Sở hữu bất động sản có thời hạn: Xu thế tất yếu

Tài nguyên đất đai hữu hạn khiến việc quản lý đất theo thời gian và mục đích sử dụng là phổ biến trên thế giới. Tuy vậy, ở Việt Nam, quan niệm “nhà đất là tài sản vĩnh viễn” đã có nhiều thay đổi khi bất động sản du lịch phát triển, tạo ra các loại hình sản phẩm mới.

Nhà ở cũng có niên hạn

Tại các quốc gia phát triển, mặc dù công nhận quyền sở hữu tư nhân, nhưng luật đất đai của các nước này vẫn khẳng định vai trò to lớn và vị thế của nhà nước trong quản lý đất đai (quy hoạch, quy định mục đích sử dụng đất…).

Chẳng hạn, Hiến pháp Trung Quốc quy định việc nhà nước giao đất cho các tổ chức, cá nhân sử dụng dưới dạng giao quyền sử dụng đất. Quyền sử dụng đất cho phép cá nhân, tổ chức sở hữu được quyền định đoạt về đất đai (chuyển nhượng, cho thuê, thừa kế, thế chấp…). Nhưng nhà nước khống chế bằng quy định mục đích sử dụng đất và thời gian sử dụng đất (quy định là từ 40 - 70 năm).

Ở Pháp, công tác quy hoạch đô thị được quan tâm triển khai từ rất sớm và được thực hiện rất nghiêm ngặt từ đầu thế kỷ 20. Cho đến nay, Luật Đô thị ở Pháp vẫn không ngừng cập nhật theo xu thế phát triển, đặc biệt các vấn đề liên quan đến quyền sở hữu tư nhân, vai trò can thiệp ngày càng sâu sắc hơn của nhà nước cũng như của các cộng đồng địa phương vào công tác quản lý đất đai, quản lý quy hoạch đô thị.

Singapore có chương trình “Sở hữu nhà ở” từ năm 1964. Thời gian đầu, chính phủ sở hữu 40% đất đai, nhưng hiện nay tỷ lệ sở hữu đã lên tới 98% vì Singapore có chính sách thu hồi đất bắt buộc.

Tùy theo từng dự án, từng loại đất và quy hoạch thì nhà đầu tư được thuê thời hạn 20, 30, 50 và 99 năm. Hết thời hạn, người thuê đất phải tháo dỡ công trình, trả lại đất cho nhà nước vô điều kiện. TS Boaz Boon, Phó chủ tịch cấp cao phụ trách nghiên cứu của Tập đoàn CapitaLand (Singapore) cho biết giá căn hộ tại Singapore không chỉ tùy thuộc thời gian sở hữu mà còn tùy thuộc vào vị trí, nhà đầu tư, quy hoạch...

Theo TS Nguyễn Trọng Tuấn (thành viên Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam), hầu hết các quốc gia trên thế giới, dù quy định chế độ sở hữu đối với đất đai khác nhau nhưng đều có xu hướng ngày càng tăng cường vai trò quản lý của nhà nước.

Chẳng hạn Trung Quốc đang áp dụng chế độ thuê 70 năm và hiện đang soạn thảo luật gia hạn hợp đồng vô điều kiện. Hong Kong tự động gia hạn đối với các bất động sản cũ trên cơ sở đóng lệ phí hàng năm.

Theo các chuyên gia, nhìn chung, các nước đưa ra các thời hạn sở hữu nhà ở là nhằm đảm bảo quỹ đất và đa dạng hóa các loại hình nhà ở. Chưa kể một rào cản khác gây khó cho việc nắm giữ lâu dài là thuế đất đai ở các nước này rất cao (cao hơn rất nhiều so với Việt Nam).

Trở lại với câu chuyện sở hữu trong nước, gần đây, thông tin một số chung cư chỉ được giao đất trong 50 năm làm dấy lên quan ngại cho giới đầu tư về thời gian sở hữu căn hộ, tuy nhiên, vấn đề này sau đó nhanh chóng được làm sáng tỏ nhờ phân tích thấu đáo của chuyên gia và nhà chức trách.

Theo đó, việc chủ đầu tư được giao đất 50 năm là thời gian quy định triển khai dự án. Còn khi chuyển sang đất ở, diện tích đất thuộc quyền sử dụng chung của các chủ sở hữu căn hộ chung cư, được cấp sổ hồng sử dụng ổn định lâu dài.

Ở một mảng màu khác, nhà đầu tư bất động sản du lịch cũng băn khoăn về thời hạn sử dụng của các sản phẩm mới như condotel, shophouse trong khu nghỉ dưỡng…

Quy định cụ thể về các sản phẩm mới tuy chưa có, nhưng đa phần khách hàng đều được giải thích rõ ràng. Theo đó, hiện nay, tất cả các dự án khu du lịch nghỉ dưỡng đều được xây dựng trên khu “đất thương mại, dịch vụ” nên sẽ được sở hữu trong 50 năm, hoặc gia hạn đến 70 năm. Điều này được quy định rõ trong luật đất đai.

Quy định này cho tới nay đã nhận được sự đồng thuận của người dân bởi trên hết, các quần thể du lịch, nghỉ dưỡng đều tọa lạc tại những khu đất vàng, những vị trí quy hoạch đồng bộ. Trên thực tế, vấn đề về thời hạn sở hữu của sản phẩm bất động sản du lịch luôn được các đơn vị phát triển dự án công khai, minh bạch với giới đầu tư.

Tất nhiên, đâu đó vẫn còn những rủi ro ở dự án của các chủ đầu tư ít tên tuổi, sự sai lệch thông tin qua các sàn phân phối không chính thức. Vì vậy chuyên gia khuyến cáo giới đầu tư nên tham gia dự án của các chủ đầu tư uy tín, đẳng cấp để an tâm về pháp lý.

Ghi nhận từ thị trường cũng cho thấy bước chuyển về tâm lý của giới đầu tư, khi thời hạn sở hữu đã không còn là rào cản lớn.

Bởi khi thực tế chứng minh nhà nước vẫn đang tiếp tục nắm giữ vai trò “cầm trịch” thì giới đầu tư bất động sản du lịch tập trung nhìn sâu vào tiềm năng của dự án, quy hoạch của địa phương, các thông tin vĩ mô về kinh tế xã hội để ra quyết định… thay vì những lo ngại quanh “50 năm hay 70 năm”. Ngoài ra, giá trị của Bất động sản sẽ do thị trường quyết định; do vậy, thời gian sở hữu không còn là vấn đề đối với các nhà đầu tư.