Sử dụng margin thế nào để nhà đầu tư không 'cháy tài khoản'?

Trong thế giới đầy biến động của thị trường tài chính, nhà đầu tư không chỉ là những người đặt cược trên sự tăng giảm của giá cổ phiếu, mà còn là những người chủ động tìm kiếm cơ hội để tối ưu hóa lợi nhuận. Trong hành trình này, vay margin - "con dao hai lưỡi", nổi lên như một công cụ mạnh mẽ, thu hút sự chú ý của những nhà đầu tư ưa thích mạo hiểm và khát khao tìm kiếm cơ hội sinh lời.

Vay margin là gì?

Hiểu một cách cơ bản, margin cho phép nhà đầu tư vay tiền từ công ty chứng khoán để mua thêm cổ phiếu. Điều này có thể giúp nhà đầu tư tăng tỷ suất lợi nhuận tiềm năng của họ, nhưng cũng đi kèm với rủi ro cao hơn.

Về mặt quản lý margin, cơ chế quản lý được Ủy ban Chứng khoán đưa ra, gồm danh mục được phép ký quỹ và tỷ lệ trần margin/vốn chủ sở hữu của các công ty chứng khoán (CTCK) là 2 lần.

Tỷ lệ cho vay do CTCK quyết định dựa trên hệ thống đánh giá và quản trị rủi ro của họ. Thường các tỷ lệ chuẩn được đưa ra là 50% - 50% (tỷ lệ tiền nhà đầu tư - cho vay) cho nhóm cổ phiếu bluechip, 60% - 40% cho nhóm midcap và dưới 30% cho nhóm penny. Ngoài ra, các CTCK có 2 yếu tố cần chú ý đó là room (tổng lượng cho vay đối với 1 mã cổ phiếu không quá 10% vốn chủ sở hữu) và pool (tổng lượng cho vay không quá 5% lượng cổ phiếu của 1 mã chứng khoán).

Nếu sử dụng hợp lý, nhà đầu tư có thể kiểm soát mức lỗ và tận dụng cơ hội lớn khi thị trường thuận lợi. Ngược lại, nếu được sử dụng một cách không cẩn thận hoặc lạm dụng, margin có thể trở thành con dao hai lưỡi gây ảnh hưởng lớn đến tài khoản Nhà đầu tư.

Ví dụ, khi cổ phiếu tăng giá sẽ có lợi nhuận nhiều hơn, đồng thời giá trị tài sản ròng tăng mạnh; nhà đầu tư có thể tiếp tục được mua thêm cổ phiếu để gia tăng lợi nhuận nhanh hơn. Ngược lại, nếu cổ phiếu giảm giá khi đang sử dụng margin, giá trị tài sản ròng sẽ giảm tương ứng với tỷ lệ đòn bẩy mà nhà đầu tư đang sử dụng. Tỷ lệ đòn bẩy 1:2 thì sẽ lỗ gấp 2 lần bình thường, dùng tỷ lệ đòn bẩy 1:3 thì sẽ lỗ gấp 3 lần bình thường.

4 nguyên tắc cơ bản khi sử dụng margin

Như vậy, để tận dụng được tối đa lợi ích với tối thiểu những rủi ro khi sử dụng “đòn bẩy tài chính này”, nhà đầu tư cần một số nguyên tắc cơ bản sau:

Thứ nhất, cần có chiến lược đầu tư rõ ràng. Chiến lược đầu tư là bản lề rất quan trọng khi đầu tư, nếu có một chiến lược rõ ràng thì việc quản lý rủi ro và cảm xúc gần như đã quyết được một nửa.

Xây dựng một chiến lược đầu tư là một quá trình cân nhắc kỹ lưỡng và đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về thị trường và mục tiêu tài chính của bạn. Do đó, bạn có thể cân nhắc tìm sự tư vấn từ chuyên gia tài chính để có cái nhìn chuyên sâu và chiến lược tư vấn.

Thứ hai, nhà đầu tư cần hiểu biết về doanh nghiệp/ngành nghề đang đầu tư. Hiểu rõ tính chất ngành nghề của doanh nghiệp sẽ cho nhà đầu tư rất nhiều sự tự tin và cơ sở trong việc sử dụng đòn bẩy. Hơn nữa, việc nắm bắt những yếu tố quan trọng của ngành nghề đầu tư như tính chu kỳ cũng giúp sử dụng margin đúng thời điểm - mấu chốt trong việc sử dụng đòn bẩy.

Thứ ba, sử dụng đúng thời điểm. Việc sử dụng margin đúng thời điểm hay không phần lớn dựa vào kiến thức và kinh nghiệm của nhà đầu tư về thị trường và chu kỳ của ngành nghề được đầu tư.

Ngoài ra, khi sử dụng margin, nhà đầu tư thực chất đang vay tiền từ công ty chứng khoán và sẽ phải trả lãi suất trên số tiền đã vay. Chi phí lãi suất này có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận hoặc làm tăng lỗ. Quan trọng là tính toán chi phí này khi đánh giá tiềm năng lợi nhuận của các giao dịch.

Tuy nhiên, nếu sử dụng một cách chừng mực và tuân thủ những nguyên tắc nhỏ cơ bản vẫn sẽ giúp nhà đầu tư tránh được những rủi ro không đáng có. Cụ thể, các nguyên tắc gồm: Chỉ sử dụng khi thị trường có xu hướng rõ ràng; chỉ sử dụng vào những cổ phiếu có thanh khoản tốt, tính cơ bản cao; tập trung vào những cơ hội ngắn hạn và tuân thủ kỷ luật trong cắt lỗ cũng như chốt lãi; liên tục theo dõi thị trường.

Ông Phạm Hoàng Quang Kiệt, Phó phòng Nghiên cứu và Phân tích, Công ty Cổ phần Tư vấn Đầu tư và Quản lý tài sản FIDT

Để tránh sai lầm khi sử dụng đòn bẩy, nhà đầu tư cũng cần lưu ý đến 2 vấn đề chính. Thứ nhất, định vị rõ khẩu vị rủi ro bản thân. Khi sử dụng margin, tức số vốn ban đầu đã được bẩy lên đáng kể, nhà đầu tư không chỉ đầu tư bằng vốn của mình mà còn sử dụng tiền mượn, rủi ro từ đó cũng tăng lên đáng kể so với bình thường.

Kiến thức về quản lý rủi ro là cực kỳ quan trọng khi sử dụng margin. Nhà đầu tư cần có khả năng đánh giá rủi ro và xác định mức độ rủi ro mà bản thân sẵn lòng chấp nhận.

Nhà đầu tư cũng cần đặt ra những câu hỏi và xem xét kỹ lưỡng để xác định mức độ rủi ro phù hợp với mức đòn bẩy cụ thể. Bên cạnh đó, việc liên tục đánh giá trạng thái rủi ro của thị trường từng thời điểm kết hợp với xem xét lại mức độ chịu rủi ro của bản thân trước khi sử dụng margin là điều mà mọi Nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ. Đây là một trong những vấn đề trọng yếu để tạo ra một chiến lược đầu tư có hiệu suất tốt và mang lại lợi thế về lâu dài trong đầu tư.

Điểm cần lưu ý thứ hai là tránh bị cảm xúc chi phối. Một trong những rủi ro lớn nhất của việc sử dụng margin là nó có thể khiến nhà đầu tư bị cảm xúc chi phối. Khi sử dụng margin, họ có thể cảm thấy họ có thể mua nhiều cổ phiếu hơn mức họ có thể chịu đựng. Điều này có thể dẫn đến việc mua bán thiếu suy nghĩ và có thể dẫn đến thua lỗ.

Sợ hãi, tham lam, thất vọng và căng thẳng là những cảm xúc thường xuyên chi phối nhà đầu tư. Khi sử dụng margin, sự chi phối của những cảm xúc trên có thể nhân lên gấp nhiều lần.