'Phép màu kinh tế' của Trung Quốc liệu đã kết thúc?

Trung Quốc đã tăng trưởng mạnh mẽ và được xem là một “phép màu kinh tế” trong 2 thập kỷ vừa qua. Tuy nhiên việc tốc độ phục hồi không thể đạt đến mức trước đại dịch đã khiến nhiều nhà phân tích phương Tây cho rằng kỷ nguyên của những thành tựu đã kết thúc. Nhiều người khác thì khẳng định còn quá sớm để đề cập tới câu chuyện “Trung Quốc đang sụp đổ”.

Lấy lại đà phục hồi

Mô hình cũ về tăng trưởng dựa vào tín dụng và đầu tư của Trung Quốc đã bị suy giảm nghiêm trọng do cuộc khủng hoảng bất động sản cũng như nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu yếu. Nhưng dữ liệu gần đây cho thấy Trung Quốc đã lấy lại đà phục hồi.

Dữ liệu gần đây cho thấy kinh tế Trung Quốc đã lấy lại đà phục hồi.

Tốc độ tăng trưởng GDP thực tế của Trung Quốc trong 3 quý vừa qua đạt 5,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Sản xuất pin mặt trời, robot dịch vụ và mạch tích hợp tăng lần lượt 62,8%, 59,1% và 34,5% vào tháng 10 vừa qua.

Đầu tư vào cơ sở hạ tầng và sản xuất đã tăng lần lượt 5,9% và 6,2% trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 10, bù đắp cho mức giảm 9,3% trong đầu tư bất động sản. Ngoài lĩnh vực bất động sản, đầu tư tư nhân tăng 9,1%.

Tiêu dùng cũng chứng kiến ​​​​sự phục hồi mạnh mẽ, mặc dù xuất khẩu trong tháng 10 giảm 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu mức giảm sáu tháng liên tiếp do nhu cầu toàn cầu yếu và xu hướng mất cân bằng toàn cầu hóa.

Hơn cả, xuất khẩu ô tô của Trung Quốc có thể sẽ vượt 4 triệu chiếc vào cuối năm 2023, ghi nhận một cột mốc quan trọng trong quá trình nâng cấp công nghiệp của Trung Quốc và tiến tới cấp cao hơn trong chuỗi giá trị gia tăng.

Tái cơ cấu lĩnh vực bất động sản

Cuộc khủng hoảng bất động sản đã làm dấy lên mối lo ngại về nền kinh tế Trung Quốc, cho thấy sự cần thiết phải tái cơ cấu lĩnh vực bất động sản có đòn bẩy tài chính cao và bị đầu cơ thúc đẩy. Chính sách “ba lằn ranh đỏ” năm 2020 của Bắc Kinh nhằm thực hiện điều này, với sự suy thoái hiện nay trong lĩnh vực nhà ở là một lựa chọn chính sách có chủ ý.

Mặc dù sự điều chỉnh này sẽ gây ra tổn thất tài chính cho các nhà đầu tư và chủ nợ nhưng theo Asia Times, rủi ro tài chính có thể sẽ được hạn chế vì bốn lý do.

Thứ nhất, tài trợ trực tiếp của ngân hàng cho các nhà phát triển bất động sản chiếm 2,5–3% tổng dư nợ ngân hàng, người mua nhà chiếm 80% nợ liên quan đến nhà ở và tỷ lệ vỡ nợ trước đây đối với các khoản thế chấp chỉ là 0,5%.

Thứ hai, giá bất động sản được chính phủ theo dõi và việc giảm giá nhà đất đã được hạn chế.

Thứ ba, không giống như Nhật Bản vào những năm 1980, các công ty Trung Quốc không sử dụng rộng rãi bất động sản làm tài sản thế chấp và không giống như cuộc khủng hoảng thế chấp dưới chuẩn ở Mỹ năm 2008, ngành bất động sản của Trung Quốc chưa trải qua quá trình cho vay hoặc tài chính hóa dưới chuẩn quy mô lớn.

Thị trường bất động sản Trung Quốc đang trở thành lực cản đối với nền kinh tế.

Cuối cùng, do phần lớn nợ của ngành bất động sản là nợ trong nước bằng đồng Nhân dân tệ, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc và các công ty quản lý tài sản nhà nước có thể cung cấp thanh khoản hoặc vốn cần thiết để hỗ trợ các ngân hàng khi cần.

Bảng cân đối kế toán của lĩnh vực bất động sản đã giảm 1,7 nghìn tỷ nhân dân tệ (240 tỷ USD) - chỉ bằng 1,4% GDP. Khó có khả năng lĩnh vực bất động sản sẽ gây ra một cuộc khủng hoảng tài chính lan rộng.

Trong thời gian tới, lĩnh vực bất động sản sẽ ổn định nhờ chính sách cả cung và cầu.

Về phía cung, tín dụng đang được hướng tới các nhà phát triển bất động sản có chọn lọc để hoàn thiện các dự án nhà ở còn dang dở. Về phía cầu, việc nới lỏng việc trả trước cho bất động sản thứ hai hoặc thứ ba, giảm lãi suất thế chấp và giảm thuế bán bất động sản mới đang khuyến khích người mua nhà.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia của Asia Times, lĩnh vực bất động sản sẽ vẫn trầm lắng do tốc độ đô thị hóa và tăng trưởng dân số chậm lại. Thách thức đặt ra là tìm ra động cơ tăng trưởng thay thế cho khoản đầu tư quá lớn vào lĩnh vực bất động sản.

Các chuyên gia cho rằng Trung Quốc phải tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu, phát triển và tạo ra sự tăng trưởng dựa trên năng suất. Trung Quốc hiện đang dẫn đầu về nhiều công nghệ chiến lược, như phương tiện sử dụng năng lượng mới, trí tuệ nhân tạo và 5G.

Khi đầu tư vào lĩnh vực bất động sản giảm, tín dụng được chuyển sang lĩnh vực công nghiệp để tiếp tục tài trợ cho sản xuất công nghiệp và đổi mới. Trung Quốc cũng phải tiếp tục tăng cường tiêu dùng hộ gia đình.

Chi tiêu tiêu dùng cuối cùng đã đóng góp tới 57% tăng trưởng GDP trong thập kỷ qua, mặc dù Covid-19 và những điều chỉnh trên thị trường bất động sản đã làm giảm nhu cầu tiêu dùng.