Phó Thủ tướng nói gì về tình trạng sở hữu chéo trong hệ thống ngân hàng?

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (tỉnh Quảng Trị) đánh giá tình trạng sở hữu chéo, thao túng, lợi ích nhóm, cho vay "sân sau"... trong lĩnh vực ngân hàng đang diễn biến phức tạp và đáng lo ngại. Vì vậy, đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho ý kiến về vấn đề này.

Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, nhiều đại biểu Quốc hội đồng tình với đánh giá của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, tình trạng sở hữu chéo, thao túng lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng vẫn rất đáng lo ngại, bất chấp ngành ngân hàng đã trải qua nhiều giai đoạn thực hiện tái cơ cấu.

Trả lời đại biểu, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho biết ngân hàng thương mại, các tổ chức tín dụng là định chế đặc biệt, vừa huy động vốn, vừa cho vay. Đây là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, do đó việc kiểm soát, giám sát, quản lý theo những tiêu chuẩn hết sức nghiêm ngặt.

Theo Phó Thủ tướng, việc sở hữu chéo sẽ tác động đến những hành vi thao túng hoạt động ngân hàng và đặc biệt là các hoạt động tín dụng.

Phó Thủ tướng khẳng định thời gian qua, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước rất quan tâm xử lý việc sở hữu chéo trong các ngân hàng. Theo quy định, Ngân hàng Nhà nước được thực hiện hai chức năng: đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng thương mại và giữ được giá trị đồng tiền.

Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã tích cực kiểm tra, thanh tra, xử lý việc sở hữu chéo.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho biết qua hồ sơ, sổ sách, chúng ta không phát hiện các trường hợp sở hữu chéo. Tuy nhiên, thực tế có thể có trường hợp đứng tên hộ, nhờ người khác đứng tên.

Theo Phó Thủ tướng, quá trình kiểm tra, đánh giá, nhận định vấn đề này phải có sự phối hợp giữa các cấp, đặc biệt là các cơ quan bảo vệ pháp luật.

Phó Thủ tướng sau đó cũng lưu ý trong sở hữu chéo không chỉ có vấn đề sở hữu về vốn, mà còn sở hữu về các hoạt động của ngân hàng, đầu tư tín dụng.

Ông Lê Minh Khái đánh giá việc này cũng rất nguy hiểm, làm méo mó hoạt động kinh tế và cũng không công khai minh bạch.

“Chính phủ đã chỉ đạo, Ngân hàng Nhà nước cũng thường xuyên thanh tra, kiểm tra việc này”- ông Khái cho hay sắp tới, để hạn chế đến mức tối đa việc sở hữu chéo ngân hàng, Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước hoàn thiện cơ chế chính sách; tăng cường kiểm tra, giám sát về vấn đề này; hệ thống kiểm soát nội bộ để tự phát hiện ra những vấn để lệch chuẩn.

Trước đó, trong buổi thảo luận tại tổ về Luật Các tổ chức tín dụng, đại biểu Hà Sỹ Đồng dẫn lại báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế Quốc hội về KT-XH, ngân sách nhà nước năm 2022 - 2023, đại biểu ĐB Hà Sỹ Đồng đánh giá tình trạng sở hữu chéo, thao túng, lợi ích nhóm, cho vay "sân sau"... trong lĩnh vực ngân hàng đang diễn biến phức tạp và đáng lo ngại. Theo ông, nhiều NH thương mại (NHTM) cổ phần không hề mang đúng bản chất là "công ty đại chúng và niêm yết chứng khoán" như quy định pháp luật hiện hành, nhưng cơ quan quản lý chuyên ngành vẫn rất khó vạch tên, chỉ mặt.

Ông Đồng cũng chia sẻ những vấn đề cụ thể như sở hữu chéo trong hệ thống NH cho thấy tính chất rất phức tạp, luôn tiềm ẩn rủi ro hệ thống do làm gia tăng một số rủi ro chính. Rủi ro tăng vốn ảo thông qua việc đi vay để đầu tư, góp vốn lẫn nhau (trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua công ty con, cháu). Điều này khiến vốn toàn hệ thống không gia tăng thực mà chỉ tăng trên sổ sách, kéo theo hệ lụy làm sai lệch về quản trị ngân hàng, cũng như việc đánh giá rủi ro, trích lập dự phòng hay giám sát các hoạt động tài chính.

Ngoài ra, rủi ro do thâu tóm, chi phối của nhóm cổ đông lớn và người có liên quan như việc NH mẹ, các công ty con, công ty liên kết cùng đầu tư vào một doanh nghiệp, sở hữu cổ phần chi phối hoạt động kinh doanh của NHTM