Phía sau việc doanh nghiệp 'giải cứu' HoSE

Nhiều ngày qua, câu chuyện các doanh nghiệp tư nhân muốn tham gia vào công tác “giải cứu” giao dịch cho HoSE với những cam kết về cả thời gian và tiền bạc đang được giới đầu tư khá quan tâm. Điều này khiến dư luận hoài nghi về khả năng quản lý của HoSE, thậm chí còn cho rằng nên cổ phần hóa Sở giao dịch...

Bộ Tài chính vừa có buổi làm việc với Tập đoàn FPT để bàn giải pháp xử lý tình trạng nghẽn lệnh đang diễn ra trên Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE).

Tại buổi làm việc, Bộ Tài chính và FPT cùng chung nhận định, giải pháp áp dụng hệ thống phần mềm đang được vận hành tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) cho hệ thống giao dịch tại HoSE là hoàn toàn khả thi, chỉ mất từ 3 - 4 tháng để triển khai và hoàn thiện để có thể xử lý dứt điểm tình trạng nghẽn lệnh khi giao dịch chứng khoán.

Cam kết của doanh nghiệp

Theo ông Dương Dũng Triều - Chủ tịch HĐTV Công ty Hệ thống thông tin FPT (thuộc Tập đoàn FPT), phương án này là hoàn toàn khả thi và có thể xử lý dứt điểm tình trạng nghẽn lệnh khi giao dịch chứng khoán và sau khi Thủ tướng phê duyệt, FPT sẽ lên kế hoạch chi tiết.

Ông Triều cho biết, để triển khai và hoàn thiện một hệ thống giao dịch chứng khoán là rất phức tạp, tốn nhiều thời gian nhằm đảm bảo tính chính xác và độ bền bỉ cao. Tuy nhiên, FPT sẵn sàng phối hợp với các đơn vị trong nước để giải quyết tình trạng nghẽn lệnh cho hệ thống giao dịch chứng khoán của HoSE.

"Chúng tôi tính toán 3 tháng là sẽ làm xong. Khả năng là vậy, nhưng tất nhiên còn phụ thuộc vào Nhà nước, như thời gian chờ phê duyệt, tổ công tác thực hiện dự án…", ông Triều nói.

Thực tế, FPT đã có kinh nghiệm về phát triển, triển khai ứng dụng ngành chứng khoán Việt Nam như hệ thống giao dịch chứng khoán tại HNX, UPCoM, hệ thống trái phiếu Chính phủ, các ứng dụng cho ngành chứng khoán...

Từ những năm 2000, doanh nghiệp này đã phát triển hệ thống lưu ký, thanh toán bù trừ kết nối với hệ thống giao dịch do Sở Giao dịch chứng khoán Thái Lan cung cấp để chuẩn bị cho việc đưa HoSE hoạt động vào tháng 7/2000.

Tại cuộc gặp mặt với chủ đề "Đối thoại 2045” mới đây, bà Nguyễn Thị Phương Thảo - Tổng giám đốc Vietjet Air, Phó Chủ tịch HDBank cho rằng, các tập đoàn công nghệ Việt Nam như FPT, One Mount Group, Viettel... có khả năng tìm giải pháp khắc phục việc sàn chứng khoán quá tải. Qua khảo sát sơ bộ cần khoảng 2 tháng và chi phí khoảng 60 tỷ đồng là có thể giải quyết vấn đề này.

Về phía các nhà đầu tư, nhiều ý kiến đánh giá, việc các doanh nghiệp tư nhân tham gia cùng Nhà nước khắc phục sự cố tại HoSE là một động thái rất đáng ghi nhận, có tác động tích cực đến tâm lý các nhà đầu tư.

"Ít nhất chúng tôi còn thấy rõ mốc thời gian khắc phục và thấy được động thái của cơ quan chức năng trong xử lý vụ việc. Điều này hơn hẳn với sự im lặng và khiến nhà đầu tư cảm thấy tù mù, bất an khi hơn 3 tháng đằng đẵng trôi qua mà sàn cứ lên là đơ, bất kể là thanh khoản 2.000, 8.000 hay 14.000 tỷ đồng; lệnh đi đường lệnh, bảng đi đường bảng nhưng phí thì thu không thiếu một xu", một nhà đầu tư chứng khoán lâu năm bày tỏ.

Dấu hỏi về năng lực của HoSE

Bên cạnh việc đánh giá cao đề xuất của FPT, chuyên gia chứng khoán Nguyễn Hồng Điệp đã đưa ra giả thiết: “Nếu ngay từ khi có dấu hiệu nghẽn lệnh đầu tiên, lãnh đạo HoSE đánh giá đúng tầm nghiêm trọng của lỗi, báo cáo kịp thời lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tài chính, thậm chí lên Thủ tướng Chính phủ, có thể bây giờ đã khắc phục xong”.

Tuy nhiên, lãnh đạo HoSE lại đề xuất những giải pháp có tính xử lý yếu như nâng lô lên 1.000 cổ phiếu hay cấm hủy sửa lệnh... đều không có tính thị trường, đi ngược với chủ trương phát triển thị trường chứng khoán của Nhà nước, dẫn đến để tình trạng này kéo dài.

Tỏ thái độ gay gắt hơn, Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) đã có văn bản gửi Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng và lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, 20 năm vận hành hệ thống giao dịch hiện hành mà HoSE không làm chủ được công nghệ vận hành chứng tỏ có vấn đề trong năng lực quản trị.

Theo VAFI, sự yếu kém trên không phải bây giờ mới lộ rõ mà trong mấy năm qua đã có vài trường hợp nghiêm trọng bị "sập" sàn chứng khoán nhưng sau đó không có các giải pháp khắc phục hữu hiệu.

VAFI còn dẫn chứng: dự án làm hệ thống giao dịch mới đã được triển khai từ năm 2012 nhưng đến nay vẫn chưa xong và không biết chắc chắn bao giờ mới hoàn thành. "Gần 10 năm trời mà không hoàn thành một dự án phần mềm không có gì là phức tạp lắm trong khi thông thường chỉ mất vài năm?", đại diện VAFI nêu.

Thậm chí tại văn bản này, VAFI còn đề xuất thuê nhân sự giỏi nước ngoài về nắm giữ các vị trí quan trọng tại Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam, đồng thời kiêm nhiệm các chức danh quản lý chủ chốt tại HoSE.

Đáng chú ý, VAFI đề nghị nhanh chóng cổ phần hóa Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam để các đơn vị này có năng lực quản trị ngang tầm các nước trong khu vực theo hướng hiện đại.

Nhìn chung, có khá nhiều lý do khác nhau từ chủ quan đến khách quan khiến công tác kiện toàn hệ thống của HoSE chưa thể hoàn thành gây ra nhiều bất tiện trong giao dịch. Tuy nhiên, có một thực tế là xu hướng của thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2021 sẽ là tăng trưởng vượt đỉnh lịch sử 1.200 điểm. Cùng với đó là nền kinh tế trong nước sẽ phục hồi khi dịch bệnh được đẩy lùi.

Muốn thu được thành quả trong bối cảnh này, bên cạnh việc học hỏi, tích lũy kinh nghiệm, các chuyên gia còn khuyến nghị nhà đầu tư cần rèn luyện bản lĩnh, kỹ năng đối phó với tình huống bất ngờ.