Nhà nước thất thu hàng chục nghìn tỷ vì thuế kinh doanh thương mại điện tử

Nhiều tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước kinh doanh qua hình thức thương mại điện tử tại Việt Nam nhưng không hoặc chưa kê khai, tính thuế và thực hiện nghĩa vụ thuế với ngân sách nhà nước.

Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương), năm 2022, doanh thu thương mại điện tử bán lẻ tại Việt Nam đạt 16,4 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2021, chiếm 7,5% doanh thu bán lẻ hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng cả nước. Nhưng năm 2022, cơ quan thuế mới chỉ thu được hơn 600 tỷ đồng của các tổ chức, cá nhân có thu nhập từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, cung cấp dịch vụ số của Việt Nam.

Cùng với đó, từ ngày 21/3/2022 (thời điểm các doanh nghiệp xuyên biên giới hiện diện tại Việt Nam kê khai, nộp thuế) đến nay, cơ quan thuế mới chỉ thu được hơn 3.444 tỷ đồng của 42 nhà cung cấp nước ngoài khai và nộp qua Cổng thông tin điện tử dành cho nhà cung cấp nước ngoài. Trong đó, có 6 nhà cung cấp nước ngoài lớn gồm Meta (Facebook), Google, Microsoft, TikTok, Netfix, Apple, chiếm 90% thị phần doanh thu dịch vụ thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số xuyên biên giới tại Việt Nam.

Doanh thu các doanh nghiệp xuyên biên giới cũng lên đến hơn 1 tỷ USD/năm, nhưng hiện tại, Nhà nước mới thu được một số ít thuế nhà thầu do doanh nghiệp Việt Nam kê khai và nộp, còn các doanh nghiệp xuyên biên giới chưa thu được các loại thuế có liên quan do họ chưa chấp nhận việc đặt văn phòng, pháp nhân tại Việt Nam.

Sau hơn 2 tháng vận hành Cổng Thông tin TMĐT, đã có 258 sàn TMĐT cung cấp thông tin cho Tổng cục Thuế. Trong đó, có nhiều sàn lớn như Shopee, Lazada, Sendo... Đến cuối quý 4/2022, dữ liệu của Cổng Thông tin TMĐT cho thấy, có 14.875 tổ chức trong nước và 8 tổ chức nước ngoài đăng ký bán hàng trên sàn. Có 53.208 cá nhân trong nước đăng ký bán hàng; Hơn 14,5 triệu lượt giao dịch với tổng trị giá khoảng 4.500 tỷ đồng.

Theo quy định, cá nhân kinh doanh có thu nhập năm từ 100 triệu đồng trở lên sẽ phải nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân và lệ phí môn bài. Mức thuế áp dụng cho cá nhân bán buôn, bán lẻ các loại hàng là 1,5% tính trên doanh thu (gồm 1% thuế giá trị gia tăng và 0,5% thuế thu nhập cá nhân).

Theo quy định hiện tại, thuế suất thuế kinh doanh thương mại điện tử với cá nhân, hộ kinh doanh từ 1,5 - 10%. Như vậy, hiện Nhà nước đang thất thu hàng chục ngàn tỷ đồng.

Bà Tạ Thị Phương Lan, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa và hộ kinh doanh, cá nhân cho biết, đánh giá sơ bộ của Tổng cục Thuế cho thấy, thông tin về giao dịch và giá trị hàng hoá giao dịch chưa tương xứng với thực tế. Cơ quan thuế sẽ tiếp tục phân tích, đánh giá rủi ro để chỉ đạo cơ quan thuế các cấp triển khai nghiệp vụ quản lý thuế tại địa bàn đến từng tổ chức, cá nhân có liên quan, phục vụ công tác quản lý thuế.

“Trên cơ sở thông tin về tổ chức, cá nhân kinh doanh do sàn TMĐT cung cấp, cơ quan thuế sẽ khai thác thông tin về hoạt động kinh doanh. Từ đó, rà soát đưa vào diện quản lý, yêu cầu kê khai phù hợp thực tế, điều chỉnh doanh thu hoặc xử lý truy thu”, đại diện Tổng cục Thuế thông tin.

Theo ông Phi Vân Tuấn, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế, năm 2023, ngành Thuế tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu thuế đối với hoạt động TMĐT. Trong đó, tập trung vận hành hiệu quả Cổng thông tin TMĐT kết nối với sàn TMĐT và hỗ trợ doanh nghiệp, hộ, cá nhân kinh doanh khai, nộp thuế.

Để tăng cường chống thất thu thuế TMĐT, Cục Thuế TPHCM kiểm tra nhiều doanh nghiệp. Trong đó có 2 doanh nghiệp đối tác của Google, truy thu, phạt tiền nộp chậm hơn 26 tỷ đồng. Đơn vị này cũng kiểm tra 2 doanh nghiệp trung gian thanh toán, truy thu phạt hơn 9 tỷ đồng, giảm lỗ gần 194 tỷ đồng.

“Cục Thuế TPHCM đề nghị Tổng cục Thuế có văn bản gửi các ngân hàng thương mại cung cấp tên, địa chỉ, mã số thuế hoặc số chứng minh nhân dân của tổ chức, cá nhân nhận thu nhập phát sinh từ TMĐT. Từ đó, chuyển cho cục thuế địa phương xử lý”, Cục Thuế TPHCM kiến nghị.

Ông Mai Sơn, Cục trưởng Cục Thuế Hà Nội cho biết, năm 2023 sẽ tập trung hiện đại hóa công tác thu, nộp, quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cổng thông tin TMĐT. Trong đó, thu thuế TMĐT sẽ được rà soát, kiểm tra theo chuyên đề.