MỚI

Thiệp 24HMoney v2.0

#Kinh doanh

24HMONEY đã kiểm duyệt

Shark Phạm Thanh Hưng: Có startup khi nhà đầu tư xuống tiền thì “phá cờ chơi lại”!

Shark Hưng cho biết trong quá trình đầu tư, có những lúc ông đưa ra quyết định đầu tư sai lầm. Nhưng cái sai ở đây không phải là mô hình kinh doanh, mà là cái sai ở con người – những nhà sáng lập. Họ hoặc không biết lắng nghe, hoặc không trung thực, minh bạch trong hoạt động đầu tư. Thậm chí có startup, sau khi được giải ngân xong thì số liệu kinh doanh bị “hô biến” với một mức không thể tưởng tượng nổi, gần như là “phá cờ chơi lại”...

Cuộc trò chuyện kéo dài gần 1 giờ đồng hồ với Shark Phạm Thanh Hưng – Phó Chủ tịch HĐQT Cen Group, thi thoảng bị gián đoạn bởi những tiếng gõ cửa. Vị cá mập được ví như "bách khoa toàn thư" ra dấu hiệu "dừng một chút" để giải quyết việc công ty, và chừng 30 giây sau lại tiếp tục nối đúng mạch câu chuyện.

Cởi mở và hài hước, vị Shark chính tại vị 3 mùa Shark Tank Việt Nam chia sẻ thẳng thắn cả những câu chuyện đầu tư thất bại và chuyện Luxstay – deal triệu USD "khủng" nhất Shark Tank Việt Nam, đã tăng gấp đôi giá trị công ty sau khi ký hợp đồng…

* Cơ duyên nào đưa Phó Chủ tịch HĐQT Cen Group thành "Shark Hưng" trong chương trình Shark Tank Việt Nam và trở thành nhà đầu tư chính duy nhất tại vị suốt 3 mùa?

Ngày ấy, Shark Vương (ông Trần Anh Vương, khi ấy giữ cương vị Tổng Giám đốc CTCP SAM Holdings) – một trong những người tham gia vào việc đàm phán và mua bản quyền chương trình Shark Tank về Việt Nam, chia sẻ với tôi từ ngày mới tiếp cận với format này, khoảng gần 2 năm trước khi chính thức ghi hình.

Khi nhận được chia sẻ ấy, tôi suy nghĩ 2 vấn đề: Một là, mình cũng rất muốn tiếp cận với những ý tưởng về công nghệ và mô hình kinh doanh mới. Cuộc cách mạng 4.0 làm thay đổi rất nhiều mô hình kinh doanh. Rất nhiều mô hình kinh doanh truyền thống nhờ công nghệ đã thay đổi hẳn. Tôi rất muốn tiếp cận với các bạn trẻ để tìm hiểu, cập nhật và có thể có những cơ hội đầu tư tốt.

Hai là, tôi cũng mong muốn được chia sẻ những kinh nghiệm trong khả năng mình có để cho các bạn trẻ khởi nghiệp đỡ vất vả hơn. Chúng tôi là doanh nhân, ý tưởng nhiều, tài chính cũng có thể thu xếp được, nhưng cái quan trọng nhất là cần người thực hiện. Các bạn trẻ thì ngược lại. Các bạn có đam mê, nhiệt huyết, sẵn sàng thực hiện, nhưng lại cần người hướng dẫn cho các bạn đi đúng hướng. Đó là một trong những lý do, cũng vừa là cái duyên, khiến tôi duy trì sự hứng thú của mình đến tận mùa 3.

* Trong quá trình đầu tư của mình, có khi nào anh đưa ra quyết định đầu tư sai lầm hay không?

Cho nên các bạn ấy cứ "giật gấu vá vai", lấy tiền của khoản đầu tư này chi tiêu cho những việc khác, sử dụng tiền đầu tư không đúng mục đích. Đấy là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự thất bại của các bạn.

Chẳng hạn khi chúng tôi làm DD (Due Diligence – thẩm định doanh nghiệp), hay đàm phán trên chương trình, các bạn đưa ra một con số tài chính là vốn chủ hiện nay đã đóng góp như thế này, hiện đã biến động vốn chủ như thế kia. Dựa trên con số đó, chúng tôi ra quyết định đầu tư. Nhưng ngay lập tức sau khi giải ngân xong thì con số đó bị điều chỉnh với một mức không thể tưởng tượng nổi, gần như là "phá cờ đánh lại" luôn. Đấy cũng là cái rủi ro.

Những rủi ro đấy đều liên quan đến con người. Còn tất nhiên là đầu tư thì có muôn vàn rủi ro, nhất là những mô hình kinh doanh mới chưa có tiền lệ. Tất cả chỉ là sự phán đoán và dựa trên kinh nghiệm, chứ đầu tư mà nói chắc chắn 100% thành công thì không phải là đầu tư nữa, kể cả gửi ngân hàng vẫn còn chưa chắc chắn là 100% không mất tiền, chứ nói gì đến chuyện đầu tư. Đã nói đến đầu tư là có rủi ro, những yếu tố rủi ro ở Việt Nam thì tôi thấy đầu tư rủi ro nhất chính là con người.

Bên cạnh rủi ro về tính không trung thực, thiếu minh bạch của các nhà sáng lập, còn có rủi ro về năng lực thực hiện của các bạn và rủi ro liên quan đến thị trường. Nhưng rủi ro liên quan đến thị trường có thể điều chỉnh được.

* Các thương vụ mà anh gật đầu trên truyền hình, nhưng sau đó lại từ chối có nhiều không?

Lý do từ chối thì có muôn vàn. Có nhóm thì do số liệu không đúng với thực tế. Có nhóm thì do mô hình kinh doanh. Có nhóm thì liên quan đến nhân sự, hoặc xung đột, thậm chí có những nhóm chỉ đơn thuần là khi nhà đầu tư vào một cái thì lập tức có rất nhiều vấn đề. Bạn vừa lên hình xong thì đã có rất nhiều khiếu kiện của đối tác. Các bạn chưa làm mà đã có vấn đề về sự trung thực, tức là tư cách doanh nhân có vấn đề.

* Là cá mập duy nhất tại vị xuyên suốt 3 mùa Shark Tank Việt Nam, anh thấy đâu là sự khác biệt lớn nhất của các bạn startup mùa 3 so với hai mùa còn lại?

Nhưng đến mùa 2 và mùa 3, đặc biệt mùa 3, các bạn startup liên quan đến công nghệ, nền tảng rất nhiều. Và chúng ta thấy số tiền các bạn huy động được ở mùa 3 lớn gấp nhiều lần so với mùa 1.

* Trong 3 mùa Shark Tank, anh tâm đắc nhất với startup nào?

* Anh có thể tiết lộ con số...

Gần gấp đôi. Tức lãi gần gấp đôi. Đó là deal rất tốt, rất ấn tượng, và thú vị. Tại sao deal Luxstay lại thành công? Bởi các bạn có một mentor cực kỳ tốt là Shark Dzung. Rất sâu sát, hướng dẫn cụ thể. Và Founder là người có năng lực triển khai tốt, quyết tâm, trung thực, biết lắng nghe.

Founder có quan điểm là tốt, nhưng biết lắng nghe cũng là cần thiết, để từ đó phân tích và ra quyết định chính xác hơn. Nhiều bạn startup không có quá nhiều kinh nghiệm nhưng rất tự tin. Đôi khi các bạn thậm chí còn không chịu xem trong môi trường kinh doanh đấy, những đối thủ khác đã làm gì, thậm chí còn không chịu tìm hiểu kỹ thị trường trong nước chứ chưa nói gì đến nước ngoài. Nhiều người làm thế rồi.

Ở vị trí các Shark khi tham gia đầu tư là các Shark nhận được cực kỳ nhiều các bản proposal (đề nghị đầu tư) như vậy. Có những mô hình kinh doanh chẳng hạn như bạn làm ống hút cỏ, có phải một mình bạn nghĩ ra và làm thế đâu. Trước khi lên Shark Tank thì nhiều người làm rồi. Vấn đề là ai làm nhanh hơn, rẻ hơn, tốt hơn, chứ đấy không phải là một phát kiến gì mới, thậm chí chưa chắc bạn ấy đã là người đầu tiên triển khai.

Hay những platform kiểu như đỗ xe, người ta làm rất nhiều. Nhiều bạn nghĩ làm platform kiểu cho thuê bất động sản, nhưng cũng vô vàn người đi theo hướng như thế. Các bạn thậm chí còn không chịu phân tích các mô hình kinh doanh như vậy, xem đối thủ đã làm gì, thì chuyện các bạn có thể gặp phải sai sót là chuyện bình thường.

* Deal của Luxstay tôi xem khá hồi hộp, vì ban đầu các Sharks khá dè chừng và dường như không có ý định đầu tư. Nhưng khi Shark Dzung xuống pitching cùng startup thì cục diện hoàn toàn xoay chuyển…

* Anh đầu tư vào Luxstay vì Shark Dzung? Vì Founder Steven? Hay vì cả hai?

Khi Steven vào chúng tôi khá ngạc nhiên, nên mới có chuyện "À, đây là người nhà… Đề nghị Shark Dzung xuống". Deal đó thực sự căng! Thực tế, có những Shark như Shark Việt thay đổi hẳn offer, từ chối quyền mua nhưng sau đó lại nhận. Mức giá cũng thế. Có 3 Shark ra deal cho nên các Shark muốn không quá chênh lệch về giá. Đó là deal khá hấp dẫn.

* Sau khi kết thúc công chiếu mùa 3, anh đã tiến hành DD và giải ngân những startup nào?

Astra đã giải ngân giai đoạn 1. App của các bạn đang phát triển rất tốt. Đây cũng là startup tôi thấy khá tiềm năng. Revex cũng đã giải ngân giai đoạn 1.

Tức là 3 deal triệu USD cơ bản đã giải ngân. Còn một số deal nhỏ tôi cũng đang xem xét.

* Hình như anh rất tâm đắc câu "Bắt đầu công việc kinh doanh giống như lái một chiếc xe hơi". Anh có thể giải thích rõ hơn?

Còn đường đến đích thì có nhiều con đường, chúng ta có thể chọn con đường nào thấy thích hợp nhất. Có những con đường cao tốc – chạy nhanh nhưng lại tốn tiền phí. Có người bỏ cao tốc, chọn chạy đường cũ, bởi không mất phí, và họ không cần tốc độ nhanh.

Lựa chọn phương tiện giống như việc các bạn đầu tư vào nhà xưởng, máy móc, công nghệ, và cả con người – các nguồn lực để triển khai công việc kinh doanh, và các bạn cần biết lựa chọn ở mức nào là phù hợp. Đường cao tốc thì không thể chọn phương tiện cũ rích, tốc độ chậm. Đường mòn không nên sử dụng xe quá xịn, vừa tốn kém trong đầu tư, vận hành, lại không tận dụng được hết công suất.

Sau khi lựa chọn mục tiêu, con đường, phương tiện thích hợp, đến quá trình điều khiển: Ga, số, tốc độ, đi đúng làn đường, không phạm luật… sao cho tốc độ xe ở mức nhanh nhất trong khả năng mà lại tiết kiệm xăng nhất, không hại xe. Kinh doanh cũng như vậy, sau khi xác định mục tiêu, phương cách thực hiện, nguồn lực triển khai, cuối cùng sẽ là khả năng lái xe, tức năng lực điều hành.

Có rất nhiều con đường để đi tới đích, có rất nhiều phương tiện để đi con đường đó. Thậm chí các bạn có thể đi bộ, tại sao không? Nếu các bạn không có tiền, không có xe hơi, thì đi bộ mãi cũng đến mà. Không đi bộ được thì đi nhờ.

* Người ta hay khen Shark Hưng là "bách khoa toàn thư", hiểu biết sâu rộng, kể cả trong giới người đẹp, hoa hậu… Anh thấy nhận định trên chính xác không?

* Người đẹp nào từng tham gia các cuộc thi nhan sắc anh đều có thể đọc được tên…

Chắc tình cờ thôi chứ sao tôi có thể biết hết được. Tôi không nghĩ mình là "bách khoa toàn thư" trong lĩnh vực ấy đâu. Vì bà xã tôi hay xem và hay nhắc tên, nên tôi biết thôi.

Trong màn gọi vốn triệu USD của nhà khoa học Lại Bá Ất, rất nhiều kiến thức từ trường đại học mà chính cựu sinh viên trong trường cũng "ồ" lên khi thấy anh nói về kiến thức thủy khí động lực học với công thức Betz, T trung bình, góc alpha... Làm sao anh nhớ được cả kiến thức từ thời đi học như vậy?

Mỗi lĩnh vực tôi đều tự đặt câu hỏi như vậy. Khi mọi thứ đã có trên Internet thì vấn đề của mình là đặt câu hỏi thôi. Cá nhân tôi thứ nhất là trước nay gần như không bao giờ chơi game. Tôi thấy đó là một trò vô bổ.

Thứ nữa, tôi rất hạn chế đọc các tin "xã hội", về nhân vật này, nhân vật nọ. Nếu đọc tin, tôi hay đọc tin về kinh tế, chính trị. Thể thao cũng không đọc nhiều lắm.

Nhưng tất cả vấn đề liên quan đến kiến thức thì mình rất thích thú.

* Xin cảm ơn anh!