Nhận biết review giả khi mua hàng online

Cục cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng (Cục CT-BVND) Bộ Công thương vừa đưa ra một số nhận định về thực trạng, cách nhận biết và khuyến cáo với người dùng về tình trạng nhận xét (review) giả trên mạng, một số trang thương mại điện tử (TMĐT).

Theo Cục CT-NVND trong những năm gần đây, TMĐT ngày càng phát triển, đặt biệt từ năm 2020 đến nay, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp và lâu dài dẫn tới những biện pháp giãn cách để đảm bảo an toàn, mua sắm trực tuyến đã trở thành lựa chọn hữu ích cho người tiêu dùng (NTD).

Thói quen tìm kiếm và đọc review, đánh giá trước khi mua hiện khá phổ biến. Theo dữ liệu khảo sát của Podium, một công ty phát triển phần mềm giúp các doanh nghiệp (DN) hiện đại hóa các phương thức tương tác với khách hàng, 93% người được khảo sát cho rằng các nhận xét trên mạng ảnh hưởng đến quyết định mua hàng của họ, và 82% người nói nội dung của khảo sát đã thuyết phục họ mua hàng; Còn theo “Sách trắng Thương mại điện tử năm 2020”, tại Việt Nam, 56% người tiêu dùng coi các bình luận, đánh giá trên mạng là lý do lựa chọn để mua hàng qua mạng.

Tại một số sàn TMĐT, nhận xét của NTD được tổng hợp và chuyển thành xếp hạng sao cho từng sản phẩm/dịch vụ của DN. Nhận xét tích cực càng nhiều thì xếp hạng sao cho sản phẩm/dịch vụ đó sẽ đạt 4-5 sao, ngược lại sẽ chỉ đạt 1-2 sao nếu nhiều nhận xét tiêu cực. Tuy nhiên, có một thực tế những năm gần đây đã xuất hiện tình trạng đăng nhận xét giả (fake reviews) để thuyết phục NTD mua hàng. Nhận xét giả thường là những nhận xét tích cực về sản phẩm/dịch vụ mục tiêu hoặc tiêu cực về sản phẩm/dịch vụ cạnh tranh.

Vào năm 2015, Cục Giám sát cạnh tranh và thị trường của Anh (Competition and Market Authority - CMA) đã công bố một báo cáo về nhận xét giả, trong đó ước tính nhận xét giả có khả năng ảnh hưởng đến 23 tỷ bảng Anh mà NTD Anh sử dụng mỗi năm. Báo cáo này cũng thể hiện rằng rất nhiều NTD tin vào nhận xét được đăng trên mạng.

Tại Việt Nam, tình trạng viết nhận xét không khách quan, nhận xét giả hoặc đăng nhận xét để được nhận ưu đãi đã xuất hiện, dẫn đến tình trạng NTD gặp khó khăn khi đưa ra quyết định mua sản phẩm/dịch vụ. Tình trạng này xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử, blog và mạng xã hội.

Cục CT-BVND đưa ra một số cách nhận biết và khuyến cáo đối với NTD để quyết định mua hàng đúng đắn, tránh tình trạng nhận xét giả, ảnh hưởng đến quyền lợi.

Theo đó, một số cách nhận biết nhận xét giả hoặc nhận xét không khách quan như: Nội dung nhận xét cho thấy người viết được nhận thù lao/tiền hoa hồng nếu người đọc nhấn vào link trong bài viết để mua hoặc nhập mã được cung cấp bởi người viết;

Hay, nhận xét có nội dung không hợp lý như: cho thấy sản phẩm/dịch vụ có giá rẻ nhưng chất lượng tương đương sản phẩm/dịch vụ cao cấp; nhận xét quá tiêu cực nhưng không đưa ra lý do;... hoặc quá tích cực và hay kèm các dấu cảm thán như “!”, “!!!”; đồng thời nhận xét quá tích cực kèm theo nội dung “cầu xin” nhà sản xuất sản xuất thêm, sản xuất lại sản phẩm/dịch vụ…

Ngoài ra, các nhận xét quá tích cực về sản phẩm/dịch vụ mới ra mắt kèm theo nhiều chương trình khuyến mãi hấp dẫn, rầm rộ trong thời gian ngắn; sản phẩm/dịch vụ được rất nhiều người nổi tiếng cùng nhận xét trên mạng xã hội;

Hay thậm chí, nhận xét quá tiêu cực về sản phẩm để được hoàn lại tiền; Nhận xét có nội dung gần giống nhau đã xuất hiện ở nhiều hội/nhóm có liên quan trên mạng xã hội; Trang cá nhân của người viết nhận xét ở trạng thái công khai, có rất ít thông tin cá nhân, không có nhiều bài đăng,… (có dấu hiệu lập ra chỉ để viết nhận xét); Hoặc là bài đăng có kèm ảnh minh họa chất lượng thấp hoặc ảnh đã qua chỉnh sửa (ví dụ: nhận xét về sản phẩm dưỡng da, trang điểm, đồ ăn…);

Nhận xét của người đã mua sản phẩm trên sàn thương mại điện tử (Verified purchase: Giao dịch đã được kiểm chứng)

Theo đó, Cục cũng đưa khuyến cáo người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến, cần cảnh giác trước những nhận xét có dấu hiệu là giả/không khách quan như trên; NTD nên mua hàng từ những sàn thương mại điện tử chỉ cho phép người đã mua sản phẩm/dịch vụ nhận xét về sản phẩm/dịch vụ đó;

Đọc thật nhiều nhận xét trên các nền tảng khác nhau như sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, blog… Đồng thời, tìm hiểu về các DN /sản phẩm/dịch vụ tương tự trước khi đưa ra quyết định.