Những cuộc đua vào Nhà Trắng gây chấn động lịch sử nước Mỹ

Lịch sử nước Mỹ đã ghi nhận nhiều cuộc bầu cử gay cấn đến tận phút chót và làm dấy lên nhiều tranh cãi.

Sau thời gian thực hiện chiến dịch tranh cử, ngày 5/11, nước Mỹ chính thức bước vào cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024. Không chỉ với Mỹ, đây là cuộc bầu cử quan trọng toàn thế giới bởi ngoài sự ảnh hưởng đến cục diện nước Mỹ trong những năm tiếp theo, nó có những tác động và ảnh hưởng mang tính toàn cầu.

Có thể thấy, việc một ứng viên đắc cử vị trí Tổng thống có vai trò rất quan trọng với người dân. Vì vậy, việc đảm bảo tính công bằng, khách quan cho mỗi cuộc bầu cử Tổng thống ở Mỹ rất căng thẳng, được kiểm tra nghiêm ngặt.

Tuy nhiên, trong lịch sử Mỹ, có rất nhiều cuộc bầu cử gây tranh cãi.

Năm 1800

Đây là cuộc bầu cử diễn ra khi các đảng phái chính trị đầu tiên ở Mỹ đang hình thành. Thời điểm đó, quy trình bầu cử rất khác ngày nay.

Cuộc bầu cử năm 1800 đã kết thúc với tỷ số hòa. Cuộc bầu cử được đưa ra Hạ viện để phân định xem ai trong số hai ứng viên trở thành Tổng thống.

Trong cuộc bỏ phiếu bầu Tổng thống tại Hạ viện, mỗi bang chỉ được phân bổ một phiếu duy nhất. Khi đó nước Mỹ có 16 bang, tương đương 16 phiếu. Nếu ai đạt được hơn 8 phiếu thì thắng cử. Tuy nhiên, cả Thomas Jefferson và Aaron Burr đều không thể giành được hơn 8/16 lá phiếu bầu.

Sau 35 lần bỏ phiếu trong vòng một tuần, Hạ viện Mỹ cuối cùng quyết định ủng hộ ông Jefferson làm Tổng thống và ông Burr làm Phó Tổng thống. Đây cũng là tiền đề để Tu chính án số 12 của Hiến pháp Mỹ ra đời, quy định tách bạch giữa bầu cử Tổng thống và Phó Tổng thống.

Năm 1824

Trong cuộc bầu cử năm 1824, 4 ứng viên đều không giành đủ phiếu đại cử tri để chiến thắng, Hạ viện phải chọn ra Tổng thống.

Theo đó, ứng viên Andrew Jackson giành gần 39.000 lá phiếu phổ thông và 99 lá phiếu đại cử tri. Trong khi đó, Ngoại trưởng John Quincy Adams giành 84 phiếu đại cử tri, Bộ trưởng Tài chính William Crawford 41 phiếu và Chủ tịch Hạ viện Henry Clay 37 phiếu. Do không ứng viên nào giành đa số phiếu đại cử tri, Hạ viện một lần nữa phải can thiệp và quyết định lựa chọn 1 trong 3 ứng viên, trừ ông Clay là ứng viên ít phiếu nhất.

Cuối cùng, John Quincy Adams được chọn là Tổng thống thứ 6 của Mỹ, dù nhận được ít phiếu bầu phổ thông hơn Andrew Jackson.

Sau khi ông Adams trở thành Tổng thống và chọn ông Clay làm Ngoại trưởng, ông Jackson đã rất tức giận, gọi đây là cuộc dàn xếp.

Năm 1876

Cuộc bầu cử Tổng thống gây tranh cãi nhất trong lịch sử nước Mỹ là giữa ứng viên đảng Cộng hòa Rutherford B. Hayes và ứng viên đảng Dân chủ Samuel J. Tilden vào năm 1876.

Vào cuối một chiến dịch đầy biến động, các phe phái chính trị cạnh tranh ở 3 bang đều cử ra tới 2 đại cử tri đoàn khác nhau - một cho Tilden, một cho Hayes - tới Quốc hội.

Do không biết phải chọn cử tri đoàn nào, Quốc hội Mỹ đã thành lập ủy ban 15 thành viên bao gồm các thượng nghị sĩ, dân biểu và thẩm phán tòa án tối cao (7 thành viên Cộng hòa, 7 thành viên Dân chủ và 1 thành viên độc lập) để quyết định cuộc bầu cử. Sau khi một lá phiếu dao động chuyển sang ủng hộ ông Hayes, ông này giành được toàn bộ 20 phiếu đại cử tri từ các bang tranh cãi, có đủ 185 phiếu cần thiết.

Sau khi đảng Dân chủ đe dọa cản trở và ngăn chặn kiểm đếm phiếu, vấn đề này được hai bên giải quyết trong các cuộc đàm phán ở Khách sạn Wormley tháng 2/1877.

Theo thỏa thuận, phe Dân chủ sẽ chấp nhận chiến thắng của ông Hayes nếu ông đưa toàn bộ binh sĩ Liên bang ra khỏi miền Nam cùng với một số điều kiện khác. Cuộc thỏa hiệp này đã củng cố quyền kiểm soát khu vực miền Nam của đảng Dân chủ, chấm dứt thời kỳ tái thiết và đảo ngược những thành quả mà người Mỹ gốc Phi giành được trong thời kỳ hậu nội chiến. Đây là một trong số những cuộc bầu cử gây tranh cãi nhất lịch sử Mỹ.

Năm 2000

Cuộc đua vào nhà Trắng năm 2000 được xem là một trong những cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ gây tranh cãi và kéo dài nhất trong lịch sử nước này.

Hai ứng cử viên nặng ký ông Al Gore của đảng Dân chủ và George W. Bush của đảng Cộng hòa có số điểm sít sao, vì vậy kết quả kiểm phiếu sẽ phụ thuộc ở Florida.

George W. Bush và Al Gore trong một cuộc tranh luận tổng thống ở Boston, Mỹ, ngày 3/10/2000 (Ảnh: Reuters)

Khi các cuộc thăm dò ở Florida kết thúc, các mạng truyền hình tuyên bố Al Gore đã giành chiến thắng. Đến sáng, kết quả cho thấy Bush chỉ dẫn trước Gore vài nghìn phiếu bầu.

Ông Gore không chấp nhận kết quả trên và đưa ra nhiều cáo buộc về sự thiếu minh bạch khi bỏ phiếu ở bang Florida. Tuy nhiên, cáo buộc không đủ sức nặng để đảo ngược tình thế. Cuộc bầu cử kịch tích, căng thẳng chưa từng có đã kết thúc với phần thắng thuộc về ông Bush.

Tòa án tối cao đã ra lệnh kiểm lại hàng nghìn lá phiếu đã bị máy đếm từ chối vì chúng không được đảm bảo theo quy định. Tuy nhiên, sau cùng ông Gore thừa nhận kết quả phán quyết của tòa án vì không muốn đất nước xảy ra tình trạng đấu đá nội bộ giữa đảng phái.