Shark Thủy và những thương vụ đầu tư thất bại

Hệ thống Trung tâm tiếng Anh Apax English từng là “gà đẻ trứng vàng” của công ty Shark Thủy nhưng cũng khiến doanh nhân này chìm trong nợ nần. Loạt dự án khởi nghiệp có bàn tay của Shark Thủy cũng gặp vô vàn khó khăn, thậm chí phải đóng cửa.

Hụt hơi vì giáo dục, mắc kẹt vì bất động sản

Cơ quan Cảnh sát điều tra đã khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Nguyễn Ngọc Thủy (Shark Thủy), Chủ tịch Công ty Giáo dục EGroup, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đầu tư Apax Holdings - đơn vị sở hữu hệ thống Trung tâm tiếng Anh Apax English - về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Thành công lớn nhất của Shark Thủy có lẽ là xây dựng được chuỗi trung tâm tiếng Anh lớn nhất Việt Nam: Apax English và EnglishNow.

Trong một thời gian dài, Apax English và EnglishNow được xem là “gà đẻ trứng vàng” của Apax Holdings (IBC) - một thành viên trực thuộc Tập đoàn Egroup. Tới cuối năm 2022, Shark Thủy sở hữu 6,17% vốn IBC, trong khi Egroup nắm gần 16,8%.

Theo giới thiệu, Apax Holdings nắm 66,36% vốn tại CTCP Anh ngữ Apax (Apax English/Apax Leaders). Hệ thống này khi cao điểm có hơn 120 trung tâm trên toàn quốc với thương hiệu Apax Leaders, trải rộng tại hơn 30 tỉnh, thành với khoảng 120.000 học viên.

Những năm trước dịch Covid-19, Apax Holdings có giai đoạn tăng trưởng nóng, liên tục mở trung tâm. Doanh thu đạt 1.000 tỷ vào năm 2018 và tăng gấp đôi lên 2.000 tỷ trong năm 2020.

Nhưng sau dịch Covid-19, Apax English gặp rất nhiều khó khăn, chìm ngập trong nợ nần, chậm hoãn thanh toán nợ trái phiếu, nợ lương giáo viên và học phí của học viên, trong khi phụ huynh dồn dập đòi tiền… Cơn bĩ cực khiến Apax Holdings bị hủy niêm yết, lãnh đạo tháo chạy.

Ông Thủy đã nỗ lực làm việc với các quỹ đầu tư để gọi vốn, nhưng dường như không thành công.

Trong 2 năm qua, doanh nghiệp của Shark Thủy tái cấu trúc, dùng cả bất động sản và đồ gia dụng để gạt nợ cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, Apax Holdings vẫn không thoát khỏi bùn lầy. Cổ phiếu IBC về mức “trà đá”, dưới 2.000 đồng/cp, giảm hơn 10 lần trong thời gian ngắn.

IBC bị đẩy từ HOSE xuống sàn Upcom nhưng cổ phiếu vẫn bị đình chỉ giao dịch do vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ công bố thông tin.

Apax Holdings của Shark Thủy thêm phần khó khi lấn sân sang bất động sản.

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2022, HĐQT IBC công bố tờ trình với kế hoạch phát hành 83,1 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, theo tỷ lệ 1:1 với mệnh giá 10.000 đồng/cp và dự kiến sẽ thu về thêm 831 tỷ đồng, tăng vốn doanh nghiệp lên 1.663 tỷ đồng.

Số vốn hút về, Apax Holdings dự kiến để trả nợ, góp vốn hợp tác đầu tư dự án bất động sản tại khu du lịch Hồng Quang Long Hải - Vũng Tàu (diện tích hơn 50 nghìn m2) đồng thời bổ sung vốn lưu động.

Song thị trường bất động sản trầm lắng và gần như đóng băng kể từ năm 2022 cho tới nay đã đẩy không ít doanh nghiệp rơi vào tình trạng mất thanh khoản.

Những lần đầu tư thất bại

Ông Nguyễn Ngọc Thủy vốn là nhà đầu tư nổi tiếng từ chương trình Shark Tank Việt Nam. Sau 3 mùa đầu tiên, ông trở nên nổi tiếng hơn và tên gọi Shark Thủy gắn liền với vị chủ tịch này kể từ đó.

Điểm chung của các startup do Shark Thủy rót vốn là hầu hết đều bị các nhà đầu tư khác từ chối và quan điểm của ông là 'thích lao vào khi người khác bỏ đi'. Trong đó, phải kể đến dự án Sữa đậu nành Soya Garden hay We Escape...

Tại mùa 1 Shark Tank Việt Nam (đầu năm 2018), Shark Thủy cam kết rót vốn 15 tỷ đồng (đổi lấy 45% cổ phần) để cứu vớt dự án startup chuỗi cửa hàng đậu nành Soya Garden.

Sau khi nhận được đầu tư từ Shark Thủy, Soya Garden tăng vốn điều lệ từ 30 triệu đồng lên 20 tỷ đồng vào tháng 3/2018 và một năm sau lên mức 100 tỷ đồng. Nguồn vốn này phần lớn đến từ tập đoàn Egroup của Shark Thủy.

Nhưng sau 3 năm đó, từ một chuỗi có 50 cửa hàng, Soya Garden gần như biến mất tại cả Hà Nội và TP.HCM. Nhà đồng sáng lập rời Soya Garden.

Theo Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, Công ty cổ phần Soya Garden hiện không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ đăng ký.

Một thương vụ đầu tư thất bại nữa của Shark Thủy là We Escape.

We Escape ra đời từ một dự án "chơi" của 4 chàng trai chuyên toán, có cơ sở đầu tiên tại Ngọc Khánh (Hà Nội) vào năm 2015. Start-up này được biết đến nhiều hơn khi gọi vốn thành công 5 tỷ đồng đổi lấy 36% từ Shark Thủy trên chương trình Shark Tank Việt Nam hồi 2018.

Nhưng trên thực tế Shark Thủy đã đầu tư gấp 6 lần cam kết, khi chi 30 tỷ đồng để sở hữu 70% cổ phần, 30% cổ phần còn lại thuộc về những nhà sáng lập của mô hình kinh doanh này.

Với sự trợ lực của Shark Thủy, đến 2021, startup này có đến 8 cơ sở, chính thức thành hệ thống Escape Game lớn nhất Việt Nam.

Nhưng sau 2 năm chống chọi với đại dịch, đầu năm 2022, startup này thông báo đóng cửa toàn bộ hệ thống. Đến tháng 3/2023, Fanpage của We Escape bất ngờ công bố trở lại với tên mới là Genesis Escape.

Một dự án nữa được Shark Thủy đầu tư là Umbala. Đây là một ứng dụng tiên phong cho trào lưu quay và chia sẻ video của giới trẻ do chính người Việt tạo ra sớm hơn cả Tiktok.

Năm 2018, Shark Thủy và Shark Vương thỏa thuận đầu tư 260.000 USD (gần 6 tỷ đồng theo tỷ giá thời điểm đó) cho 15% cổ phần tại Umbala.

Nhưng do thiếu hụt về nguồn vốn so với các đối thủ nước ngoài nên start up này không thể tiến xa được trên thị trường. Thậm chí, trên chính sân nhà, ứng dụng này cũng đuối sức khi cạnh tranh với Tik Tok. Một thời gian sau, Umbala tái định vị thương hiệu thành Umbala Network theo hướng áp dụng công nghệ blockchain vào thương mại điện tử.

Hiện thông tin về Umbala Network không còn được tìm thấy trên mạng xã hội hay tại các trang web.

Shark Thủy cũng thỏa thuận đầu tư 3 tỷ đồng đổi lấy 80% cổ phần của start up chuyên về nhà hàng chay do Lâm Thị Hoài sáng lập. Nhưng tới tháng 11/2021, nhà hàng chay Pema tại TP. Yên Bái thông báo dừng hoạt động. Facebook của nhà hàng chay Pema tại TP. Hà Nội cũng không còn được cập nhật thường xuyên.

Ngoài ra, Shark Thủy còn có nhiều thương vụ đầu tư đình đám khác như mô hình du lịch tình nguyện Volunteer For Education; mô hình quán cà phê kết hợp dạy tiếng Anh Talks Café 100% English; dự án sản xuất xe lăn đa năng cho người khuyết tật...

Nhiều triệu USD của công ty Shark Thủy đã được bơm vào các dự án nhưng hầu hết không có kết quả. Không ít start up được Shark Thủy đầu tư đã ngậm ngùi rút lui khỏi thị trường.