Những hậu quả mà Iran có thể phải gánh chịu sau khi bắn nhầm máy bay Ukraine

Sự thừa nhận bất ngờ của Iran về việc bắn nhầm máy bay chở khách Ukraine, dự kiến sẽ gây ra hậu quả bất ngờ cho đất nước đang gặp khó khăn, do các biện pháp trừng phạt gia tăng của Mỹ và áp lực từ cộng đồng quốc tế.

Theo thông báo của Tổng thống Iran Hassan Rouhani trên mạng xã hội Twitter, cuộc điều tra của lực lượng vũ trang Iran kết luận rằng, các tên lửa nước này đã phóng nhầm "do lỗi của con người", khiến máy bay Ukraine rơi hôm 8/1.

"Cuộc điều tra nội bộ của lực lượng vũ trang đã kết luận rằng rất đáng tiếc, tên lửa phóng đi do lỗi của con người đã gây ra vụ máy bay Ukraine rơi kinh hoàng và cái chết của 176 người vô tội. Cuộc điều tra vẫn đang được tiếp tục để xác định và khởi tố bi kịch khủng khiếp và sai lầm không thể tha thứ", Tổng thống Rouhani cho biết.

Hãng tin CNN dẫn thông báo của lực lượng vũ trang Iran hôm nay cho biết, vài giờ sau cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran nhằm vào hai căn cứ quân sự tại Iraq, nơi có lính Mỹ đồn trú, vào rạng sáng 8/1, Mỹ đã tăng cường hoạt động của các máy bay quân sự nước này ở khu vực xung quanh biên giới Iran. Giới chức quân sự Iran đã báo cáo về việc phát hiện các mục tiêu trên không đang tiến về phía các trung tâm chiến lược của Iran.

Theo thông báo, trong tình huống nhạy cảm và quan trọng đó, máy bay Boeing 737-800 của Ukraine đã cất cánh từ sân bay Imam Khomeini và trong lúc chuyển hướng, máy bay này đã di chuyển quá gần một trung tâm quân sự nhạy cảm của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, ở tầm bay và điều kiện bay giống với một mục tiêu thù địch. Sau đó, máy bay này đã bị bắn nhầm, dẫn tới cái chết của nhiều người Iran và công dân nước ngoài.

Các nạn nhân trong thảm kịch này bao gồm 82 người Iran, 63 người Canada, 11 người Ukraine, 10 người Thụy Điển, 4 người Afghanistan, 3 người Đức và 3 người quốc tịch Anh.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 11/1 đã yêu cầu Tehran phải mở một cuộc điều tra đầy đủ, đưa những người có trách nhiệm ra trước công lý và bồi thường cho gia đình các nạn nhân sau khi Tehran thừa nhận đã bắn nhầm máy bay Boeing 737-800 của Ukraine.

Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Nga Konstantin Kosachev cũng cho rằng sự việc nên kết thúc nếu kết quả điều tra cho thấy quân đội Iran không cố tình bắn hạ máy bay. "Hy vọng đây sẽ là bài học cho tất cả các bên", vị này phát biểu

"Vụ tai nạn càng nhấn mạnh tầm quan trọng của giảm căng thẳng trong khu vực. Chúng ta có thể thấy rõ rằng xung đột chỉ càng dẫn tới thiệt hại và những thảm kịch. Các lãnh đạo cần theo đuổi giải pháp ngoại giao", Thủ tướng Anh Boris Johnson cho hay. Ngoài ra, chính phủ Anh cũng sẽ làm mọi điều để hỗ trợ gia đình 4 công dân nước này thiệt mạng.

Về trách nhiệm của Nhà nước Iran, nữ luật sư Jean Chevrier chuyên về luật hàng không (Pháp) giải thích không thể áp dụng luật pháp Canada (nước có 63 nạn nhân) để điều chỉnh. Bà giải thích: "Về vấn đề pháp lý, có quyền miễn trừ tài phán liên quan đến quốc gia nước ngoài. Chúng ta không thể đưa quốc gia nước ngoài ra tòa đối với loại tai nạn hàng không này".

Về mặt gián tiếp, Iran vẫn có thể bị trừng phạt. Các nước phương Tây có thể sử dụng các phương tiện gây áp lực, đặc biệt là ngoại giao, hoặc Mỹ có thể gia tăng các biện pháp trừng phạt. Đây là điều Liên minh châu Âu đã làm đối với Nga vài ngày sau vụ tai nạn máy bay MH17.

Theo Guardian, biểu tình đã nổ ra tại Tehran hôm 11/1 sau khi Iran thừa nhận đã bắn nhầm máy bay của hãng hàng không Ukraine International khiến 176 người chết. Người dân Iran ban đầu tổ chức những buổi tụ tập để cầu nguyện cho các nạn nhân xấu số, tuy nhiên đám đông sau đó đã biến thành các cuộc biểu tình phản đối chính quyền Tehran.

Lời xin lỗi và cam kết trừng trị những người có trách nhiệm của chính quyền Tehran được cho là không đủ để xoa dịu người dân, khi người sử dụng mạng xã hội Iran giận dữ cáo buộc đã bị chính quyền lừa dối.

Nhiều người Iran đặt câu hỏi trên mạng xã hội rằng ai ra lệnh bắn hạ máy bay, tại sao Iran không đóng cửa sân bay quốc tế hoặc không phận khi đang chuẩn bị cho cuộc trả thù tiềm năng từ Mỹ.

Nhóm sinh viên biểu tình cũng yêu cầu những người chịu trách nhiệm bắn hạ máy bay và che giấu sự việc phải từ chức và bị truy tố. Hàng chục người thiệt mạng trong thảm họa là sinh viên Iran đang du học tại Canada.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đăng trên Twitter yêu cầu chính phủ Iran phải cho phép các nhóm nhân quyền quan sát và báo cáo sự thật về các cuộc biểu tình đang diễn ra. "Không thể có thêm cuộc tàn sát người biểu tình ôn hòa hay cắt mạng Internet. Thế giới đang dõi theo", ông Trump viết.