Shark Bình: Shark Tank mồ hôi rơi, thương trường bớt đổ lệ

Có bạn hỏi sao Shark Bình hà khắc với Startup thế? Không nhẹ nhàng lịch sự được à? Tôi xin lý giải như thế này: các cụ có câu “Yêu cho roi cho vọt, Ghét cho ngọt cho bùi” là một Startup “gộc” gần 20 năm nay nên tôi rất yêu Startup và không muốn Startup ngã "sưng mặt luôn".

Quân đội có câu “Thao trường đổ mồ hôi, chiến trường bớt đổ máu” nhắc nhở chiến sỹ phải biết sợ chết mà chăm chỉ rèn luyện cho tốt thì lúc thực chiến mới đỡ mất máu, thậm chí mất mạng!

Qua chương trình này, tôi “sáng tác” câu ăn theo “Shark Tank mồ hôi rơi, thương trường bớt đổ lệ” vì Startup có bị mắng bị chê (một cách vô tư và hợp lý) thì mới tỉnh ra và trở nên thực tế mà tránh được thất bại. Vì vậy hãy coi Shark Tank như một “thao trường” về kinh doanh, ở đó có các vị sỹ quan huấn luyện” nghiêm khắc, chửi mắng rất gắt nhưng “thương lính như con” giống trên phim vậy.

Xét cho cùng nếu thất bại thì các bạn sẽ phải chịu đựng vô vàn bi kịch và mất mát như: tiền bạc, thời gian và cơ hội. Đặc biệt, cái mất lớn nhất chính là niềm tin! Chứ các shark đã không đầu tư rồi thì có mất gì đâu mà phải mắng cho mang tiếng?

Hãy coi Shark Tank như một “thao trường” về kinh doanh, ở đó có các vị sỹ quan huấn luyện” nghiêm khắc, chửi mắng rất gắt nhưng “thương lính như con” giống trên phim vậy.

Tôi cũng đã từng “ngáo ngơ”

Tập 6 Shark Tank mùa 3 kết thúc với đầy cảm xúc. Đặc biệt là màn gọi vốn của bạn Lê Nguyễn Khánh Trình, với sản phẩm khung xếp đa năng. Bạn gọi 5 triệu USD cho 10% cổ phần, định giá cty 1.000 tỷ.

Cảm nghĩ đầu tiên của tôi là bạn gọi số vốn rất lớn cho 1 sản phẩm không có gì đặc sắc, hàm lượng chất xám sâu không cao và rất dễ bị sao chép. 1.000 tỷ với 1 startup như vậy tôi cho là không tưởng. Tôi có cảm giác, Trình lên Shark Tank để quảng cáo sản phẩm hơn là gọi vốn nghiêm túc.

Cách mà Trình xuất hiện khiến tôi liên tưởng tới một số startup lên Shark Tank mùa trước - xuất hiện với tâm thế tự tin thái quá, định giá startup quá cao. Trình và các startup này đã vô tình vi phạm 1 quy tắc bất thành văn: Biết người, biết ta, trăm trận trăm thắng.

Bởi khi startup chưa nhìn nhận rõ về sản phẩm, cty, cách định giá cũng như người ngồi đối diện mình là ai, thì nên sửa câu trên là: Không biết người, không biết ta, trăm trận trăm bại!

Nghĩ về chính bản thân mình 15-20 năm trước, tôi cũng từng “ngáo ngơ” như vậy. Thậm chí, tôi từng ước giá mà thời điểm đó có ai tát vào mặt 1 cái thì hôm nay tôi đã tránh được bao nhiêu thất bại trong quá khứ.

Đến nay, khi đã trưởng thành, nhìn vào các bạn trẻ, tôi muốn giúp họ trở nên tốt hơn, thực tế hơn, tránh tình trạng ngáo ngơ như tôi trước kia. Tôi tin là chỉ có cách phản biện quyết liệt, thẳng thắn, và thậm chí nếu phải dội 1 gáo nước lạnh vào họ để hết ngáo giá, thì tôi cũng xin làm. Từ cái tâm của mình, tôi muốn tốt cho các startup.

Quay lại business của Trình, tôi cho là cty này sẽ gặp vấn đề lớn khi scale up. Như tôi đã nói, sản phẩm này tương đối đơn giản và dễ bị copy. Nói cách khác, để startup của Trình tăng trưởng phi mã sẽ rất khó. Tốt hơn, đó nên là 1 SME. Chưa kể, công thức định giá mà Trình đưa ra chỉ phù hợp với các startup công nghệ thực sự - doanh thu tăng phi mã khi scale up, nhưng chi phí không tăng.

Tóm lại, một doanh nghiệp như cty của Trình sẽ chỉ trở thành 1 SME (DN vừa và nhỏ), bản chất không cần gọi vốn, hoặc nếu có gọi sẽ cần rất ít - không bao giờ chạm tới con số 5 triệu USD.

Việc gọi vốn lớn cho thấy Trình đang định giá cty trên trời. Bản chất những doanh nghiệp như vậy sẽ có doanh thu, lợi nhuận ở 1 mức nhất định, nhưng tuyệt nhiên không phải startup - bùng phá, sáng tạo, doanh thu cấp số nhân.

Do đó, tôi có một câu nói dành cho các bạn trẻ đã và đang lên kế hoạch gọi vốn trong các tập tiếp theo:

"SHARK TANK ĐỔ MỒ HÔI, THƯƠNG TRƯỜNG BỚT ĐỔ MÁU" - lên chương trình nghe các Shark phản biện tuy mệt nhưng còn hơn là bạn ra đời mất tiền, nhỉ?