Sẽ thanh tra toàn diện chiết khấu sách giáo khoa?

Chiều nay (14/8), Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tiến hành phiên họp giám sát về chương trình, sách giáo khoa (SGK) mới.

Trước phiên họp, đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có báo cáo giám sát về chuyên đề này.

Đoàn giám sát cũng chỉ ra tồn tại, hạn chế trong thực hiện đổi mới SGK giáo dục phổ thông.

Thứ nhất, việc thẩm định, tiếp thu chỉnh sửa một số SGK chưa chặt chẽ dẫn tới chất lượng chưa bảo đảm, còn nhiều lỗi, nội dung thiếu chính xác, văn phong chưa chuẩn mực ở nhiều SGK, nhất là với SGK tiếng Việt lớp 1, khoa học tự nhiên lớp 6 và lịch sử lớp 11.

Chất lượng một số SGK của chương trình giáo dục phổ thông mới còn hạn chế, nội dung chưa phù hợp với học sinh, còn khó, kiến thức nặng. Còn một số nội dung khó hiểu, khó giải thích vấn đề; chưa phù hợp với một số vùng miền, có từ ngữ mang tính địa phương; một số đoạn văn, bài thơ đưa vào SGK chưa được đánh giá cao.

Thứ hai, việc tổ chức lựa chọn SGK cũng có bất cập. Ở một số địa phương, việc lập hồ sơ lựa chọn SGK còn thiếu sót so với quy định.

Điều này được thể hiện trong kết luận của Thanh tra Bộ GD&ĐT chỉ ra 6 tỉnh (Đồng Tháp, Kiên Giang, Long An, Đắk Lắk, Quảng Ngãi và Khánh Hòa) có một số sai sót trong quy trình lựa chọn SGK.

Nhiều địa phương chỉ chọn một bộ SGK thực hiện chung trên địa bàn, trong đó có 14 tỉnh thành (Bắc Kạn, Quảng Nam, Yên Bái; Sóc Trăng, Cà Mau, Đồng Tháp; TP.HCM, Bình Dương, Đà Nẵng, Hậu Giang, Quảng Ninh, Sơn La, Thanh Hóa, Vĩnh Phúc) chỉ chọn môth bộ SGK cho lớp 1.

39 tỉnh thành (Lai Châu, Bắc Kạn, Điện Biên, Hà Giang, Phú Thọ, Quảng Bình, Quảng Nam, Ninh Thuận, Khánh Hòa; TP HCM, Sóc Trăng… ) chỉ chọn một bộ SGK cho lớp 2.

31 tỉnh thành (Đồng Tháp, TP.HCM, Sóc Trăng, Bình Phước, Bình Thuận, Cà Mau, Đồng Tháp, Hậu Giang, Tiền Giang, Vĩnh Long…) chọn một bộ SGK cho lớp 6.

Theo đoàn giám sát, việc lựa chọn nhiều bộ SGK tạo ra khó khăn trong khâu đặt hàng, bảo đảm cung ứng SGK trước năm học mới. Sự khác biệt về nội dung, cấu trúc trong mỗi bộ sách khó khăn cho việc ra đề thi chung, học sinh chuyển trường phải mua lại SGK, khó tiếp cận kiến thức.

Trong khi đó, cung ứng, phát hành SGK còn nhiều bất cập, qua nhiều khâu trung gian. Tình trạng thiếu SGK diễn ra ở nhiều nơi, nhất là trước thềm năm học mới. Phụ huynh, học sinh gặp nhiều phiền hà trong việc mua SGK theo kênh phát hành tự do qua hệ thống cửa hàng bán lẻ.

Kiến nghị thanh tra, điều tra toàn diện việc sử dụng chi phí chiết khấu SGK

Thứ ba, giá SGK tăng 2-4 lần giá SGK chương trình cũ.

Đoàn giám sát dẫn chứng với Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam, các bộ SGK lớp 1 mới có giá từ 179-194 nghìn đồng/bộ, khoảng 19 nghìn/cuốn; bộ sách cũ có giá 54 nghìn đồng, khoảng 9 nghìn đồng/cuốn. Tương tự, các bộ SGK lớp 2 mới có giá từ 179-186 nghìn đồng/bộ, khoảng 18 nghìn/cuốn; bộ cũ có giá 53 nghìn đồng.

Đoàn giám sát cho rằng, SGK cao gây khó khăn cho một bộ phận người dân, nhất là ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số.

Ngoài ra còn có tình trạng bán SGK kèm sách bài tập, tài liệu tham khảo diễn ra ở nhiều nơi, dẫn tới tăng chi phí mua sách.

Điều đáng nói là mặc dù có nhiều nhà xuất bản tham gia làm SGK, có nhiều bộ SGK, nhưng giá sách không giảm, mà thực tế đang tăng. Giá SGK môn tiếng Anh cao hơn nhiều so với các môn học còn lại nhưng không sử dụng được nhiều lần.

Thứ tư, chi phí phát hành SGK cao, chưa hợp lý so với các mặt hàng thiết yếu. Mức tối đa phí phát hành (chiết khấu) sách theo chương trình mới cho các đơn vị đầu mối phát hành phục vụ năm học 2020-2021, 2021-2022 với SGK là 29% giá bìa, sách bài tập là 33%, sách giáo viên là 15%.

Năm học 2022-2023, chiết khấu với SGK là 28,5% giá bìa, sách bài tập là 35%, sách giáo viên là 15%.

Từ những sai phạm, hạn chế trên đoàn giám sát kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét chuyển cơ quan chức năng thanh tra/điều tra toàn diện việc xác định, sử dụng chi phí phát hành (chiết khấu) SGK theo chương trình giáo dục phổ thông mới.