Nhìn lại thị trường chứng khoán 2019: Thiếu vắng những con sóng lớn

Sự khởi sắc của thị trường trong quý I/2019 không duy trì được lâu, thị trường đảo chiều bước vào nhịp điều chỉnh sâu với nhiều sóng giảm liên tiếp, VN-Index có thời điểm rơi xuống quanh ngưỡng 940 điểm.

Thị trường chứng khoán Việt Nam (TTCKVN) vừa kết thúc một năm 2019 đầy biến động với nhiều diễn biến nằm ngoài dự đoán của giới đầu tư.

Chỉ số VN-Index đóng cửa phiên giao dịch cuối cùng tại 960,99 điểm, tăng 7,7% so với thời điểm đầu năm. Dù vậy, thị trường gần như không tạo được sóng tăng nào thực sự rõ ràng sau giai đoạn bất ngờ tăng tốc hồi quý I.

Sau năm 2018 thất vọng với việc VN-Index kết thúc ở mức 892 điểm, giảm 9,4% so với đầu năm, đa phần các công ty chứng khoán và chuyên gia đều cho rằng thị trường chứng khoán 2019 sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực bởi tác động từ các yếu tố bên ngoài như tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại, chiến tranh thương mại…

Tuy nhiên, trái với nhiều dự đoán, TTCK lại bất ngờ khởi đầu năm 2019 đầy khí thế với chỉ số VN-Index liên tục đi lên mạnh mẽ và nhanh chóng vượt ngưỡng tâm lý quan trọng 1.000 điểm chỉ sau chưa đến 3 tháng. Đây có thể coi là sóng tăng rõ ràng nhất mà thị trường tạo được trong suốt một năm vừa qua.

Động lực chính cho sự tăng trưởng này có lẽ đến từ mức định giá hấp dẫn của thị trường Việt Nam khi bước vào năm 2019. Với việc VN-Index giảm sâu trong khi lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn HSX vẫn tăng trưởng trên 22% trong năm 2018 khiến P/E của thị trường lùi về mức 15,6x thấp hơn nhiều so với mức 22,x thời điểm VN-Index đạt đỉnh lịch sử 1.200 điểm hồi tháng 4/2018 hay mức 18,9x hồi đầu năm 2018.

Bên cạnh đó, tình hình kinh tế vĩ mô ổn định cũng như tác động tích cực bên ngoài từ sự hạ nhiệt của thương chiến Mỹ - Trung và động thái mềm mỏng hơn trong các phát ngôn về chính sách lãi suất của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) cũng là một trong những yếu tố giúp thị trường khởi sắc trong quý I/2019.

Thực tế cho thấy những cột mốc quan trọng của chứng khoán Việt Nam chưa bao giờ thiếu dấu ấn của nhà đầu tư nước ngoài. Với mức định giá được đánh giá hợp lý, khối ngoại liên tục mua ròng trong quý I/2019 tạo động lực không nhỏ kéo thị trường đi lên.

Tuy nhiên, sự khởi sắc không duy trì được lâu, thị trường đảo chiều bước vào nhịp điều chỉnh sâu với nhiều sóng giảm liên tiếp, VN-Index có thời điểm rơi xuống quanh ngưỡng 940 điểm.

Không khó để nhận ra nhịp điều chỉnh trong quý II có một phần tác động từ diễn biến giao dịch của khối ngoại. Nếu loại ra các giao dịch thỏa thuận trong đó đáng chú ý có thương vụ SK Group mua hơn 51 triệu cổ phiếu VIC hồi tháng 5 (hơn 5.000 tỷ đồng), khối ngoại đã bán ròng 921 tỷ đồng trên sàn HoSE qua kênh khớp lệnh.

Từ vùng đáy, thị trường bắt đầu cho thấy dấu hiệu ổn định trở lại và dần diễn biến tích cực hơn. VN-Index liên tục dao động với biên độ hẹp tạo thế tích lũy trong xu hướng đi lên và có lần thứ 2 chinh phục ngưỡng 1.000 điểm vào cuối tháng 10.

Sự đi lên trong nghi ngờ của VN-Index có phần gây bất ngờ cho giới đầu tư trong bối cảnh thị trường thiếu thông tin hỗ trợ tích cực khi vừa bỏ lỡ cơ hội nâng hạng lên thị trường mới nổi loại 2 theo phân hạng của FTSE Russell. Kết quả kinh doanh quý III của các doanh nghiệp niêm yết cũng không có nhiều đột biến.

Một điểm tích cực đáng ghi nhận là việc cho ra đời Chứng quyền có đảm bảo (Cover Warrant), sản phẩm phái sinh thứ hai sau hợp đồng tương lai từ cuối tháng 6 giúp nhà đầu tư có thêm lựa chọn, thúc đẩy hoạt động giao dịch trên thị trường cổ phiếu.

Sự bùng nổ của thị trường sau đó khiến giới đầu tư cũng như các CTCK bắt đầu lạc quan về mục tiêu giữ được mốc 1.000 điểm cho đến hết năm 2019 thập chí hướng đến đỉnh lịch sử 1.200 điểm mà thị trường từng đạt được vào tháng 4/2018.

Động lực hỗ trợ cho VN-Index có thể đến từ câu chuyện Mỹ và Trung Quốc ngày càng đến gần hơn với một thỏa thuận thương mại, giúp bình ổn tâm lý nhà đầu tư. Đồng thời, việc Luật Chứng khoán (sửa đổi) được kỳ vọng mang lại ảnh hưởng tích cực cho sự phát triển dài hạn của TTCK.

Theo đó, SSI Research đánh giá VN-Index nhiều khả năng sẽ vận động trên ngưỡng 1.000 điểm với xu hướng đi ngang và nhích tăng có thể được duy trì cho đến hết năm trong giả định không có diễn biến xấu từ dòng vốn ngoại.

Tuy nhiên, niềm vui ngắn chẳng tày gang, áp lực chốt lời mạnh tại vùng kháng cự kỹ thuật 1.020 điểm cùng động thái bán ròng liên tục trong những tháng cuối năm khiến VN-Index mất đà và rơi sâu về vùng 950 điểm. Việc VN-Index phải mất hơn nửa năm để chinh phục mốc 1.000 điểm nhưng lại nhanh chóng “đánh rơi” gần hết thành quả của cả năm 2019 chỉ trong khoảng 3 tuần cuối tháng 11 khiến tâm lý nhà đầu tư có phần hụt hẫng.

Giữa bối cảnh thị trường điều chỉnh mạnh sau khi đạt đỉnh một năm, ngày 18/11/2019, HoSE chính thức ra mắt bộ chỉ số Vietnam Diamond Index (VN Diamond), Vietnam Financial Select Sector Index (VNFin Select) nhằm giải quyết bài toán tại các doanh nghiệp đã hết room ngoại, tạo tiền đề cho sự ra đời của các quỹ ETFs.

Trung tuần tháng 12 vừa qua, hai quỹ ETFs lớn nhất trên thị trường Việt Nam hiện nay là VNM ETF và FTSE ETF đã tiến hành tái cơ cấu danh mục định kỳ cuối cùng của năm 2019 trong đó riêng VNM ETF đã mua vào khoảng 6,8 triệu USD cổ phiếu Việt Nam.

Sau kỳ cơ cấu danh mục “êm đẹp”, tâm lý nhà đầu tư đã có phần ổn định hơn giúp chỉ số VN-Index cân bằng tại vùng hỗ trợ mạnh 950, thị trường tiếp tục quá trình tích lũy chờ định hình xu hướng mới.

CTCK VNDirect đánh giá, việc tích lũy cổ phiếu ở vùng giá thấp hiện tại đặc biết nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn kỳ vọng thu về kết quả tốt khi thị trường bước sang năm 2020.

Theo thống kế của CTCK FPTS, trong giai đoạn 2001 - 2018 có 13/18 lần VN-Index tăng trong 5 ngày trước kỳ nghỉ và 11/18 lần chỉ số tăng trong 5 ngày giao dịch sau Tết. Năm 2019, thị trường cũng có diễn biến tích cực cả trước và sau kỳ nghỉ Tết. Hiệu ứng này được kỳ vọng trở lại một lần nữa vào cuối tháng 1 dương lịch do Tết Nguyên đán năm 2020 đến sớm hơn mọi năm.