[Những vụ lừa đảo lớn nhất lịch sử] Trò "phù thủy" của Enron

Thành lập năm 1985, Enron nổi tiếng là một tập đoàn nắm giữ vị trí top 1 trong ngành năng lượng của Hoa Kỳ. Năm 2000, tập đoàn này công bố mức doanh thu 101 tỷ USD (tương đương 2,3 triệu tỷ đồng) với hơn 20.000 lao động đang làm việc. Tuy nhiên, vụ việc gian lận báo cáo tài chính bị vỡ lỡ khiến Enron buộc phải tuyên bố phá sản vào cuối năm 2001.

Tập đoàn Enron sụp đổ gây thiệt hại ước tính hơn 78 tỷ USD (khoảng 1,7 triệu tỷ đồng) cho các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán.

Sau khi sát nhập với Houstion Natural Gas và InterNorth, Enron trở thành một trong những tập đoàn hùng mạnh nhất đất Mỹ sở hữu khối tài sản khổng lồ đến từ hàng loạt các công ty con, nhà máy, xí nghiệp đa chủng loại như nhà máy nước, nhà máy điện, nhà máy sản xuất bột giấy và giấy, ống dẫn khí và nhiều loại hình dịch vụ khác. Từ năm 1996 đến 2000, tức chỉ trong 4 năm ngắn ngủi, doanh số bán hàng của Enron đã tăng nhanh với tốc độ đáng kinh ngạc, từ 13,3 tỷ USD lên 100,8 tỷ USD (khoảng từ 299 nghìn tỷ đến 2,3 triệu tỷ đồng).

Mức doanh thu “trong mơ” này giúp Enron trở thành “ông trùm” ngành năng lượng Mỹ, 6 năm liền được tạp chí Fortune bầu chọn là "Công ty sáng tạo bậc nhất Hoa Kỳ". Nhưng vào cuối năm 2001, tình hình tài chính thực tế của Enron bị phơi bày. Những bản báo cáo không minh bạch, thổi phồng doanh thu và gian lận sổ sách kế toán bắt đầu được đưa ra ánh sáng. Với hậu quả và những con số thiệt hại quá lớn được cho là không thể bù đắp: nhiều nhà đầu tư mất trắng số tiền dành dụm cả đời, hơn 20.000 nhân viên mất việc làm, sức ép dư luận… khiến "Enron” buộc phải đệ đơn xin phá sản vào năm 2001.

Vụ bê bối Enron khiến Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế phải xem xét lại những lỗ hổng trong các quy tắc kế toán ở Mỹ, cách quản lý và đặc biệt là an ninh tiền tệ để bảo đảm sẽ không để xảy ra sai sót tương tự trong tương lai. Nhiều người trong ban điều hành Enron bị tống giam, 2 lãnh đạo cao nhất là Jeffrey Skilling và Kenneth Lay bị kết tội che giấu, làm giả báo cáo, nội gián và gian lận chứng khoán. Jeffrey Skilling chịu mức án 24 năm tù và 45 triệu USD (khoảng 1 triệu tỷ đồng) tiền nộp phạt, riêng Kenneth Lay đã chết do bị nhồi máu cơ tim trong lúc chờ bản án dành cho mình.