Nhiều quốc gia hành động nhằm ngăn chặn 'làn sóng' thâu tóm doanh nghiệp của Trung Quốc

Nhiều quốc gia trên thế giới đang dựng lên các rào cản để chống lại những nỗ lực của các công ty nước ngoài - đặc biệt là Trung Quốc - trong việc thâu tóm những doanh nghiệp có tầm quan trọng chiến lược vốn đã bị mất giá do đại dịch COVID-19.

Từ Mỹ đến Ấn Độ đến Úc, các chính phủ đều cảnh báo về sự cần thiết của việc không để các doanh nghiệp, tài sản chủ chốt của quốc gia rơi vào tay các công ty nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc, và hành động để chống lại việc doanh nghiệp bị thâu tóm với mức giá thấp.

Đại dịch COVID-19 đã tạo ra một sự sụp đổ kinh tế toàn cầu chưa từng thấy kể từ cuộc Đại suy thoái. Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) và Liên Hợp Quốc dự đoán suy thoái kinh tế toàn cầu sẽ gây ra thiệt hại thu nhập khoảng 2 nghìn tỷ USD trên toàn thế giới.

Hàng nghìn tỷ USD định giá của các công ty đã bị bốc hơi kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát. Chỉ riêng tại Mỹ, chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones, mặc dù có sự phục hồi gần đây, đã giảm gần 18% kể từ cuối tháng Hai.

Trong khi đó, Boeing và Airbus, 2 gã khổng lồ sản xuất máy bay của Mỹ và châu Âu, đều đã mất gần 60% giá trị thị trường kể từ giữa tháng 2. Ngoài ra, cổ phiếu của công ty khai thác dầu khí ENI của Italy và công ty khai khoáng lớn nhất Australia, BHP Group, cũng đã giảm khoảng 40% hoặc hơn kể từ tháng 1.

Khi giá trị tài sản của các công ty hàng không vũ trụ và năng lượng sụt giảm, nhiều chính phủ lo ngại rằng đây đang là cơ hội mua lại cho những đối thủ có tiềm lực tài chính mạnh mẽ như Trung Quốc.

Chỉ trong những tuần qua, nhiều quốc gia đã đưa ra các biện pháp bảo hộ mới bao gồm: Tăng cường đánh giá các nguồn đầu tư nước ngoài và thậm chí chính phủ sẽ cân nhắc xem có nên mua lại cổ phần tại một số công ty được coi là chiến lược hay không.

Bà Margrethe Vestager, Cao ủy phụ trách cạnh tranh của Liên minh châu Âu, cho biết rằng các nước châu Âu nên xem xét việc mua cổ phần trong các công ty để ngăn chặn mối đe dọa từ việc tiếp quản của Trung Quốc, Financial Times đưa tin.

"Chúng tôi không có vấn đề gì với việc các quốc gia đóng vai trò là người tham gia thị trường nếu cần - nếu họ có cổ phần trong một công ty, nếu họ muốn ngăn chặn việc tiếp quản kiểu này", bà nói.

Ông Rod Hunter, một luật sư của Baker McKenzie tại Washington, chuyên gia tư vấn về đầu tư nước ngoài, cho biết: "Chính phủ các nước đang nói rằng họ không muốn người khác tận dụng sự biến động của thị trường để trục lợi".

Về vấn đề này, ông Hunter, người từng làm việc tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, cho rằng: "Tác động lâu dài từ đại dịch là phơi bày những khu vực dễ bị tổn thương trong nền kinh tế, cho dù đó là sự phụ thuộc vào Trung Quốc về thành phần hoạt dược hay phụ thuộc vào châu Âu về thiết bị y tế. Nhận thức về những điểm yếu này sẽ ảnh hưởng đến cách nhiều chính phủ nhìn nhận đầu tư nước ngoài từ tất cả các khu vực, nhưng đặc biệt là từ Trung Quốc".

Hiện tại, Bắc Kinh đang ngày càng thể hiện rõ hơn tham vọng toàn cầu trong cuộc đua công nghệ và quân sự dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình. Điều này chính là nguyên nhân khiến việc đầu tư của Trung Quốc vào các lĩnh vực chiến lược đã trở thành một vấn đề nhạy cảm ở phương Tây.

Đại dịch COVID-19 đã trở thành một sự kiện nhắc nhở các nhà lãnh đạo chính phủ trên toàn thế giới rằng quốc gia của họ đang dựa vào Trung Quốc rất nhiều. Sự phụ thuộc này chỉ bao gồm các sản phẩm đơn giản nhưng lại quan trọng và vô cùng cần thiết, từ khẩu trang đến thuốc men. Nó còn thể hiện rõ cái cách các nền kinh tế thế giới gắn bó với Trung Quốc trong chuỗi cung ứng ở một loạt các lĩnh vực.

Hệ quả, nhiều chính phủ phải đưa ra các hạn chế mới nhằm bảo vệ tài sản an ninh quốc gia nhưng cần đảm bảo không gây tổn hại cho huyết mạch kinh tế, do vốn đầu tư nước ngoài tại thời điểm này là vô cùng quan trọng cho các doanh nghiệp cần tiền mặt để tồn tại.

Trung Quốc không được nêu tên cụ thể trong bất kỳ biện pháp mới nào, nhưng khi thảo luận về sự cần thiết của chúng, các quan chức đã nói về những lo ngại về sự phụ thuộc quá mức vào sản xuất của Trung Quốc.

Các nhà hoạch định chính sách cấp cao của châu Âu gần đây đã lập luận rằng sự gián đoạn chuỗi cung ứng trong cuộc khủng hoảng COVID-19 đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sở hữu năng lực sản xuất nội địa để làm ra các nguyên liệu chính.

Trước đó, vào ngày 25/3, Ủy ban Châu Âu đã ban hành hướng dẫn đầu tư nước ngoài mới cho các quốc gia thành viên để bảo vệ tài sản, đặc biệt là trong y tế, nghiên cứu y khoa, công nghệ sinh học và cơ sở hạ tầng.

Các quy định mới yêu cầu các quốc gia thành viên như Hy Lạp và Bỉ, vốn đang thiếu các đánh giá đầu tư quan trọng, phải thiết lập các cơ chế sàng lọc.

Các quan chức chính phủ ở quốc gia khác cũng đang phải 'đau đầu' với những mối quan tâm tương tự.

Vào đầu tháng 4, Úc đã yêu cầu tất cả các vụ mua lại có liên quan đến nước ngoài phải trải qua quy trình đánh giá mới mặc dù nền kinh tế của nước này phụ thuộc nhiều vào thương mại với Trung Quốc. Họ cũng mở rộng quá trình xem xét - trước đó 30 ngày - lên đến 6 tháng.

Bộ trường Tài chính Úc Josh Frydenberg bày tỏ lo ngại về các công ty đang gặp khó khăn sẽ rơi tay những kẻ cơ hội bên ngoài.

"Có khả năng sẽ có sự gia tăng các giao dịch tái cơ cấu nợ cho các doanh nghiệp Úc, cùng với cơ hội đầu tư vào các công ty gặp khó khăn. Nếu không có những thay đổi này, rất có thể nhiều doanh nghiệp Úc sẽ bị bán cho các đối thủ nước ngoài mà không có sự giám sát của chính phủ, gây ra rủi ro cho lợi ích quốc gia", chính phủ Úc nói trong một tuyên bố.

Trong khi đó, Ấn Độ vào ngày 17/4 cũng đã sửa đổi các quy tắc đầu tư nước ngoài của họ đối với bất kỳ quốc gia nào có chung đường biên giới trên đất liền - một động thái rõ ràng nhằm vào Trung Quốc, nhóm nghiên cứu của Viện Brookings đưa tin.

Người phát ngôn của Đại sứ quán Trung Quốc tại New Delhi đã phản đối các quy tắc mới này, nói rằng hành động này là chống lại thương mại tự do và công bằng, vi phạm các nguyên tắc không phân biệt đối xử của Tổ chức Thương mại Thế giới.

Vào tháng 3, Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ Ellen Lord đã tuyên bố rằng "điều quan trọng nhất mà chúng tôi cần phải nhận thức rõ trong cuộc khủng hoảng này, đó chính là việc các cơ sở công nghiệp quốc phòng rất dễ bị tổn thương trước các đối thủ".

(Theo SCMP)