Sau quyết định tăng lãi suất của Fed: Doanh nghiệp FDI "nặng" nợ vay, lãi suất tiết kiệm thêm "nóng"

Cục dữ trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất cơ bản thêm 0,75 điểm % - mức tăng lớn nhất trong 28 năm. Động thái cứng rắn này của Mỹ sẽ tác động đến Việt Nam ít nhất 4 phương diện, trong đó có mặt bằng lãi suất tiết kiệm và tỷ giá.

Sau nhiều tuần đồn đoán của thị trường, Uỷ ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) – cơ quan ra quyết định chính sách tiền tệ của Cục dữ trữ Liên bang Mỹ (Fed) - cuối cùng đã nâng lãi suất tham chiếu (fed fund rates) lên 1,5-1,75%. Đây là mức lãi suất cao nhất của Fed kể từ khi Covid-19 trở thành đại dịch vào tháng 3/2020.

Bước "nhảy vọt" 0,75 điểm %, lên mức 1,5%-1,75% là mức tăng lãi suất lớn trong vòng 28 năm nhằm kiềm chế lạm phát, vốn là ưu tiên hàng đầu trong điều hành chính sách tiền tệ của Fed hiện nay.

Trước đó, nhiều tổ chức và chuyên gia dự báo rằng, mức điều chỉnh lãi suất nhiều khả năng chỉ ở mức 0,5 điểm % thay vì mức 0,75 điểm % như thực tế diễn ra.

Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) dự báo, lãi suất sẽ tăng lên mức 3,4% vào cuối năm 2022 (cao hơn 1,5 điểm % so với dự báo hồi tháng 3/2022) và tăng lên mức 3,8% vào năm 2023 (cao hơn 1 điểm % so với dự báo hồi tháng 3/2022).

Đánh giá nhanh tác động của Fed đối với kinh tế Việt Nam, TS. Cấn Văn Lực – chuyên gia kinh tế trưởng BIDV chỉ ra ít nhất 4 phương diện chịu tác động rõ nét.

Tỷ giá năm 2022 dự báo tăng khoảng 2-2,3%

Thứ nhất, hoạt động thương mại của Việt Nam có thể tăng chậm lại khi đà phục hồi kinh tế toàn cầu giảm tốc.

Theo đó, việc Fed tiếp tục tăng lãi suất sẽ định hình rõ nét hơn xu hướng tăng lãi suất của các NHTW trên thế giới nhằm đối phó với lạm phát khiến chi phí vay nợ của doanh nghiệp và người dân tăng lên.

Điều này dẫn tới việc, doanh nghiệp, người dân e ngại, cân nhắc hơn khi ra quyết định đầu tư, tiêu dùng, nhất là bằng vốn vay, nhu cầu hàng hóa – dịch vụ toàn cầu giảm. Từ đó, có thể làm giảm nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam và ảnh hưởng tới đà phục hồi kinh tế của Việt Nam, trong bối cảnh độ mở của nền kinh tế Việt Nam đang ở mức cao.

Số liệu thống kê cho thấy, kim ngạch xuất nhập khẩu/GDP điều chỉnh ở mức khoảng 185% trong năm 2021 và Mỹ là đối tác xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam (năm 2021, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đạt 96,3 tỷ USD, chiếm 28,6% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam).

Tính đến ngày 15/6/2022, tỷ giá USD/VND trên thị trường liên ngân hàng đã tăng 1,65% khi chỉ số DXY tăng tăng 9,9% so với cuối năm 2021.

Chênh lệch lãi suất VND-USD đang về mức thấp trong vòng nhiều tháng (thậm chí chênh lệch lãi suất VND-USD kỳ hạn 1 tuần đang ở mức -0,3% đến 0%) sẽ tiếp tục tạo áp lực tăng tỷ giá USD/VND trong thời gian tới.

Tuy nhiên, tỷ giá USD/VND dự báo tăng không quá lớn do Ngân hàng Nhà nước thực hiện chính sách điều hành linh hoạt chủ động, bám sát diễn biến thị trường và can thiệp khi cần thiết. Bên cạnh đó, dự trữ ngoại hối của Việt Nam đang đạt mức cao kỷ lục (khoảng 110 tỷ USD).

VND cũng được hỗ trợ từ nguồn cung ngoại tệ như kiều hối, giải ngân FDI dự báo vẫn tăng trưởng ổn định, cán cân thương mại 5 tháng đầu năm thặng dư 2,53 tỷ USD và cả năm dự kiến vẫn thặng dư (dự báo khoảng 4-8 tỷ USD).

Theo dự báo, của TS. Cấn Văn Lực và nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV, tỷ giá năm 2022 tăng khoảng 2-2,3%.

Mặt bằng lãi suất tiết kiệm tăng, doanh nghiệp FDI "nặng" gánh nợ vay

Bà là, việc tăng lãi suất của Fed sẽ làm cho mặt bằng lãi suất trong nước có xu hướng tăng lên khiến chi phí vay vốn mới và nghĩa vụ trả nợ bằng đồng USD tăng.

Đối với lãi suất tiết kiệm, dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong bối cảnh thanh khoản của hệ thống các tổ chức tín dụng bị thu hẹp, đồng thời sức ép lạm phát tăng lên khi chỉ số CPI tháng 5 đã tăng 2,86% so với cùng kỳ năm trước và tăng bình quân 2,25% so với cuối năm 2021. Bên cạnh đó là, nhu cầu tín dụng tăng cao (đến hết ngày 9/6, tăng khoảng 8,16%, cao hơn nhiều so với mức 4,95% của 5 tháng đầu năm 2021), kéo theo nhu cầu vốn tăng.

Trên thị trường liên ngân hàng, theo TS. Cấn Văn Lực và nhóm tác giả, lãi suất có thể tăng lên song có thể vẫn ổn định khi Ngân hàng Nhà nước có thể can thiệp để bình ổn thị trường.

Bên cạnh đó, lãi suất cho vay vẫn được duy trì ổn định nhằm hỗ trợ phục hồi như định hướng của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước (đặc biệt là khi gói tín dụng hỗ trợ lãi suất 2% quy mô 40 nghìn tỷ đồng được triển khai).

Với nghĩa vụ trả nợ bằng USD, động thái của Fed cũng sẽ có ảnh hưởng tiêu cực, gây áp lực đối với các khoản nợ bằng USD.

Theo bản tin nợ công của Bộ Tài chính tháng 3/2022, trong tổng trả nợ vay nước ngoài của Việt Nam là 112,6 tỷ USD năm 2020, phần trả nợ nước ngoài của Chính phủ chỉ chiếm khoảng 3,1% (3,5 tỷ USD quy đổi), còn lại là của doanh nghiệp (109,1 tỷ USD quy đổi - chiếm 96,9%, trong đó chủ yếu là doanh nghiệp FDI - chiếm khoảng 75% theo số liệu ước tính của TS. Cấn Văn Lực và nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV).

"Khi lãi suất và tỷ giá đồng USD tăng lên, nghĩa vụ trả nợ vay nước ngoài của doanh nghiệp (nhất là doanh nghiệp FDI) sẽ tăng lên đáng kể", nhóm tác giả nhấn mạnh.

Lãi suất tiết kiệm dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong bối cảnh thanh khoản của hệ thống các tổ chức tín dụng bị thu hẹp. (Ảnh: SSB)

Thứ tư, tác động đối với dòng vốn đầu tư, nhất là đầu tư gián tiếp nước ngoài.

Khi Fed tăng lãi suất, một số nhà đầu tư e ngại rủi ro, rút vốn từ các thị trường mới nổi, quay về đầu tư tại thị trường Mỹ và một số thị trường phát triển khác nhằm trú ẩn rủi ro và hưởng lãi suất cao hơn trước.

Động thái này đã xảy ra trong năm 2021 và dự kiến có thể tiếp tục xảy ra tại thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2022, dù triển vọng kinh tế Việt Nam vẫn rất tích cực.

Tuy nhiên, TS. Cấn Văn Lực và nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV dự báo xu thế này sẽ không quá rõ ràng và không ảnh hưởng nhiều đối với thị trường Việt Nam (trong 5 tháng đầu năm 2022, nhà đầu tư ngoại đã chuyển từ trạng thái bán ròng sang mua ròng, với giá trị mua ròng là gần 1 nghìn tỷ đồng (42 triệu USD).

Bên cạnh đó, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và cả đầu tư gián tiếp dự kiến không chịu nhiều tác động do Việt Nam vẫn được đánh giá là thị trường hấp dẫn đầu tư.