Nhận diện để vượt qua rào cản của thanh toán điện tử

Thúc đẩy thanh toán điện tử hướng tới xã hội không tiền mặt là xu hướng phát triển tất yếu của nền kinh tế, bởi vừa hỗ trợ phổ cập dịch vụ ngân hàng - tài chính vừa góp phần vào sự phát triển của thương mại nội địa và giao thương xuyên biên giới. Chính vì vậy, cơ quan quản lý và doanh nghiệp cần giúp người tiêu dùng nhìn nhận rõ hơn về những lợi ích của việc thanh toán điện tử và an tâm hơn khi sử dụng dịch vụ này.

Thời gian gần đây, xu hướng tiêu dùng không sử dụng tiền mặt tại Việt Nam ngày càng gia tăng. Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo, giải pháp quyết liệt cho vấn đề này, đặc biệt là Quyết định số 2545/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2016-2020.

Nghị quyết số 02 của Chính phủ về nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2019 và định hướng đến năm 2021 đã dành một phần quan trọng cho việc đẩy mạnh thanh toán điện tử và cung cấp dịch vụ công trực tuyến cấp độ 4, song theo các chuyên gia, việc phát triển các hình thức thanh toán điện tử ở Việt Nam vẫn còn khá nhiều rào cản.

Các chuyên gia trong ngành tài chính và thương mại điện tử đã bày tỏ mối quan ngại nêu trên tại buổi tọa đàm “Thúc đẩy thanh toán điện tử trên toàn quốc,” do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 16-10.

Rào cản đến từ sự tiện ích của thanh toán tiền mặt

Sự phát triển mạnh mẽ của Internet và công nghệ thông tin hiện nay đã tạo cơ sở cho giải pháp thanh toán không dùng tiền mặt phát triển. Các giải pháp thanh toán trực tuyến đã mang lại nhiều tiện ích quan trọng, giúp tiết kiệm chi phí cho người tiêu dùng, giảm bớt những phí tổn của xã hội liên quan đến việc phát hành và lưu thông tiền.

Tuy nhiên, các tính năng, ứng dụng về thanh toán điện tử cho người sử dụng còn chưa nhiều và hầu hết chỉ tập trung vào các giao dịch đơn giản như thanh toán tiền điện, tiền nước, phí viễn thông, truyền hình…

Ông Phùng Anh Tuấn, Tổng thư ký Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính (VAFI) cho rằng, những rủi ro trong thanh toán điện tử cũng là nguyên nhấn khiến nhiều người tiêu dùng còn nghi ngại. Vì vậy, cần có cơ chế để đảm bảo người sử dụng an toàn, đúng mục đích. Theo ông, nếu chỉ là công cụ thanh toán mà không có cơ chế phòng vệ, giám sát thì sẽ phát sinh rủi ro dù đó là công nghệ gì.

Trong khi đó, việc thanh toán bằng tiền mặt vẫn là cách mà nhiều người tiêu dùng lựa chọn bất chấp xu hướng phát triển của công nghệ trong lĩnh vực này.

Ông Phạm Trung Kiên, Tổng giám đốc Tổng công ty Dịch vụ số Viettel cho rằng nếu chỉ cần vài giây để thanh toán bằng tiền mặt cho một giao dịch thì với thanh toán điện tử phải mất nhiều thời gian hơn, từ việc khai báo mã xác thực, xác nhận chuyển tiền…

Dẫn chứng một cuộc khảo sát mới đây tại Huế, theo ông kiên, chỉ có khoảng 7% người tiêu dùng có năng lực để tải một ứng dụng về điện thoại di động để sử dụng, trong khi 93% người sử dụng điện thoại không có năng lực để sử dụng ứng dụng hiện đại trên chính thiết bị của mình.

"Thanh toán tiền mặt không chỉ thuận tiện mà còn nhanh chóng, trong khi việc thanh toán qua điện tử phải trải qua nhiều bước mới có thể hoàn tất. Do vậy muốn tăng tính khả thi thì việc thanh toán điện tử phải đảm bảo sự tiện dụng," ông Kiên nêu ý kiến.

Gia tăng niềm tin nơi người tiêu dùng

Trong thời điểm hiện nay, theo ông Đặng Hoàng Hải, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), việc thanh toán bằng tiền mặt về cơ bản không có tác động tiêu cực song đây lại là một rào cản đối với các nhà kinh doanh, doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Chính vì vậy, ông cho rằng, bên cạnh việc tuyên truyền giúp người dân đến gần hơn với việc trải nghiệm lợi ích thì các nhà cung ứng giải pháp thanh toán điện tử phải đảm bảo tính an toàn tuyệt đối cho người sử dụng.

Ông Hải nhấn mạnh, phải khuyến khích người tiêu dùng trải nghiệm là điều quan trọng hơn cả là giúp họ thấy được lợi tích của việc của thanh toán không dùng tiền mặt. Đơn cử như việc sử dụng mã QR (QR code) sẽ giúp đem lại nhiều tiện lợi trong cuộc sống.

"Bộ Công Thương sắp tới sẽ tổ chức chương trình Online Friday trong đó chú trọng việc để người tiêu dùng trải nghiệm mua sắm thương mại điện tử, không dùng tiền mặt,” ông Hải thông tin thêm.

Cùng ý kiến trên, ông Phạm Trung Kiên cũng cho rằng những câu chuyện thực tế sẽ giúp khách hàng thấy được giá trị của các ứng dụng thanh toán trực tuyến. Dù vậy, để làm được điều này không phải một sớm một chiều và quan trọng hơn là khi người tiêu dùng cảm nhận được lợi ích và có lòng tin thì thương mại điện tử mới thực sự phát triển mạnh và bền vững.

Chia sẻ kinh nghiệm trong việc phát triển dịch vụ số từ nông thôn đến thành thị, ông Kiên cho biết Viettel hướng đến mục tiêu giúp người tiêu dùng mọi vùng miền có thể sử dụng được giải pháp thanh toán điện tử và thanh toán di động (mobile money) một cách thuận tiện.