Quản lý rủi ro danh mục ra sao trong thời kỳ thị trường biến động mạnh?

Các chuyên gia đánh giá câu chuyện quản lý rủi ro cần luôn được đặt lên hàng đầu trước bất cứ quyết định đầu tư nào...Đặc biệt, đối với các nhà đầu tư mới hay bị ảnh hưởng tâm lý nên hay gặp phải cảnh “mua đỉnh bán đáy”, mua khi thị trường lên và bán khi thị trường giảm. 

Kể từ cuối năm 2020, thị trường chứng khoán bước vào giai đoạn tăng trưởng mới và cũng từ thời điểm này, nhà đầu tư mới tham gia giao dịch chứng khoán ngày càng gia tăng. Tính chung cả năm 2021, nhà đầu tư trong nước mở mới hơn 1,5 triệu tài khoản chứng khoán, lớn gấp rưỡi của 4 năm trước cộng lại. Trong khi đó, VN-Index cũng tăng 35,4% so với cuối năm 2020.

Tuy nhiên, bước sang năm 2022, chỉ trong 2 tháng vừa qua, thị trường bất ngờ quay đầu giảm nhanh và sâu. VN-Index mất hơn 20%. Sau những kinh nghiệm lần đầu thấy thị trường sụt giảm mạnh thay vì chỉ tăng như năm ngoái, các chuyên gia đánh giá nhà đầu tư sẽ trưởng thành và quan tâm đến việc quản lý rủi ro cho danh mục hơn là chỉ mua bán theo trào lưu, nhờ vậy, thị trường sẽ ngày càng phát triển bền vững.

Lúc này câu chuyện về quản lý rủi ro cho danh mục được quan tâm hơn khi các chỉ số giảm nhanh và mạnh như giai đoạn vừa qua. Theo quan điểm của bà Nguyễn Thị Hằng Nga, Phó Tổng giám đốc Quản lý quỹ Vietcombank (VCBF), nhà đầu tư phải hiểu rủi ro là không đạt được kỳ vọng. Tuy nhiên, đối với nhà đầu tư cá nhân, rủi ro ở đây là bị thua lỗ. Đầu tư bất kỳ hình thức nào cũng nên nghĩ đến quản trị rủi ro, đặc biệt với cổ phiếu do đây là loại tài sản có rủi ro cao (biến động mạnh). Thị trường chứng khoán ở các nước phát triển cũng có biến động tiêu cực từ đầu năm đến nay.

Ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn Đầu tư Maybank Investment Bank cho biết khi thị trường lên, nhà đầu tư có tâm lý rằng ai cũng kiếm được tiền dễ dàng. Việc quản trị rủi ro trong bối cảnh thị trường xuống mới được nhà đầu tư quan tâm thay vì khi thị trường tăng. Thị trường không thể lên hay xuống mãi mãi nên nhà đầu tư cần có chiến lược để kiểm soát rủi ro cũng như duy trì được tỷ suất lợi nhuận ổn định.

Chương trình Talkshow Phố Tài chính ngày 23/5.

Tuy nhiên, không phải nhà đầu tư nào cũng biết quản lý rủi ro cho danh mục. Việc người dân đầu tư chứng khoán gia tăng là dấu hiệu tốt nhưng đổi lại, tâm lý nhà đầu tư cũng dễ bị ảnh hưởng khi có biến động mạnh. Bà Nga cho biết khi đầu tư vào cổ phiếu sẽ có lợi ở hai điểm. Thứ nhất là lợi cho chính nhà đầu tư. Về mặt dài hạn, lịch sử thị trường đã chứng minh cổ phiếu là tài sản có thể mang lại lợi nhuận cao nhất. Ngoài ra, thị trường cổ phiếu là kênh dẫn vốn vô cùng quan trọng của nền kinh tế.

Bản chất của đầu tư để có lãi là phải mua thấp bán cao (mua rẻ bán đắt), nhưng trong trường hợp kể trên nhiều nhà đầu tư nghĩ đến việc mua cao và có thể bán cao hơn. Rủi ro ở đây không phải khi thị trường giảm mà chính là rủi ro tiềm ẩn khi nhà đầu tư mua ở giá cao. Khi thị trường giảm mạnh, nhà đầu tư tiến hành stoploss (dừng lỗ), trong đó có những cổ phiếu có giá trị thực sẽ dẫn đến việc bán đúng đáy. Như vậy, nhà đầu tư cá nhân thường sẽ bị rơi vào “vòng xoáy” mua cao và bán thấp dẫn đến ảnh hưởng tâm lý. Trong khi đó, ở các nước phát triển hơn, khi mới tham gia nhiều người sẽ tự đầu tư nhưng sau đó sẽ dành một phần để đầu tư thông qua các quỹ.

Theo chia sẻ của ông Khánh, nhà đầu tư cá nhân ở các nước phát triển tự đầu tư sẽ cần có kinh nghiệm, trong khi những nhà đầu tư mới (nhà đầu tư F0) sẽ thông qua các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp như quỹ đầu tư, ngân hàng đầu tư… Chính điều này giúp rủi ro giảm đáng kể.

Về vấn đề quản lý rủi ro hiệu quả cho danh mục, bà Nga cho rằng khi nhà đầu tư chưa có kiến thức tốt nhất nên đầu tư thông qua các tổ chức chuyên nghiệp.

Đồng ý với bà Nga, ông Khánh nhận định nếu thấy đầu tư là một công việc phức tạp, mệt mỏi…khi đó nhà đầu tư nên ủy quyền cho các tổ chức chuyên nghiệp. Trong trường hợp vẫn muốn tự đầu tư, nếu muốn kiếm được tiền nhưng vẫn phòng ngừa được rủi ro, nhà đầu tư cần đi theo thị trường thay vì chống lại. Điều này nghĩa là cần nhìn thấy dòng chảy của thị trường đi theo hướng nào. Tuy nhiên, nhà đầu tư vẫn cần có kỹ năng để quan sát được vấn đề này.

Trong trường hợp vẫn muốn kiếm tiền khi thị trường xuống, chuyên gia đến từ Maybank Investment Bank gợi ý 2 cách chính. Thứ nhất, nhà đầu tư cần xác định được những ngành nghề, nhóm cổ phiếu đi ngược xu hướng hoặc các cổ phiếu mang tính chất phòng thủ. Kỹ năng này cần phải được trau dồi, huấn luyện thông qua trải nghiệm thực tiễn. Thứ hai, nhà đầu tư có thể tham gia thị trường chứng khoán phái sinh. Dù vậy, đây là công cụ phòng vệ tốt hơn là để “gỡ gạc”.

Một điều nữa được ông Khánh nhắc đến đó là theo lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam và thế giới về mặt dài hạn luôn luôn tăng điểm. Nhà đầu tư chỉ cần tập trung mua những cổ phiếu của các doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh tốt và nền tảng tốt sẽ có thể mang lại những khoản lợi nhuận không ngờ tới.