Room ngoại 30% “bó chân” Fintech?

Lần đầu tiên khối doanh nghiệp nước ngoài nêu quan ngại về các chính sách trong lĩnh vực Fintech tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) giữa kỳ năm 2019. 

Theo nhiều chuyên gia, việc hạn chế tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư ngoại sẽ làm hạn chế nghiêm trọng khả năng phát triển của ngành Fintech Việt Nam.

Các thành viên VBF bày tỏ quan điểm không đồng tình với chủ trương hạn chế đầu tư nước ngoài trong các dịch vụ trung gian thanh toán.

Theo ông Seck Yee Chung, Chủ nhiệm Uỷ ban Công nghệ thông tin và truyền thông thuộc Phòng Thương mại Hoa Kỳ (Amcham), chính sách này sẽ làm hạn chế nghiêm trọng khả năng phát triển của ngành Fintech Việt Nam, đặc biệt khi các doanh nghiệp trong ngành cần phát triển dựa trên công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và Dữ liệu lớn (Big Data) từ các quốc gia đi trước.

Ðầu năm 2019, Ngân hàng Nhà nước đã trình Chính phủ đề xuất sửa đổi Nghị định 101/2012/NÐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt. Theo đó, cơ quan này muốn hạn chế đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực trung gian thanh toán tối đa không quá 30%, tương đương với hạn mức đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực ngân hàng. Như vậy, không chỉ với ngân hàng, mà cả các tổ chức trung gian thanh toán cũng đang phải chịu áp lực giới hạn sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài 30%.

Tổng giám đốc một tổ chức trung gian thanh toán cho rằng, lĩnh vực thanh toán luôn đòi hỏi sự đổi mới về công nghệ, do đó, công ty thanh toán trung gian rất cần huy động nguồn vốn từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Từ đó, các công ty trung gian thanh toán mới có thể đáp ứng được xu hướng phát triển của thị trường và nhu cầu thanh toán tiện lợi của khách hàng.

Cho đến nay, hầu hết trung gian thanh toán đình đám tại Việt Nam đã có sự tham gia của dòng vốn ngoại. Ðơn cử như MoMo, mới đây, công ty này đã nhận được khoản đầu tư từ Warburg Pincus, theo cam kết của hai bên là không tiết lộ giá trị đầu tư. Trước Warburg Pincus, MoMo thu hút được nguồn vốn hơn 28 triệu USD từ Goldman Sachs, Standard Chartered Private Equity (SCPE).

Ông Phạm Thành Ðức, Tổng giám đốc CTCP Dịch vụ di động trực tuyến (M_Service) với thương hiệu Ví điện tử MoMo cho rằng, công nghệ tài chính (fintech) là nhân tố không thể thiếu trong việc thúc đẩy nền kinh tế số Việt Nam.

Với nguồn lực tài chính và sự hỗ trợ từ Warburg Pincus, MoMo sẽ tiếp tục củng cố nguồn lực, tiếp tục đầu tư công nghệ, mở rộng mạng lưới khách hàng và đối tác, tăng điểm chấp nhận thanh toán và đầu tư vào nguồn nhân lực để tạo ra được hệ sinh thái đáp ứng đa dạng nhu cầu của người dùng.

Trung gian thanh toán này đang hợp tác với hơn 10.000 đối tác trong nhiều lĩnh lực khác, tài chính tiêu dùng, bảo hiểm, thanh toán dịch vụ tiện ích, giải trí... Tuy nhiên, chiến lược phát triển của MoMo thời gian tới là tiếp tục thu hút nguồn vốn đầu tư.

Payoo hiện đã có cổ đông nước ngoài Nhật Bản tham gia và không ngừng mở rộng chiến lược tăng trưởng. Tuy nhiên, theo lãnh đạo Payoo cũng không khỏi tham vọng khi có cơ hội thu hút thêm nguồn vốn mở rộng đầu tư.

Ðáng chú ý hơn, một số ví điện tử như 1Pay đã bán 90% cổ phần cho TrueMoney - một doanh nghiệp Thái Lan có cổ đông lớn là Tập đoàn Alibaba (Trung Quốc). Hay VNPT Epay bán 65% vốn cho 2 nhà đầu tư Hàn Quốc là Global Payment Service (64,99%) và UTC Investment Co., Ltd (0,83%); MOL Accessportal mua 50% vốn của Ngân Lượng, NTT Data mua 64% cổ phần Payoo. Một nhóm nhà đầu tư ngoại khác cũng mua 25% cổ phần của Bảo Kim.

Giới phân tích tài chính cho rằng, sự phát triển của các ví điện tử là xu hướng tất yếu và đang hỗ trợ rất tốt cho phát triển thanh toán không dùng tiền mặt đang được đẩy mạnh, vốn đang ở giai đoạn đầu ở Việt Nam. Với tiềm lực vốn nhỏ bé và công nghệ sơ khai của các ví điện tử hiện nay rất cần mở cửa để hút vốn và công nghệ nước ngoài vào phát triển thị trường này.

Theo lý giải của Ngân hàng Nhà nước, Fintech là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện, liên quan đến hoạt động ngân hàng và thị trường tài chính, ảnh hưởng đến sự ổn định và an toàn trong chính sách tiền tệ của quốc gia.

Do đó, để tránh sự thao túng của nhà đầu tư nước ngoài cũng như để đảm bảo chủ quyền quốc gia trong hoạt động ngân hàng tài chính thì cần thiết quy định tỷ lệ tham gia góp vốn của nhà đầu tư nước ngoài vào các công ty này, trong đó, không loại trừ trung gian thanh toán. Hiện các ngân hàng đã bắt tay với trung gian thanh toán trong nước, thiết lập liên minh để làm đối trọng với nước ngoài, nếu không muốn thị trường Việt Nam giống như Trung Quốc, nơi mà thị phần thanh toán của nhiều ngân hàng đã bị các ví điện tử như Alipay, WeChat Pay nuốt trọn.

Thế nhưng, không chỉ đưa ra dự thảo lấy ý kiến về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài đối với các công ty Fintech, Ngân hàng Nhà nước cũng đang sửa đổi Thông tư 39/2014/TT-NHNN về dịch vụ trung gian thanh toán.

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước đưa ra nhiều quy định “siết” lĩnh vực này, như áp đặt hạn mức giao dịch, buộc người dùng thực hiện các thủ tục khai báo thông tin…

Theo đánh giá của các chuyên gia tài chính, các quy định này có thể ảnh hưởng đến hơn 4 triệu người sử dụng dịch vụ, chi phí xã hội ước tính hơn 1.200 tỷ đồng.

Còn theo đại biểu Quốc hội Trần Quang Chiểu, những nội dung trên có thể sẽ cản trở việc thực hiện phát triển kinh tế số và thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đã có khuyến nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét điều chỉnh các quy định này để phù hợp với lợi ích của người dùng và doanh nghiệp.