa chỉ Bitcoin của mình với những người gửi tiền cho bạn, nhưng chỉ với mật khẩu của mình, được gọi là chìa khóa bảo mật, bạn mới có thể sử dụng nó. Email là một giao thức để gửi và nhận dữ liệu; tên chính thức của nó là Giao thức gửi thư đơn giản (SMTP). Bitcoin cũng là một giao thức nhưng để gửi và nhận giá trị thay vì dữ liệu.

.....(còn tiếp)....