Sự phân mảnh địa kinh tế đe dọa an ninh lương thực và chuyển đổi năng lượng sạch

Việc Nga xâm chiếm Ukraine vào năm 2022 đã chia cắt các thị trường hàng hóa lớn. Kể từ đó, các quốc gia đã hạn chế thương mại hàng hóa, với các biện pháp chính sách mới tăng hơn gấp đôi so với năm 2021.

Hàng hóa, đặc biệt là khoáng sản quan trọng cho quá trình chuyển đổi xanh và một số mặt hàng nông nghiệp được giao dịch nhiều, đặc biệt dễ bị tổn thương trong trường hợp có sự phân mảnh địa kinh tế nghiêm trọng hơn.

Sự phân mảnh hơn nữa có thể dẫn đến tình trạng hỗn loạn trong thị trường hàng hóa, gây ra biến động giá lớn. Trong khi thiệt hại kinh tế toàn cầu dài hạn khoảng 0,3% sẽ vẫn tương đối khiêm tốn do tác động bù đắp ở các nước sản xuất và tiêu dùng ròng, thì các nước thu nhập thấp và các nước dễ bị tổn thương khác sẽ phải gánh chịu. Trong các mô phỏng minh họa của IMF, họ có thể phải đối mặt với mức tổn thất tổng sản phẩm quốc nội dài hạn là 1,2. phần trăm trung bình, phần lớn xuất phát từ sự gián đoạn trong nhập khẩu nông sản.

Đối với một số quốc gia, tổn thất có thể vượt quá 2%. Điều này sẽ làm trầm trọng thêm mối lo ngại về an ninh lương thực, vì các nước thu nhập thấp đặc biệt phụ thuộc vào nhập khẩu thực phẩm để nuôi sống người dân của họ.

Những tác động bất lợi này một phần là do sản xuất hàng hóa tập trung cao độ, phần lớn là do lợi thế khu vực về nguồn tài nguyên thiên nhiên. Ví dụ, ba nhà cung cấp khoáng sản lớn nhất chiếm trung bình khoảng 70% sản lượng khai thác toàn cầu. Việc mở rộng quy mô công suất khai thác và xử lý có thể mất nhiều năm, dẫn đến phản ứng chậm với tín hiệu giá.

Đồng thời, một số mặt hàng như thực phẩm và năng lượng đóng vai trò then chốt trong tiêu dùng hộ gia đình, trong khi nhiều khoáng sản là đầu vào chính cho các công nghệ và sản xuất quan trọng. Sự kết hợp giữa nguồn cung tập trung và nhu cầu rộng rãi này dẫn đến giao dịch hàng hóa rộng khắp, với nhiều quốc gia chỉ phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu từ một số ít nhà cung cấp. Điều này khiến hàng hóa dễ bị tổn thương hơn trong trường hợp bị hạn chế thương mại.

Nghiên cứu của IMF chỉ ra rằng việc phân chia thị trường hàng hóa toàn cầu thành hai khối địa chính trị giả định, dựa trên cuộc bỏ phiếu của Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 3 năm 2022 yêu cầu Nga chấm dứt chiến tranh với Ukraine, có thể dẫn đến biến động giá đáng kể. Nó cũng có thể gây ra sự chênh lệch lớn về giá giữa các khối, đặc biệt là các khoáng sản quan trọng đối với quá trình chuyển đổi xanh và hàng nông sản được giao dịch nhiều.

Giá cả cũng sẽ biến động hơn trong một thế giới bị phân mảnh. Các thị trường bị phân mảnh sẽ cung cấp ít bộ đệm hơn để hấp thụ những cú sốc hàng hóa trong tương lai, chẳng hạn như mùa màng kém hoặc thời tiết khắc nghiệt. Hơn nữa, ngay cả một nhà sản xuất hàng hóa đơn lẻ thay đổi quan điểm địa chính trị cũng có thể gây ra những biến động giá cả đáng kể.

Rủi ro chuyển đổi năng lượng

Sự phân mảnh hàng hóa có thể cản trở quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng không, nhu cầu về khoáng sản sẽ tăng gấp nhiều lần trong những năm tới. Để đáp ứng nhu cầu này đòi hỏi phải tăng quy mô cung cấp nhanh chóng. Vì các mỏ có giá trị kinh tế tập trung ở một số quốc gia nên thương mại trở nên cần thiết để đảm bảo khả năng tiếp cận các nguồn tài nguyên này. Thị trường bị phân mảnh có thể làm phức tạp vấn đề.

Khi hoạt động buôn bán khoáng sản quan trọng giữa các khối bị gián đoạn, đầu tư vào năng lượng tái tạo và xe điện có thể thấp hơn tới 30% vào năm 2030, so với một thế giới không bị chia cắt. Điều này có thể dẫn đến việc giảm thiểu biến đổi khí hậu chậm hơn.

Kêu gọi hợp tác đa phương

Nếu vẫn khó có thể hợp tác toàn diện, thì cần phải tìm ra các giải pháp thực tế để giải quyết những thách thức cấp bách nhất: giảm thiểu nguy cơ mất an ninh lương thực và hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.

Cần có những nỗ lực khẩn cấp để đảm bảo dòng lương thực không bị cản trở và giảm thiểu mối đe dọa mất an ninh lương thực ở các nước thu nhập thấp, đặc biệt là trong bối cảnh tần suất và cường độ ngày càng tăng của các hiện tượng thời tiết và thiên tai.

Tương tự, các nỗ lực đa phương nên ưu tiên thiết lập một “hành lang xanh”, bao gồm một thỏa thuận tối thiểu để duy trì dòng chảy của các khoáng sản quan trọng. Điều này sẽ giúp ngăn chặn biến đổi khí hậu.

Khi các nhà hoạch định chính sách nỗ lực giảm thiểu rủi ro phân tán , các quốc gia có thể thực hiện các bước chủ động để giảm thiểu hậu quả kinh tế tiềm ẩn. Các chiến lược có thể bao gồm đa dạng hóa nguồn cung cấp hàng hóa, đầu tư nhiều hơn vào khai thác, thăm dò và tái chế khoáng sản quan trọng.

Các quốc gia cũng nên xem xét các chính sách rộng hơn nhằm tăng cường khả năng phục hồi trước các cú sốc, bao gồm:

- Các khuôn khổ chính sách tài chính, cơ cấu và kinh tế vĩ mô mạnh mẽ hơn

- Nguồn đệm tài chính và tài chính dồi dào

- Tăng cường lưới an toàn

- Chuẩn bị cho sự gián đoạn đột ngột của nguồn cung hàng hóa

Một sáng kiến ​​quốc tế nhằm cải thiện việc chia sẻ dữ liệu và tiêu chuẩn hóa trên thị trường khoáng sản cũng có thể làm giảm sự không chắc chắn của thị trường.

Sự phân mảnh thị trường hàng hóa có thể tạo ra một môi trường toàn cầu bất ổn hơn, gây ra các mối đe dọa đối với an ninh lương thực, tăng trưởng kinh tế và chi phí cho các nỗ lực giảm thiểu biến đổi khí hậu. Vì vậy, nên có sự hợp tác đa phương về chính sách thương mại nhằm ngăn chặn những kết quả như vậy.