Những "ưu việt" của mô hình đa cấp

Gần đây rộ lên những mô hình "đa cấp 4.0" của các anh chị 9x, 2k...nào blockchain, crypto, ngoại hối..."bảo hiểm tiền gốc", cam kết lợi nhuận v.v... Tôi tự hỏi chả lẽ người ta không học gì được từ những "cú lừa" trước đây?

Mô hình đa cấp sinh ta bởi 1 ý tưởng cực thông minh là bán hàng bằng quan hệ. Mỗi người gia nhập hệ thống thường chỉ bán được cho gia đình, bạn bè thân thiết, sau đó thì 99% không tăng trưởng được và bỏ nghề. Và vì sự "nể nang" trong quan hệ, họ có thể bán được món hàng giá cao gấp nhiều lần sản phẩm tương tự ngoài thị trường. Vì thế đa cấp chấp nhận trả hoa hồng lên đến 80%-90% doanh số.

Vì sao người tham gia có biết bị "lừa" vẫn ít khi lên tiếng? Đó là vì tâm lý "đông loã". Khi họ bán hàng cho người thân, đã "lỡ" nói xuôi, nên ko thể nói ngược. Vì thế các "thủ lĩnh" đa cấp ngang nhiên thách thức công luận.

Nếu định nghĩa bản chất của đa cấp là người trên được hưởng thu nhập từ doanh thu của người dưới thì phải chăng mô hình tổ chức nào cũng "na ná" như thế? Không, vấn đề "tuyến trên" của đa cấp chỉ đơn thuần là người giới thiệu, họ không phải cấp trên lại càng không phải người bỏ vốn.

Vậy có ai giàu lên nhờ mô hình đa cấp? Câu trả lời là có, nhiều chứ. Nhưng là ai? Thứ nhất là người tạo lập hệ thống ("game setter"), trong bất cứ vụ "sập sàn" nào cũng có một nhóm người ôm được hàng trăm, hàng nghìn tỷ. Thứ 2, cá biệt có những người thực sự tổ chức kinh doanh hệ thống giỏi, có đầu tư mở rộng hệ thống, hỗ trợ quảng bá v.v...để duy trì doanh số. Những người giỏi thế này thì họ làm gì cũng thắng, nhưng rất ít.

Ưu thế vượt trội duy nhất trong mô hình đa cấp tôi phải thừa nhận là tuyên truyền và đào tạo. Các "thủ lĩnh đa cấp" thường đều có khả năng huấn luyện và truyền thông cực tốt, xây dựng hình ảnh hào nhoáng để kích thích lòng tham của ng tham gia. Họ xây dựng chương trình na ná nhau cả, tất cả những mô hình Scam (hình thức lừa đảo qua mạng) đều có thông điệp về "thu nhập thụ động". Là người làm đầu tư, tôi thấy cụm từ này là cực lố bịch, chả có cái gì "thụ động" cả. Ngay cả gửi tiền vào ngân hàng, nếu ngân hàng này lãi cao hơn ngân hàng khác, bạn có rút tiền chuyển đi không?

Có mô hình đa cấp "chân chính" không? Hầu hết các công ty lớn như Amway, Herbalife, hay các công ty Bảo hiểm đều tự nhận mình là "đa cấp tử tế". Họ nói rằng đem chi phí bán hàng "chia sẻ" cho người tham gia hệ thống. Tôi đặt vấn đề ngược lại, nếu không phải vì 80-90% hoa hồng, phải chăng người tiêu dùng sẽ mua đc sản phẩm với giá chỉ bằng 1/2, 1/4?