Nguy cơ thảm hoạ kép do sai lầm ở Ukraine, Mỹ tìm kiếm lối thoát

Nguy cơ khủng hoảng kép - chiến lược và kinh tế - đang thúc đẩy Mỹ tìm kiếm lối thoát khỏi xung đột Ukraine.

Theo tờ Asia Times, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden có nguy cơ đối mặt với một thảm họa kép khi tính toán sai lầm ở Ukraine, đó là sự suy thoái của kinh tế Mỹ và sự bẽ mặt về chiến lược thứ hai trong vòng một năm.

Nền kinh tế Mỹ gần như chắc chắn đang suy thoái, trong khi giá dầu thúc đẩy lạm phát đã làm giảm lương thực tế của người lao động khoảng 6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Những lời tuyên bố trước đó của Washington về việc đẩy Tổng thống Putin khỏi quyền lực, làm suy yếu khả năng gây chiến của Moskva và giảm một nửa quy mô nền kinh tế Nga giờ đây đã trở thành vô nghĩa.

Nền kinh tế thế giới đang quay cuồng với những cú sốc về nguồn cung năng lượng và lương thực do các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga. Các chính sách tiền tệ chỉ có thể giảm lạm phát bằng cách buộc người tiêu dùng ngừng mua sắm, điều này buộc các nhà bán lẻ phải thanh lý hàng tồn kho với giá thấp hơn và làm giảm nhu cầu về nguyên liệu thô - một phương pháp chữa trị còn tệ hơn chính căn bệnh này.

Trong khi đó, Nga kiếm được kỷ lục 93 tỷ euro từ xuất khẩu năng lượng trong 100 ngày đầu tiên của cuộc chiến – theo một nghiên cứu của Phần Lan. Trung Quốc và Ấn Độ, hai nước từ chối tham gia các lệnh trừng phạt của G-7 đối với Nga, được cho là đang mua dầu với mức chiết khấu từ 30 đến 40 USD / thùng, trong khi người tiêu dùng Mỹ và châu Âu thì đang phải trả đủ mức giá đã vọt cao.

Giá năng lượng trở thành động lực chính của lạm phát tại các nước G-7. Theo một nghiên cứu của trang Asia Times, những thay đổi về giá dầu kéo dài 1 đến 4 tháng giải thích 70% sự thay đổi hàng tháng của chỉ số CPI (Chỉ số giá tiêu dùng). Hơn nữa, cùng nghiên cứu này cho thấy, độ nhạy của CPI Mỹ đối với giá dầu cao gấp đôi trong khoảng thời gian từ tháng 2/2020 đến tháng 5/2022 so với 15 năm trước đó.

Người mua hàng chờ thanh toán ở siêu thị Costco, thành phố Orlando. Ảnh: Getty Images

GDP của Mỹ giảm ở mức 1,9% /năm trong quý đầu tiên. Sự sụt giảm bất ngờ doanh số bán lẻ tháng 5 vừa được Bộ Thương mại báo cáo vào ngày 15/6 và mức giảm 14,4% so với tháng trước của giá nhà ở Mỹ được báo cáo vào ngày 16/6 – báo hiệu sự suy thoái theo đúng tiêu chuẩn. Điều đó gây ra thảm họa cho Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử Hạ viện vào tháng 11 tới.

Nhưng khủng khiếp hơn một cuộc suy thoái ở Mỹ là nguy cơ xảy ra thảm họa tài chính ở các nền kinh tế G-7 yếu hơn.

Đồng yen của Nhật Bản đã rơi tự do khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) thắt chặt tín dụng. Nợ chính phủ là 270% GDP, và một nửa trong số đó thuộc sở hữu của ngân hàng trung ương Nhật Bản, tăng mạnh so với khoảng 5% vào năm 2011. Chi phí bảo hiểm rủi ro trái phiếu chính phủ Nhật Bản trong tuần này đã tăng vọt lên mức cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Italy, nền kinh tế yếu nhất châu Âu, phải chịu rủi ro nợ chính phủ tăng vọt nghiêm trọng. Ngày 15/6, Ngân hàng Trung ương châu Âu đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp để giải quyết tình trạng xấu đi của các thành viên yếu và hứa hẹn các biện pháp chưa được cụ thể hóa để ngăn chặn sự "phân mảnh" của Liên minh châu Âu.

Giới chuyên gia cho rằng chính quyền Tổng thống Biden đã đánh giá thấp tác động lạm phát của gói kích thích trong dịch COVID-19 trị giá 6 nghìn tỷ USD, bắt đầu dưới thời Chính quyền Tổng thống Trump nhưng đã tăng gấp đôi dưới thời ông Biden.

Họ cũng đánh giá thấp khả năng phục hồi của nền kinh tế Nga và khả năng của quân đội Nga.

Việc trèo xuống từ mỏm đá này sẽ không dễ dàng. Ông Biden từng cáo buộc đồng cấp Putin là tội phạm chiến tranh, cho rằng lãnh đạo Nga không thể được phép tiếp tục tại vị và tuyên bố các lệnh trừng phạt của Mỹ sẽ cắt giảm một nửa nền kinh tế Nga. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin cũng khẳng định Mỹ sẽ phá hủy năng lực gây chiến của Nga.

Lúc này một thỏa hiệp ở Ukraine với những nhượng bộ đáng kể về lãnh thổ cho Nga - cách duy nhất có thể hình dung để kết thúc chiến tranh – có thể sẽ khiến Washington bẽ mặt.

Tuy nhiên, một giải pháp thương lượng cho cuộc chiến Ukraine không phải là không thể. Washington có thể tiếp tục thể hiện mình là người bảo vệ chủ quyền của Ukraine trong khi khuyến khích các nhà lãnh đạo châu Âu buộc Ukraine phải đàm phán với Moskva.

Một gợi ý khả thi về hướng này được đưa ra vào ngày 14/6 từ Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ về Chính sách Colin H. Kahl. Ông Kahl tuyên bố: “Chúng tôi sẽ không nói với người Ukraine cách đàm phán, đàm phán cái gì và đàm phán khi nào. Họ sẽ đặt ra những điều khoản đó cho chính mình”.