Quốc gia coi Covid-19 như bệnh thông thường

Sân vận động Lisbon giờ đây chật cứng người hâm mộ, khi Bồ Đào Nha coi Covid-19 là bệnh đặc hữu nhờ tỷ lệ tiêm chủng cao.

Hàng chục nghìn người hâm mộ bóng đá tuần trước kéo tới sân vận động Estadio da Luz ở thủ đô Lisbon để theo dõi đội bóng yêu thích Benfica đối đầu Bayern Munich. Họ chen chúc trên các tuyến tàu điện ngầm, xếp hàng tại lối vào sân vận động. Sau trận đấu, họ vây quanh các quầy thực phẩm lưu động, thưởng thức những chiếc bánh sandwich và bia để quên đi thảm bại của đội nhà.

Chính phủ Bồ Đào Nha gần đây dỡ bỏ quy định các sân vận động chỉ được đón 30% khán giả so với sức chứa. Nhưng mọi thứ vẫn chưa thể trở lại hoàn toàn như trước đại dịch, khi người hâm mộ cần xuất trình "thẻ xanh Covid" để vào sân. Khẩu trang cũng là một yêu cầu bắt buộc với họ.

Gần 100% người từ 50 tuổi trở lên ở Bồ Đào Nha đã tiêm ít nhất một mũi vaccine, tỷ lệ này ở nhóm tuổi 25-49 và 12-17 lần lượt là 95% và 88%. Khoảng 89% trong số 10 triệu dân số Bồ Đào Nha đã tiêm ít nhất một mũi, đứng thứ hai thế giới sau Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) với 96%, theo Our World in Data.

Bồ Đào Nha ghi nhận trung bình 6 ca tử vong do Covid-19 mỗi ngày trong tháng qua, giảm 50 lần so với đỉnh điểm gần 300 ca hồi tháng 1. Số ca tử vong ở Bồ Đào Nha đã giảm xuống mức 1-2 người mỗi ngày hồi tháng 5 và 6, trước khi tăng lên 20 vào tháng 7.

Số ca nhiễm mới và nhập viện bắt đầu giảm từ mùa hè. Nước này hiện ghi nhận trung bình 750 ca nhiễm mới mỗi ngày, giảm hơn 17 lần so với mức 13.000 ca hồi tháng 1. Số ca nhập viện vào khoảng 320, giảm từ mức gần 6.700 trong đợt đỉnh điểm.

Từ ngày 1/10, Bồ Đào Nha dỡ bỏ gần như tất cả biện pháp kiểm soát Covid-19, nhưng cuộc sống ở Lisbon vẫn mang dư âm của những ngày đại dịch nghiêm trọng nhất. Nước sát khuẩn tay xuất hiện ở khắp nơi và một số nhà thờ vẫn duy trì giãn cách xã hội dù không bắt buộc. Thẻ xanh Covid được yêu cầu tại các sự kiện lớn, trong khi khẩu trang vẫn là quy định bắt buộc trên phương tiện giao thông công cộng, với học sinh trên 10 tuổi, nhân viên các cửa hàng, nhà hàng và quán bar.

Nhưng các tuyến tàu điện ngầm đã đông kín hành khách. Đội xe chở khách ba bánh đã đưa du khách đi khắp các con phố cổ ở Lisbon. Cuộc sống về đêm sôi động trở lại ở nhiều khu vực thành phố suốt cả tuần, trong khi nhiều tuyến xe điện đang quá tải. Hầu như mỗi ngày, Lisbon đón một tàu du lịch lớn cập cảng.

Cách trở lại cuộc sống bình thường thận trọng của Bồ Đào Nha, dù có tỷ lệ tiêm chủng khiến nhiều nước ghen tị, đang được xem là con đường mà các nước khác có thể đi theo khi tỷ lệ tiêm chủng được cải thiện. Cách tiếp cận của Bồ Đào Nha trái ngược với Anh, nơi tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn và gần như không duy trì bất cứ biện pháp phòng dịch nào, dẫn tới đợt gia tăng ca nhiễm và tử vong gần đây.

"Tôi cần khách du lịch, nếu không muốn ngừng kinh doanh. Nhưng nhìn vào số ca nhiễm mỗi ngày và nếu nó tăng thêm một chút, tôi sẽ rất lo lắng", Paula Marques, chủ một cửa hàng đồ lưu niệm ở Lisbon, nói. "Tôi hy vọng đại dịch giờ chỉ là quá khứ ở Bồ Đào Nha, nhưng thực lòng vẫn lo lắng về những gì có thể xảy ra khi vào đông".

Bồ Đào Nha không bị ảnh hưởng nhiều trong làn sóng Covid-19 đầu tiên hồi đầu năm 2020. Nhưng đợt bùng phát từ tháng 11 năm ngoái đã phá tan ảo tưởng rằng quốc gia nhỏ bé ở tây nam châu Âu có thể tránh được kịch bản Covid-19 tệ nhất.

Hồi đỉnh điểm tháng 1, trung bình 290 người chết vì Covid-19 mỗi ngày ở Bồ Đào Nha. Tỷ lệ này nếu xét theo quy mô dân số tương đương khoảng 9.500 người chết ở Mỹ, quốc gia mà số ca tử vong vì Covid-19 chưa từng vượt quá 3.500 mỗi ngày.

Maria Mota, giám đốc điều hành của Viện Y học Phân tử Lisbon, vẫn cảm thấy nơm nớp lo sợ mỗi khi nhớ về ký ức hồi tháng 1. Từ cửa sổ phòng thí nghiệm vào một buổi tối, cô đã thấy 52 xe cứu thương xếp hàng dài bên ngoài phòng cấp cứu của bệnh viện lớn nhất đất nước để chờ chuyển bệnh nhân vào viện.

Bồ Đào Nha đang chuyển tiếp sang giai đoạn Covid-19 trở thành bệnh đặc hữu, theo Mota. Với những ký ức ám ảnh hồi tháng 1 và lo ngại về những gì có thể xảy ra vào mùa đông, Mota tin hầu hết mọi người đều thận trọng.

"Không ai có thể quên những ngày tháng 1, nhưng giờ Covid-19 giống như bệnh thông thường và chúng tôi cần học sống chung với nó", Mota nói. "Gần như tất cả dân số đã tiêm chủng, nhưng virus vẫn lưu hành, cho thấy nó sẽ không biến mất".

"Mọi thứ đang tốt dần lên, nhưng phải từ từ", Miguel Campos, tài xế xe ba bánh chở du khách ở Lisbon, nói. "Chúng tôi đang đi từng bước nhỏ. Chúng tôi hy vọng và lạc quan rằng quá trình trở lại cuộc sống bình thường sẽ tiếp tục".

Người Bồ Đào Nha gần như tin rằng thành công tiêm chủng của họ là nhờ Henrique Gouveia e Melo, cựu tướng quân đội được bổ nhiệm điều hành chiến dịch triển khai vaccine. Các chuyên gia y tế cho biết ông đã khai thác thành công tâm lý ủng hộ tiêm chủng của người dân. Ngoài ra, việc khởi động chương trình vào tháng 1, giai đoạn đỉnh dịch, cũng góp phần thúc đẩy động lực tiêm chủng trong dân chúng.

Bồ Đào Nha là một đại diện nổi bật cho niềm đam mê bóng đá cháy bỏng ở châu Âu và việc các sân vận động hoạt động đủ công suất trở lại mang theo ý nghĩa biểu tượng với nhiều người. Tây Ban Nha, một trong những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng hàng đầu châu Âu, gần đây cũng cho phép sân vận động đón khán giả tối đa công suất, nhưng chưa được bán đồ ăn uống. Italy tháng này đã tăng sức chứa của các sân vận động từ 50% lên 75%. Nhưng ở Đức, các hạn chế vẫn được duy trì.

"Đã đến lúc mở cửa mọi thứ bởi nếu ai đó đến giờ vẫn chưa tiêm chủng, họ sẽ không bao giờ tiêm nữa", Hugo Vale, kỹ sư 32 tuổi, nói khi uống bia cùng bạn bè bên ngoài sân vận động trước trận đấu Benfica-Bayern.