Startup Việt học gì từ trường hợp Gạo ST25 của Việt Nam?

Là phải đăng ký bảo hộ thương hiệu bằng mọi giá, đừng để ai đó nhanh tay đứng ra đăng ký “phỏng tay trên” chiếm dụng thương hiệu mình một cách đau đớn như vậy.

Nghe nói có đến 4 doanh nghiệp khác nhau nộp hồ sơ đăng ký bảo hộ trước ông chủ thật sự của ST25 tại thị trường Mỹ và Úc. Luật là luật, gần như ai đăng ký trước là người đó nắm quyền sở hữu.

Cũng có một số trường hợp ngoại lệ như McDoanald’s tại thị trường Trung Quốc, còn lại đa số là mất chủ quyền thương hiệu. Như Burger Kings tại thị trường Úc chẳng hạn - phải ngậm ngùi lấy một cái tên hoàn toàn mới là Hungry Jack’s, còn BreadTalk của Singapore thì làm người đứng nhìn thương hiệu “nhái” BreadTop mặc sức tung hoành. BreadTop giống BreadTalk từ font chữ, màu sắc của logo đến tiếng phát âm, mô hình kinh doanh.

Đó là luật chơi về bảo hộ thương hiệu mà các startup Việt hay doanh nghiệp VN nói chung cần phải nắm rõ khi nghĩ đến chuyện đi ra biển lớn. Thiếu tờ giấy đăng ký bảo hộ thương hiệu trong tay như thiếu cuốn hộ chiếu passport, muốn đi đâu cũng không được, làm sao nói đến chuyện xuất khẩu hay bành trướng thương hiệu ra quốc tế.

Có một câu hỏi không ít người thắc mắc, là tại sao đa số trường hợp chiếm dụng thương hiệu Việt lại xảy ra tại hai thị trường Mỹ và Úc?

Câu trả lời có lẽ là vì đây là hai quốc gia có cộng đồng người Việt đông nhất thế giới, nên thị trường hải ngoại dành cho thương hiệu Việt là lớn nhất tại đây.

Do đó nếu các startup không có nhiều ngân sách thì có thể đăng ký bảo hộ thương hiệu tại Mỹ và Úc trước các nước khác, rồi vừa làm vừa đăng ký thêm từ từ theo trình tự các thị trường ưu tiên (dĩ nhiên VN là nước đầu tiên!).

Được biết chi phí tự đăng ký bảo hộ thương hiệu tại Úc cũng không quá lớn, chỉ khoảng 650 đôla Úc (500 USD) nếu nhờ người thân tự đăng ký trên mạng, còn thông qua luật sư thì khoảng 2.000 USD.

Bên Mỹ chắc cũng gần gần đó, một khoản tiền dĩ nhiên không nhỏ đối với startup nhưng rõ ràng là không quá lớn đối với cả một chân trời cơ hội mở rộng. Nhất là đối với các thương hiệu có nhiều hoài bão, đi dự thi quốc tế và từng đoạt giải nhất, nhì thế giới như thương hiệu ST25.

Kết quả là chủ nhân của Gạo ST25 phải đành đăng ký một cái tên mới toanh là Gạo Ông Cua tại thị trường Mỹ vì chuyện thưa kiện và tương lai vụ việc không biết đi về đâu. Tự nhiên đường đường là một thương hiệu thắng giải gạo ngon nhất thế giới tại Philippines vào năm 2019 nay trờ thành thương hiệu gạo vô danh. Không những thế, biết đâu một ngày nào đó còn phải dở khóc dở cười cạnh tranh ngược lại với Gạo ST25 giả mạo!

Cho nên, các startup Việt tính đến chuyện ra biển lớn thì phải hiểu các luật chơi của biển lớn. Đăng ký bảo hộ tên thương hiệu, logo, và các tài sản trí tuệ khác gắn liền với sản phẩm hay mô hình kinh doanh là một luật chơi nhập môn cơ bản nhất.

Đừng để thua do thiếu chuẩn bị. Và đừng để cái khó nó bó cái khôn.