Nhật Bản sắp công bố chương trình khuyến khích đầu tư vào Đông Nam Á

Theo Nikkei Asia, Chương trình khuyến khích doanh nghiệp Nhật mở cơ sở ở Đông Nam Á sẽ được Thủ tướng Yoshihide Suga thông báo trong chuyến thăm Việt Nam vào tuần tới.

Nhật Bản sẽ đẩy mạnh chương trình khuyến khích các công ty trong nước mở cơ sở sản xuất ở khu vực Đông Nam Á nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng và giảm bớt sự phụ thuộc quá lớn vào một quốc gia nào đó, tờ Nikkei Asia cho biết.

Theo đó, chính phủ Nhật Bản sẽ hỗ trợ 50% chi phí cho dự án mở cơ sở sản xuất tại Đông Nam Á của những công ty lớn, và chịu khoảng 2/3 chi phí cho những dự án như vậy của DN nhỏ. Chương trình hỗ trợ của chính phủ Nhật Bản quy định dành cho những sản phẩm mà việc sản xuất có xu hướng tập trung nhiều vào một quốc gia nhất định.

Mục đích của chương trình là giúp các công ty của nước này mở rộng số quốc gia mà họ đang hoạt động ở nước ngoài, thay vì khuyến khích họ rút khỏi bất kỳ một quốc gia cụ thể nào. Trung Quốc không được nêu tên trong kế hoạch nhưng mục tiêu dường như để giảm sự phụ thuộc vào đất nước này.

Dự kiến, Thủ tướng Yoshihide Suga sẽ công bố kế hoạch trên trong chuyến thăm Việt Nam vào tuần tới, theo đó nhấn mạnh tầm quan trọng của khu vực Đông Nam Á đối với Nhật Bản.

Đây sẽ là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông Suga trên cương vị nhà lãnh đạo Nhật Bản, đồng thời cũng là dịp để ông kêu gọi các biện pháp thúc đẩy hoạt động đầu tư của Nhật tại Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Ngoài Việt Nam, ông Suga cũng có chuyến thăm Indonesia trong đợt công du sắp tới kéo dài từ ngày 18 - 21/10.

Theo Nikkei, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nói trên nêu rõ là hỗ trợ những dự án mở rộng mạng lưới sản xuất tại các nước thành viên ASEAN. Những dự án bao gồm việc rút toàn bộ cơ sở sản xuất khỏi một quốc gia cụ thể có thể sẽ không được hỗ trợ. Nói cách khác, việc xây dựng một nhà máy mới tại một nước Đông Nam Á trong khi vẫn giữ nguyên nhà máy ở nước khác, chẳng hạn Trung Quốc, sẽ được xem là đa dạng hóa và nhận được ưu đãi từ chương trình.

Giáo sư kinh tế chính trị quốc tế Yorizumi Watanabe tại trường Đại học Nghiên cứu Quốc tế Kansai cho biết chương trình hỗ trợ nói trên của chính quyền Tokyo sẽ không vi phạm các quy định của Tổ chức Thương mại Quốc tế (WTO) "miễn là có các tiêu chuẩn khách quan cho việc hỗ trợ, thay vì trợ cấp những công ty cụ thể".

Xét về mức chi phí, Đông Nam Á được đánh giá là một điểm đến hấp dẫn đối với các DN sản xuất. Tiền lương năm trung bình của một công nhân ngành sản xuất tại Indonesia là 5.956 USD và 4.041 USD ở Việt Nam, so với mức gần 10.000 USD ở Trung Quốc, theo số liệu của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO).

Theo tờ Nikkei, chính phủ của Thủ tướng Suga có thể dành ra một khoản đáng kể cho chương trình hỗ trợ nói trên trong đợt bổ sung ngân sách lần thứ ba. Ngân sách bổ sung đầu tiên của Nhật Bản trong tài khóa 2020 đã cấp 23,5 tỷ yen Nhật Bản, tương đương 223 triệu USD, để giúp các công ty nước này mở rộng sản xuất ở Đông Nam Á nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Chính phủ Nhật Bản cũng đã phê chuẩn 30 dự án trong đợt nhận hồ sơ xin hỗ trợ đầu tiên kết thúc vào tháng 6.

Ngay cả trước khi nhậm chức Thủ tướng, ông Suga từng nhiều lần nhấn mạnh sự cần thiết của việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng để tránh phụ thuộc quá mức vào một quốc gia cụ thể. Trong giai đoạn đại dịch Covid-19 mới bùng phát, các hãng sản xuất ô tô Nhật Bản buộc phải đóng cửa nhà máy vì không có linh kiện từ Trung Quốc.

Ngoài ra, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung có nguy cơ khiến các doanh nghiệp Nhật Bản có cơ sở sản xuất tại Trung Quốc bị mắc kẹt hàng hóa khi hai cường quốc kinh tế thế giới trả đũa nhau.