Ông Donald Trump muốn đóng cửa Bộ Giáo dục, chuyện gì sẽ xảy ra?

Trong quá trình vận động tranh cử, ông Donald Trump thường xuyên chỉ trích Bộ Giáo dục là biểu tượng của sự can thiệp quá mức từ chính quyền Liên bang vào đời sống gia đình Mỹ.

“Tôi luôn nói, tôi nóng lòng muốn thực hiện điều này. Cuối cùng chúng ta sẽ loại bỏ Bộ Giáo dục liên bang”, ông Trump phát biểu vào tháng 9 tại một buổi vận động ở Wisconsin.

“Chúng ta sẽ làm sạch cơ quan giáo dục Liên bang và chấm dứt việc lạm dụng tiền thuế để truyền bá những điều bạn không muốn con em chúng ta nghe thấy”, ông nói thêm.

Bộ Giáo dục được thành lập vào năm 1979 dưới thời Tổng thống Jimmy Carter thuộc đảng Dân chủ, nhằm thực hiện cam kết với Hiệp hội Giáo dục Quốc gia - một trong những tổ chức giáo viên lớn nhất nước Mỹ.

Tuy nhiên, ông Trump chưa đưa ra kế hoạch cụ thể về việc giải thể Bộ này, một quyết định đòi hỏi sự thông qua của Quốc hội, cũng như phương án xử lý các chương trình giáo dục được tài trợ từ liên bang.

Dưới đây là vai trò của Bộ Giáo dục Mỹ và việc loại bỏ cơ quan này sẽ gây ra những tác động như thế nào.

Phân phối tiền cho các bang và trường học

Một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của Bộ Giáo dục là quản lý nguồn tài trợ liên bang dành cho trường học K-12 và các chương trình hỗ trợ tài chính sinh viên đại học. Hai trong số các chương trình tài trợ lớn nhất là Title I, giúp giáo dục trẻ em từ các gia đình thu nhập thấp, và IDEA, hỗ trợ các trường học đáp ứng nhu cầu của trẻ em khuyết tật.

Hàng năm, các chương trình này cung cấp khoảng 28 tỷ USD cho các trường K-12, chiếm khoảng 10% tổng nguồn tài trợ, phần còn lại đến từ thuế của tiểu bang và địa phương.

Đáng chú ý, trong 4 năm qua, các trường học đã nhận được thêm nguồn tài trợ liên bang để hỗ trợ phục hồi sau đại dịch Covid-19. Ngoài ra, Bộ Giáo dục còn phân phối khoảng 30 tỷ USD/năm cho sinh viên đại học có thu nhập thấp thông qua chương trình trợ cấp Pell, đồng thời quản lý danh mục cho vay sinh viên với tổng giá trị lên đến 1,6 nghìn tỷ USD.

Thực hiện giám sát và ban hành quy định

Bộ Giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và ban hành các quy định liên bang, trong đó Văn phòng Quyền Công dân trực thuộc Bộ có nhiệm vụ điều tra các cáo buộc phân biệt đối xử tại các trường đại học và trường K-12.

Bộ cũng có thẩm quyền đưa ra các quy định về những vấn đề liên quan đến cuộc chiến văn hóa và chính trị trong giáo dục.

Tuy nhiên, quyền lực của Bộ vẫn có giới hạn nhất định khi các tiểu bang và hội đồng trường học địa phương nắm giữ nhiều quyền hạn không thể thay thế. Điều này thể hiện rõ trong thời kỳ đại dịch, khi Bộ Giáo dục không có quyền yêu cầu các trường đóng cửa hay mở cửa học trực tiếp.

Ngay cả khi ông Trump đe dọa cắt giảm ngân sách liên bang đối với các trường không mở cửa trở lại vào mùa thu năm 2020, nhánh hành pháp cũng không thể đơn phương thực hiện điều này.

Tiền liên bang đi kèm với các điều kiện ràng buộc

Các trường học thường nhận được tài trợ liên bang thông qua các chương trình như Title I và IDEA, tuy nhiên những khoản này thường đi kèm nhiều điều kiện và yêu cầu báo cáo phức tạp.

Frederick Hess, thành viên cấp cao kiêm giám đốc nghiên cứu chính sách giáo dục tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, cho rằng vấn đề cốt lõi nằm ở cách giải quyết những quy định và điều kiện do Bộ Giáo dục đặt ra.

Theo ông, thay vì đơn thuần bãi bỏ một bộ phận, giải pháp khả thi hơn là chuyển sang hình thức "khoản trợ cấp theo khối" - một cơ chế tài trợ với ít ràng buộc hơn, giúp giảm thiểu thủ tục hành chính và tăng tính linh hoạt trong việc sử dụng ngân sách.

Việc bãi bỏ Bộ Giáo dục không đồng nghĩa với việc ngừng tài trợ giáo dục liên bang

Các khoản tiền liên bang mà trường học nhận được thông qua các chương trình như Title I và IDEA luôn đi kèm với những điều kiện ràng buộc và yêu cầu báo cáo cụ thể.

Một số chương trình tài trợ này có thể được chuyển sang các cơ quan liên bang khác nếu Bộ Giáo dục bị bãi bỏ. Marguerite Roza - Giám đốc Phòng thí nghiệm Edunomics thuộc Đại học Georgetown - nhận định rằng các trường học sẽ không đột ngột mất nguồn tài trợ này.

Bà cho rằng chương trình Title I đã và đang nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cả hai đảng. Điều này được minh chứng qua phân tích của Viện Brookings: trong những lần tổng thống đề xuất cắt giảm ngân sách của Bộ Giáo dục, Quốc hội thường phản đối và thậm chí còn cấp nhiều tiền hơn 71% so với đề xuất ban đầu.

Quốc hội khó có thể chấp thuận

Điều đáng chú ý là việc đóng cửa một cơ quan liên bang sẽ cần thông qua đạo luật của Quốc hội.

Trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của ông Trump, chính quyền của ông cũng đã đề xuất việc sáp nhập Bộ Giáo dục với Bộ Lao động thành một cơ quan liên bang duy nhất. Mặc dù lúc đó Đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát cả Thượng viện và Hạ viện, đề xuất này vẫn không thể thực hiện được.

Đến tháng 1 tới, Đảng Cộng hòa kỳ vọng sẽ giành được quyền kiểm soát toàn diện ở Washington. Họ đã nắm chắc đa số tại Thượng viện nhờ chiến thắng của hai thành viên mới - Bernie Moreno (đánh bại Sherrod Brown ở Ohio) và Tim Sheehy (đánh bại Jon Tester ở Montana) - những người đều ủng hộ việc bãi bỏ Bộ Giáo dục.

Tuy nhiên, cán cân quyền lực tại Hạ viện vẫn chưa ngã ngũ, và ngay cả khi Đảng Cộng hòa giành được đa số ở đây, việc có đủ phiếu ủng hộ để bãi bỏ Bộ Giáo dục vẫn còn là một dấu hỏi lớn.