Nỗi lo đường phá giá từ Thái Lan chưa dứt, mía đường Việt "đau đầu" với đường từ Asean

Nỗi lo với đường giá rẻ từ Thái Lan chưa giảm thì vấn nạn đường nhập từ các thị trường trong ASEAN vào Việt Nam lại tăng "chóng mặt", khiến tương lai ngành mía đường chưa thể sáng sủa.

Theo bà Phạm Châu Giang, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Quyết định áp dụng biện pháp CBPG và CTC tạm thời đối với sản phẩm đường mía xuất xứ từ Thái Lan được ban hành sau 5 tháng điều tra. Tuy nhiên, Quyết định sơ bộ này chỉ có hiệu lực trong vòng 120 ngày.

"Vì vậy, ngày 12/5, Bộ Công Thương tổ chức phiên tham vấn công khai, lấy ý kiến các bên như nông dân, doanh nghiệp sản xuất, nhà nhập khẩu mía đường tới nhà sản xuất, xuất khẩu của Thái Lan. "Bộ Công Thương lắng nghe ý kiến của các cá nhân, tham vấn các bên liên quan trước khi đưa ra quyết định cuối cùng", bà Giang cho biết.

Đại diện cho các doanh nghiệp (DN) sản xuất mía đường, ông Nguyễn Văn Lộc, quyền Tổng Thư ký Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) nhớ lại, thời điểm sau Hội nhập ATIGA là tháng 1/2020 - tháng đầu tiên còn "ngập ngừng" nhưng tới tháng 2/2020, lượng đường nhập vào Việt Nam nhiều như "thác đổ". Năm 2020, lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam phá kỷ lục, đạt hơn 1,5 triệu tấn, với mức giá thấp hơn giá mía được sản xuất tại Thái Lan.

Tuy nhiên, ông Lộc cho biết việc Bộ Công Thương ban hành quyết định áp thuế CBPG, CTC với đường nhập từ Thái Lan đã mở ra "trang sử" mới của ngành đường Việt Nam, phát huy được công cụ phòng vệ thương mại. Ngành mía đường Việt Nam bắt đầu thấy được con đường phía trước.

"Giá đường trong nước cải thiện, DN nâng giá thu mua mía của nông dân, khuyến khích người nông dân quay lại trồng mía. Điều này mang đến sự hồi sinh cho ngành. Năm 2020, nếu Bộ Công Thương không ra quyết định điều tra với đường Thái Lan, có lẽ vụ mía đường vừa rồi là vụ cuối cùng", ông Lộc nói.

Tuy nhiên, Tổng Thư ký VSSA cho biết, việc áp thuế sơ bộ với đường Thái Lan mới chỉ là bước đầu. Bởi thực tế, sau khi có quyết định điều tra, rồi áp thuế sơ bộ thì hoạt động nhập khẩu đường không giảm mà còn tăng lên. Trong trường hợp này đã dẫn tới tình huống nhà máy chế biến đường của Việt Nam không thể nâng giá mía cho nông dân vì chưa bán được hàng như kỳ vọng.

Đặc biệt, khi đường Thái Lan bị áp thuế thì lại xảy ra tình trạng biến tướng về lẩn tránh thuế xảy ra quy mô lớn. Theo ông Lộc, DN mía đường tin chắc đường của Thái Lan đã đi sang các nước để vào Việt Nam, tất nhiên để chứng minh điều này rất phức tạp.

Mặt khác, ở quyết định chính thức về vụ việc điều tra CBPG, CTC với đường nhập khẩu từ Thái Lan, đại diện VSSA cho rằng: Bộ Công Thương cần cân nhắc về mức thuế đối với đường thô nhập từ Thái Lan. Cụ thể, Bộ Công Thương quyết định tạm thời áp thuế ở mức 33,88%, thấp hơn so với đường tinh luyện. Điều này sẽ khuyến khích nhập đường thô về Việt Nam.