“Nở rộ” đầu tư forex (kỳ I): Các quốc gia ứng xử thế nào với forex?

Dù không được pháp luật cho phép, nhưng hoạt động môi giới và đầu tư forex (ngoại hối) đang “nở rộ” ở Việt Nam. Các quốc gia khác ứng xử thế nào với loại hình này?

Tổng giá trị giao dịch forex toàn cầu đã lên tới khoảng gần 6.600 tỷ USD tính đến cuối năm 2019. ĐVT: Tỷ USD.

Theo thống kê của Statista, khối lượng giao dịch forex toàn cầu đạt khoảng hơn 6.600 tỷ USD mỗi ngày. Trong giai đoạn 2016- 2019, khối lượng giao dịch forex đã tăng trưởng bình quân khoảng 30%. Trong đó, năm 2019, giao dịch hoán đổi forex đã đạt 3,2 nghìn tỷ USD, chiếm 49% tổng khối lượng giao dịch forex toàn cầu. Còn giao dịch forex giao ngay đạt 1,98 nghìn tỷ USD, chiếm 30% tổng khối lượng giao dịch forex toàn cầu.

Trước đây, thị trường forex chủ yếu đáp ứng nhu cầu giao dịch của các ngân hàng, tổ chức tài chính lớn. Nhưng ngày nay, nhiều quốc gia đã cho phép các nhà môi giới giao dịch forex trên thị trường. Do đó, đối tượng giao dịch forex ngày càng rộng hơn, kể cả các nhà đầu tư cá nhân…

Để điều tiết hoạt động giao dịch forex, nhiều quốc gia có các cơ quan quản lý hoạt động của các nhà môi giới forex. Chẳng hạn, ở Mỹ có Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Mỹ (SEC); Hiệp hội Giao dịch tương lai Quốc gia (NFA); Cơ quan Quản lý độc lập thị trường tài chính (FINKA); Cơ quan Bảo vệ nhà đầu tư (SIPC).

Hay như Thụy Sĩ có Cơ quan Giám sát thị trường tài chính (FINMA); còn Anh có Cơ quan Kiểm soát dịch vụ tài chính (FCA). Tại Úc, thị trường Forex được quản lý bởi Ủy ban Đầu tư và Chứng khoán (ASIC)…

Hiện nay, một số quốc gia cho phép kinh doanh forex gồm Mỹ, Anh, Italia, Canada, Thuỵ Sĩ, Đức, nhiều nước ở Trung Âu, Đông Âu,...

TS.Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia cho biết, Mỹ không có chính sách quản lý ngoại hối chặt chẽ như ở Việt Nam và đồng USD được thả nổi hoàn toàn, nên các nhà đầu tư cá nhân có thể giao dịch mua bán bất kỳ ngoại tệ nào thông qua các sàn giao dịch forex. Ở Anh và một số quốc gia khác, các nhà đầu tư có quyền giao dịch các ngoại tệ hợp pháp…

Trong khi đó, một số quốc gia giới hạn số cặp tiền giao dịch hoặc khối lượng giao dịch nhằm tránh rủi ro cho đồng nội tệ, như Trung Quốc, Nigeria, Nam Phi, Nga, Ukraine, Ai Cập,... Nhiều quốc gia khác cấm cá nhân giao dịch forex, như Việt Nam, Bỉ, Bắc Triều Tiên, Malaysia, Pakistan,...

Theo quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam (Điều 36 Pháp lệnh số 06/2013/UBTVQH13sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Ngoại hối của Việt Nam), các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các tổ chức khác được kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối ở trong nước và nước ngoài sau khi được NHNN chấp thuận bằng văn bản… Bên cạnh đó, các tổ chức và cá nhân chỉ được giao dịch hối đoái (giao dịch giao ngay, giao dịch kỳ hạn, giao dịch hoán đổi, giao quyền chọn) theo quy định cụ thể của NHNN với các TCTD được phép. Ngoài ra, các tổ chức, cá nhân chỉ được thực hiện các hoạt động ngoại hối khác sau khi được Thủ tướng Chính phủ cho phép và được NHNN cấp phép. Trong khi đó, Thủ tướng Chính phủ chưa có quy định nào về sàn forex. Do vậy, các tổ chức và cá nhân hoạt động kinh doanh trên sàn forex là trái pháp luật.

Theo Nghị định 95/2011/NĐ-CP, các tổ chức và cá nhân có thể bị phạt từ 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng đối với hành vi mua, bán ngoại tệ và kinh doanh mua, bán forex trái pháp luật. Mặc dù vậy, hoạt động này đang khá phổ biến ở Việt Nam từ nhiều năm nay, mà cơ quan quản lý Nhà nước vẫn chưa có biện pháp ngăn chặn.

Chỉ cần lên google gõ "sàn forex" là lộ diện vô số địa chỉ cần tìm...

Phần lớn các sàn forex hiện nay ở nước ngoài, để kinh doanh forex, các nhà đầu tư phải làm thủ tục mở tài khoản theo quy định của các sàn, thực hiện nộp tiền/rút tiền bằng thẻ Visa, Mastercard, ví Ngân lượng, Bitcoin... Các sản phẩm forex gồm các cặp tiền tệ, thậm chí cả vàng, dầu thô…, được giao dịch trên các phần mềm, trong đó phổ biến nhất là mt4, mt5…, với tỷ lệ đòn bẩy tài chính có thể lên tới 500%.

TS. Nguyễn Trí Hiếu cho biết, đầu tư, kinh doanh forex ở thời điểm hiện nay dưới bất kỳ hình thức nào là hoàn toàn trái pháp luật. Về dài hạn, khoảng 3- 5 năm tới, VND có thể được thả nổi, có nghĩa là Chính phủ, NHNN không can thiệp vào thị trường ngoại hối. Khi đó, Việt Nam có thể cho phép tự do hóa giao dịch ngoại hối. Tuy nhiên việc thả nổi VND phải theo lộ trình nhất định và dựa vào nền tảng vững chắc của nền kinh tế Việt Nam.