NHNN nói gì khi tài trợ 80% vốn cho dự án BOT, BT?

Khoảng 80% vốn đầu tư cho các dự án giao thông theo hình thức BOT và BT là do ngành ngân hàng tài trợ, đặt áp lực quá lớn cho ngành ngân hàng vì đầu tư rất dài hạn. Trong đó, gần 50 dự án BOT, BT có doanh thu thực tế không đạt như dự kiến

Đó là thông tin được bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) chia sẻ tại Hội thảo "Thúc đẩy kết nối hạ tầng giao thông vùng Đông Nam Bộ", diễn ra ngày 22/11.

Gặp khó vì dự án BOT, BT không đạt doanh thu dự kiến

Tại hội thảo, trả lời câu hỏi về tình hình tín dụng cho các dự án phát triển kết nối hạ tầng của khu vực Đông Nam Bộ hiện nay, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) cho biết: Vốn đầu tư thúc đẩy kết cấu hạ tầng xuất phát từ các nguồn như ngân sách Trung ương, vốn của địa phương và nguồn tư nhân.

Thời gian qua, các tổ chức tín dụng cam kết cấp vốn cho chủ đầu tư để thực hiện 120 dự án giao thông trên cả nước. Trong đó, vùng Đông Nam Bộ có khoảng 20 dự án đang được đầu tư về kết cấu hạ tầng giao thông.

Điều đáng nói, mặc dù ngành ngân hàng đã quan tâm và đầu tư vốn cho kết cấu hạ tầng của vùng kinh tế trọng điểm, sôi động của phía Nam như vùng Đông Nam Bộ song trên thực tế, nguồn đầu tư từ tín dụng ngân hàng gặp nhiều khó khăn.

Vị lãnh đạo này chỉ rõ, thứ nhất là vốn đầu tư cho hạ tầng giao thông đòi hòi nhu cầu vốn rất lớn. Thứ hai là thời gian đầu tư rất dài, thường trên 20 năm nên các tổ chức tín dụng cũng khó trong cân đối nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn.

Trong khi đó, do chính sách thu phí của Nhà nước thay đổi dẫn đến doanh thu của một số dự án BOT, BT thời gian qua không đủ, ảnh hướng đến nguồn vốn để trả nợ và ngân hàng cũng gặp khó khăn.

Cụ thể, khoảng 50 trên tổng số 120 dự án BOT, BT có doanh thu thực tế không đạt như dự kiến, ảnh hưởng đến việc trả nợ và chất lượng tín dụng. Do đó, bà Tùng cho rằng cần có cơ chế tháo gỡ khó khăn cho các tổ chức tín dụng cho vay, tức là Nhà nước phải đảm bảo cơ chế thu phí ổn định, bảo đảm doanh thu cho dự án như ban đầu thì các tổ chức tín dụng mới đủ cơ sở để cho vay.

Cũng theo thống kê của Phó Vụ trưởng Vụ tín dụng các ngành kinh tế, khoảng 80% vốn đầu tư cho các dự án giao thông theo hình thức BT, BOT là do ngành ngân hàng tài trợ, đặt áp lực quá lớn cho ngành ngân hàng vì đầu tư rất dài hạn. Giải pháp là cần đa đạng hoá các nguồn lực đầu tư, Nhà nước phải tăng tỷ lệ đầu tư và các chủ đầu tư phải tăng nguồn vốn tự có. Ngoài ra, cần tăng cường nguồn huy động từ trong và ngoài nước như FDI, ODA.

"Tháng 6 vừa qua, Quốc hội vừa thông qua Luật Đầu tư công tư PPP và cho phép cơ chế chia sẻ rủi ro, phương án tài chính của dự án và cho phép doanh nghiệp dự án có thể phát hành trái phiếu để đầu tư cho công trình kết nối giao thông. Tôi cho rằng, cơ chế huy động vốn phù hợp cũng giúp cho các tổ chức tín dụng giảm áp lực cho vay và chia sẻ được rủi ro đối với các dự án giao thông. Trên cơ sở đó, các tổ chức tín dụng cũng tham gia được nhiều hơn vào nhiều dự án. Các tổ chức luôn xem xét đầu tư bảo đảm trên nguyên tắc cân đối nguồn lực của ngành ngân hàng. Không có hạn chế nào đối với dự án giao thông, quan trọng là tính khả thi của các dự án đó", bà Tùng nhấn mạnh.

Nói thêm về vấn đề này, ông Nguyễn Danh Huy, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải thừa nhận, chúng ta đã có nhiều bài học về PPP từ thành công đến thất bại, nhưng việc Quốc hội ban hành Luật PPP vừa qua làm cơ sở pháp lý là một thành công. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết.

"Việc chúng ta đang nói về vấn đề các nhà đầu tư phụ thuộc vào nguồn vốn của ngân hàng, nhưng hiện nay thị trường tín dụng dài hạn tại Việt Nam chưa phát triển. Thêm nữa, việc nhà đầu tư đi vay đến 80% vốn không sai, bởi theo tôi nhà đầu tư là những người nghiên cứu và tìm ra lợi thế dự án để thực hiện, họ không phải người có lợi thế đi huy động vốn, việc này phải do các tổ chức tín dụng, hoặc các quỹ đầu tư thực hiện", ông Huy dẫn chứng.

Cũng theo quan điểm cá nhân, vị này cho biết, Luật PPP được ban hành mới có cơ chế chia sẻ rủi ro duy nhất về mặt doanh thu. Còn nhà đầu tư nước ngoài khi đầu tư vào Việt Nam phải đổi ra tiền Việt Nam, thu phí bằng tiền Việt Nam rồi lại đổi về tiền của nước họ. Vậy tỷ giá hối đoái như thế nào? Chúng ta có đảm bảo cho họ về chuyển đổi ngoại tệ không?

"Tôi đã làm việc với nhiều nhà đầu tư và họ có rất nhiều câu hỏi, nhiều vấn đề đặt ra. Nhưng đến nay tôi cho rằng Luật PPP được ban hành đã là thành công rồi, và chúng ta vẫn phải tiếp tục", ông Huy nhấn mạnh.