Nhiều dự án điện gió 'đau đầu' với nhà thầu ngoại

Định hướng ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo biến Việt Nam trở thành thị trường màu mỡ đối với các nhà cung cấp thiết bị điện gió trên thế giới. Tuy nhiên, không ít dự án của nhà đầu tư trong nước đã và đang rất đau đầu với các đối tác ngoại.

Với chiến lược khuyến khích đầu tư phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo của Chính phủ, những năm gần đây, làn sóng đầu tư các dự án điện gió đã thực sự bùng nổ với sự tham gia của hàng loạt nhà đầu tư lớn như T&T Group, BIM Group, Trung Nam Group, Gelex…

Tương tự với điện mặt trời, "deadline" áp dụng giá FIT (31/10/2021) đã khiến năm 2021 trở thành một năm bùng nổ của loại hình điện gió. Theo thống kê của Bộ Công thương, có 84 dự án điện gió kịp vận hành thương mại (COD) để hưởng giá ưu đãi (FIT) 8,5 cent một kWh (khoảng 1.927 đồng một kWh, chưa gồm thuế VAT) trong 20 năm; còn 62 dự án với tổng công suất gần 3.500 MW chưa kịp về đích đúng hạn để hưởng mức giá ưu đãi trên.

Một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng chậm trễ là các nhà cung cấp thiết bị lấy lý do bất khả kháng do dịch bệnh, gây sức ép trong đàm phán với các nhà đầu tư trong nước - vốn đang chịu áp lực "deadline" giá FIT. Cùng với đó, nhiều nhà cung cấp thiết bị kiêm luôn tổng thầu xây dựng nhận cùng lúc nhiều dự án, dẫn tới chất lượng và tiến độ thi công không đảm bảo.

Bên cạnh các tập đoàn lớn, thì nhiều chủ đầu tư trong nước là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, lần đầu làm điện tái tạo, việc thiếu kinh nghiệm, gặp bất lợi trên các điều khoản hợp đồng với đối tác ngoại là không tránh khỏi.

Khác với loại hình điện mặt trời, điện gió mang tính chuyên biệt hơn, khi chủ đầu tư chỉ có thể dùng thiết bị của một nhà cung cấp trong suốt vòng đời dự án. Bởi vậy, trong lĩnh vực đầu tư điện gió, tính bền vững và ổn định luôn được đặt lên hàng đầu. Các chủ đầu tư theo đó đều ưu tiên tìm kiếm và ký kết với các tập đoàn sản xuất, lắp ráp thiết bị.

Hiện tại, các nhà cung cấp thiết bị điện gió lớn trong nước là GE (Mỹ), Vestas (Đan Mạch), China Power (Trung Quốc), Siemens (Đức), Enercon (Đức)…

Theo khảo sát của Nhadautu.vn, cả ở giai đoạn hậu mãi, một số dự án điện gió thời gian qua vẫn gặp các sự cố liên quan đến công nghệ kỹ thuật, lắp ráp như câu chuyện rơi, gãy cánh quạt, cháy động cơ… Ngoài ra, nhiều chủ đầu tư cũng đang "đau đầu" về chất lượng dịch vụ hậu mãi, bảo hành và vận hành chính từ phía đối tác nước ngoài.

Đặc biệt, tại một số dự án, khi vận chuyển và lắp đặt, xảy ra hiện tượng cánh quạt bị hư gãy do sơ suất từ phía tổng thầu. Dù vậy, phía đối tác nước ngoài lại chậm trễ trong việc sửa chữa và bảo hành. Một số trường hợp có thể mất 8-9 tháng cho quá trình này, dẫn tới thiệt hại rất lớn cho chủ đầu tư.

"Chúng tôi đã có khoảng thời gian khó khăn làm việc với đối tác nước ngoài. Chúng tôi đã đi khảo sát những dự án điện gió khác có cùng tổng thầu, và nhận thấy việc cung cấp dịch vụ trước và sau bán hàng của họ không tốt", một chủ đầu tư chia sẻ, nhấn mạnh thêm: "Làm dự án điện gió đâu phải xây xong là hết việc. Chúng tôi và các đối tác sẽ còn phải đi đường dài 15-20 năm với nhau. Vì vậy, chúng tôi mong muốn bên tổng thầu nước ngoài sớm cải thiện chất lượng dịch vụ và cùng đồng hành với nhà đầu tư trong nước. Điều này vừa tốt cho dự án, vừa giúp họ xây dựng được uy tín ở Việt Nam để có thêm nhiều khách hàng mới".

Giám đốc ban quản lý một dự án ở Ninh Thuận lưu ý nhà đầu tư cần chặt chẽ trong thương thảo hợp đồng, đối với các hợp đồng đã ký cần đàm phán bổ sung thêm phần phụ lục về bảo hành, hậu mãi.

"Đã đến lúc các nhà đầu tư trong nước cần liên hợp lại nhằm có tiếng nói chung, không để nhà cung cấp nước ngoài làm giá, đơn phương gây sức ép. Cùng với đó, Bộ Công thương cũng cần ban hành các quy chuẩn kỹ thuật, hợp đồng mẫu liên quan để bảo vệ lợi ích cho nhà đầu tư trong nước và đảm bảo an ninh năng lượng", vị này cho hay.