Philippines hạ thuế nhập khẩu gạo, cơ hội cho Việt Nam

Động thái cắt giảm thuế gạo nhập khẩu của Philippines sẽ giúp giảm áp lực lạm phát giá lương thực, nhưng cũng sẽ có lợi cho các quốc gia xuất khẩu gạo lớn như Việt Nam.

Philippines, nhà nhập khẩu gạo hàng đầu thế giới, đang tiến hành cắt giảm thuế đối với lương thực thiết yếu từ 35% xuống 15% cho đến năm 2028 để giảm bớt áp lực lạm phát của nước này.

Arsenio Balisacan, người đứng đầu Cơ quan Kinh tế và Phát triển Quốc gia, cho biết quyết định này được công bố hôm 4/6, sau cuộc họp của một hội đồng liên cơ quan do Tổng thống Ferdinand Marcos Jr đứng đầu. Động thái này sẽ làm cho giá gạo trở nên rẻ hơn để giúp thị trường bình ổn hơn.

Gạo chiếm khoảng 9% chỉ số giá tiêu dùng của Philippines, nhưng trong 3 tháng quá, mức giá cao của mặt hàng thiết yếu này chiếm hơn một nửa tỷ lệ lạm phát của đất nước này. Tính đến tháng 5/2024, tỷ lệ lạm phát ở Philippines là 3,9%, tăng nhẹ so với tỷ lệ 3,8% của tháng trước và gần mức cao nhất trong phạm vi mục tiêu của chính phủ là 4% trong năm.

Ông Balisacan cho biết: “Việc giảm thuế nhập khẩu gạo dự kiến sẽ làm giảm giá gạo cho người tiêu dùng, đồng thời hỗ trợ sản xuất trong nước thông qua việc bao phủ thuế quan và tăng hỗ trợ ngân sách để cải thiện năng suất nông nghiệp, đặc biệt là khi giá gạo toàn cầu vẫn ở mức cao”.

Ông cho biết đây là một biện pháp hỗ trợ của chính quyền Phillipines đối với người nghèo. Thuế đối với gạo nhập khẩu đã xuống mức thấp nhất là 29 peso (0,49 USD)/kg trong năm nay.

Philippines hiện là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới. Trong năm 2024, nước này dự kiến sẽ nhập khẩu khoảng 3,8 triệu tấn gạo. Con số này sẽ giúp Philippines vượt lên trên các nhà nhập khẩu lớn khác như Trung Quốc, nơi có lượng nhập khẩu dự kiến khoảng 3,5 triệu tấn trong cùng kỳ.

Vào tháng 8 năm ngoái, Tổng thống Marcos đã áp đặt trần giá gạo để kiềm chế lạm phát. Tuy nhiên, động thái này bị các nhà kinh tế cho là không hiệu quả và chính sách này đã bị dỡ bỏ một tháng sau đó.

Trong khi cắt giảm thuế nhập khẩu gạo, Philippines tuyên bố rằng thuế quan đối với ngô, thịt lợn và thịt được lọc xương bằng máy sẽ không thay đổi cho đến năm 2028.

Miguel Chanco, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á mới nổi tại Pantheon Macro Economics có trụ sở tại Anh, lưu ý biện pháp này sẽ giúp ích đáng kể trong việc kéo lạm phát xuống, và hỗ trợ sức mua của tất cả người dân Philippines.

Động thái có lợi cho Việt Nam?

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng cho rằng chính sách mới sẽ khiến gạo nhập khẩu rẻ hơn so với sản phẩm trong nước, và điều này chắc chắn sẽ có tác động tiêu cực đến thu nhập của nông dân Philippines.

Ông Miguel Chanco cho rằng sự thay đổi này sẽ mang lại "lợi ích to lớn" cho các nhà xuất khẩu gạo ở châu Á, như Việt Nam và Thái Lan. Đây là hai quốc gia xuất khẩu lớn hàng đầu thế giới về mặt hàng lúa gạo. Ấn Độ - quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, vẫn đang duy trì lệnh hạn chế xuất khẩu.

Robert Dan Roces, chuyên gia kinh tế trưởng tại Ngân hàng An ninh ở Manila, gọi mức thuế nhập khẩu gạo thấp hơn của Phillipines là “con dao hai lưỡi”. Theo ông, trong khi người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi thì nông dân Phillipines sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ hàng nhập khẩu rẻ hơn.

“Điều này có thể thúc đẩy một số người đa dạng hóa cây trồng, có khả năng phá vỡ các hoạt động đã được thiết lập. Các chương trình hỗ trợ của chính phủ, như trợ cấp và cải thiện hiệu quả trang trại, là rất quan trọng để giảm bớt thiệt hại cho nông dân”, ông nói.

Trong năm 2023, Việt Nam xuất khẩu sang Philippines 3,1 triệu tấn gạo, kim ngạch đạt 1,75 tỷ USD, tuy giảm 2% về lượng nhưng tăng tới 17,6% về giá trị so với năm trước đó. Gạo của Việt Nam chiếm thị phần trên 80% tại thị trường Philippines.

Nguy cơ bị áp đảo bởi hàng nhập khẩu khiến ông Roces cảnh báo chính phủ Phillipines có thể suy nghĩ về một số biện pháp bảo hộ. Tuy nhiên, một động thái như vậy có thể khiến các nhà xuất khẩu gạo phải suy nghĩ lại về hoạt động kinh doanh ở Philippines.

Ông nói thêm: “Các nhà xuất khẩu gạo như Việt Nam có thể thấy doanh số bán sang Philippines thấp hơn, nhưng điều này cũng có thể thúc đẩy họ khám phá các thị trường mới hoặc các nhà sản xuất gạo lớn như Việt Nam có thể cung cấp các loại gạo có giá trị cao hơn”.