Nhập khẩu thép của Trung Quốc tăng vọt 150% vì các chương trình kích thích kinh tế

Kim ngạch nhập khẩu thép của Trung Quốc tăng 150% lên 38.56 triệu tấn trong năm 2020, khi các nhà sản xuất chưa thể bắt kịp với nhu cầu ngày càng tăng mạnh giữa lúc Chính phủ tung gói kích thích để vực dậy nền kinh tế thoát khỏi bước lùi từ đại dịch Covid-19.

Là một trong những công xưởng sản xuất thép lớn nhất thế giới, Trung Quốc đã và đang giảm bớt công suất để xóa bỏ tình trạng dư cung toàn cầu. Và bất chấp những diễn biến gần đây, nỗi lo về tình trạng dư cung lại xuất hiện và đe dọa tới thị trường quốc tế.

Tại thời điểm này, các nhà sản xuất thép tại châu Á đang tận hưởng đà tăng của nhu cầu từ Trung Quốc. Tập đoàn Hòa Phát (HPG) ghi nhận lãi ròng 13.5 ngàn tỷ đồng (587 triệu USD) trong năm 2020, tăng 80% so với cùng kỳ, sau khi kim ngạch xuất khẩu cao gấp đôi. Hầu hết lượng thép xuất khẩu của Hòa Phát đều đến Trung Quốc, theo nguồn tin từ Hòa Phát.

Các nhà sản xuất thép tại Việt Nam từ lâu rơi vào thế bất lợi khi hàng thép giá rẻ từ Trung Quốc tuồn vào. Thế nhưng, xu hướng đó đã bị đảo ngược trong năm 2020, khi xuất khẩu thép tới Trung Quốc tăng hơn 9 lần lên 3.35 triệu tấn.

“Tình trạng dư cung xuất phát từ Trung Quốc giờ cảm giác như đã xảy ra từ lâu lắm rồi”, Tổng Giám đốc của một công ty Việt Nam cho biết.

Kim ngạch xuất khẩu thép từ Ấn Độ sang Trung Quốc tăng 15 lần lên 5.08 triệu tấn trong năm 2020. Tata Steel báo lãi ròng 39.8 triệu Rupee (540 triệu ÚDS) trong giai đoạn 10-12/2020, trái ngược hoàn toàn với mức lỗ 11.6 tỷ USD của cùng kỳ. Kim ngạch xuất khẩu đã giúp Công ty này vượt qua những khó khăn mà dịch Covid-19 để lại tại Ấn độ, cộng với đó là sự hồi phục của nhu cầu nội địa. Đây là hai yếu tố giúp Tata Steel ghi nhận 2 quý có lãi liên tiếp.

Các nhà sản xuất thép Nhật Bản cũng nhanh chóng khai thác nhu cầu của Trung Quốc. Nhà sản xuất thép quy mô nhỏ Tokyo Steel Manufacturing tiếp tục xuất khẩu tới Trung Quốc lần đầu tiên trong 1 thập kỷ trong tháng 7/2020. “Các nhà xử lý thép quy mô nhỏ tại Trung Quốc cũng mua thép bán thành phẩm”, Kiyoshi Imamura, một giám đốc điều hành ngành thép, cho hay.

“Nhu cầu sản phẩm thép vẫn cao trong năm 2021”, một giám đốc ngành thép khác cho biết.

Các ông lớn sản xuất thép tại Trung Quốc như China Baowu Steel Group đã cắt giảm sản lượng từ mùa xuân năm 2020, với kỳ vọng nhu cầu sẽ giảm vì đại dịch. Thế nhưng, các biện pháp tái khởi động nền kinh tế từ Chính phủ Trung Quốc đã dẫn tới đà tăng mạnh về nhu cầu, trong khi các nhà sản xuất thép nội địa có thể không bắt kịp với nhu cầu đó. Trung Quốc nhập khẩu thép nhiều hơn lượng thép xuất khẩu trong 4 tháng kết thúc vào tháng 9/2020.

Công suất sản xuất thép của Trung Quốc dường như cũng giảm. Nước này đã giảm công suất khoảng 150 triệu tấn trong giai đoạn 2016-2018, tương đương hơn 10% so với công suất cuối năm 2015, theo Chính phủ Trung Quốc.

Hầu hết sản phẩm Trung Quốc nhập khẩu trong năm 2020 đều là sản phẩn giá rẻ cho xây dựng và các mục đích khác, với giá nhập khẩu trung bình giảm 35% xuống 630 USD/tấn, thấp hơn đáng kể so với giá xuất khẩu trung bình ở mức 791 USD/tấn. Xu hướng này cho thấy các nhà sản xuất thép Trung Quốc đang tập trung hơn vào các sản phẩm có tính chuyên môn hóa và có giá trị gia tăng cao, như sản phẩm sử dụng trong sản xuất xe hơi và phụ thuộc vào nguồn hàng nhập từ nước ngoài cho các vật dụng mục đích chung.

Trung Quốc là tay chơi ngoại cỡ trên thị trường thép toàn cầu và thậm chí chỉ cần một thay đổi nhỏ tại nước này cũng có thể gây tác động sâu rộng tới thị trường toàn cầu. Nhu cầu của Trung Quốc đạt 980 triệu tấn trong năm 2020, theo Hiệp hội Thép Thế giới (WSA), hơn gấp 10 lần nhu cầu ở Ấn Độ, cũng là một đất nước tiêu thụ thép lớn.

Giá thép cuộn cán nóng (HRC) tại Đông Á – sử dụng trong nhiều sản phẩm từ đồ gia dụng cho tới xe hơi – vẫn trên 700 USD/tấn trong năm nay, cao hơn 60% so với mức đáy hồi tháng 5/2020 và là mức cao nhất kể từ năm 2011.

Nhu cầu nội địa ngày càng tăng cũng khiến các nhà sản xuất thép Trung Quốc đầu tư vào các nước láng giềng.

“Hiện đang có xu hướng các công ty Trung Quốc nhập khẩu thép từ các cơ sở mà họ xây dựng ở Đông Nam Á”, Imamura cho biết.

Tsingshan Group, nhà sản xuất thép không gỉ lớn nhất thế giới, vừa khởi động lại một lò cao ở Indonesia trong tháng 3/2020, cộng tác với các công ty Trung Quốc và Indonesia khác. Các nhà sản xuất Trung Quốc đã xây dựng thêm công suất mới khoảng 30 triệu tấn ở Đông Nam Á, theo Hiệp hội Sắt Thép Nhật Bản (FISF).

Nguyên nhân đằng sau các khoản đầu tư của công ty Trung Quốc tại Đông Nam Á đến một phần từ nhu cầu ngày càng tăng tại khu vực này và các quy định nghiêm ngặt ở quê nhà để ngăn tình trạng dư cung.

Bắc Kinh nghĩ công suất vẫn còn dư thừa tại Trung Quốc mặc dù nhu cầu đã tăng trong thời gian gần đây. Do đó, họ tiếp tục kêu gọi đóng cửa và hợp nhất các nhà máy cũ. Chẳng hạn, Chính phủ yêu cầu các nhà sản xuất thép cắt giảm công suất 25% xuống còn 50% khi họ tái xây dựng một lò cao cũ.

Hiệp hội Sắt Thép Trung Quốc (CISA) kỳ vọng nhu cầu cao ở hiện tại đến từ các khoản đầu tư cơ sở hạ tầng sẽ chạm đỉnh vào năm 2023. Vẫn còn chưa rõ xu hướng mua quyết liệt từ nước ngoài sẽ kéo dài bao lâu.

Nếu nhu cầu giảm, sẽ có rủi ro “các sản phẩm thép dư thừa sẽ tuôn sang các thị trường khcá một lần nữa và tình trạng dư cung sẽ tái xuất hiện”, Atsushi Yamaguchi của SMBC Nikko Securities cho hay.

Các tay chơi lớn tại Nhật Bản như Nippon Steel nhiều khả năng sẽ đối mặt với cạnh tranh gay gắt hơn từ Trung Quốc khi họ muốn mở rộng tại Đông Nam Á. Với nhu cầu nội địa và việc xuất khẩu tại Trung Quốc sẽ giảm thêm, các nhà sản xuất thép Nhật Bản sẽ dùng sản lượng nội địa để phục vụ tiêu thụ nội địa ở thị trường mới nổi như trọng tâm trong chiến lược của họ.

Nippon Steel muốn đầu tư vào các cơ sở sản xuất hiện tại ở Đông Nam Á và nơi khác. “Chúng tôi muốn thực hiện thâu tóm ở nước ngoài trong thời gian tới”, Chủ tịch Nippon Steel Eiji Hashimoto cho biết.