Nguy cơ đứt gãy hệ thống kiểm định

Theo thống kê, tính đến ngày 26.2, cả nước có 121/489 dây chuyền kiểm định phương tiện giao thông cơ giới đường bộ phải tạm dừng hoạt động do đơn vị đăng kiểm đang bị cơ quan công an điều tra, hoặc không đủ điều kiện hoạt động theo Nghị định số 139/2018/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới, hoặc tự đóng cửa.

Có 2.014 đăng kiểm viên, trong đó có 1.061 đăng kiểm viên xe cơ giới bậc cao được cấp chứng nhận đăng kiểm viên nhưng hiện chỉ còn khoảng 1.500 đăng kiểm viên đang làm việc. Toàn hệ thống kiểm định xe đang thiếu 486 đăng kiểm viên bởi để duy trì hoạt động toàn hệ thống cần ít nhất 1.986 đăng kiểm viên. Riêng các đơn vị đăng kiểm và phòng tham mưu thuộc Cục Đăng kiểm cần khoảng 240 - 250 đăng kiểm viên, trong đó cần ít nhất 90 đăng kiểm viên bậc cao nhưng hiện nay thiếu khoảng 120 đăng kiểm viên.

Như vậy có thể thấy, "khủng hoảng" trong lĩnh vực đăng kiểm phương tiện giao thông cơ giới đường bộ đã bao gồm cả "phần cứng" - số lượng các trung tâm và "phần mềm" là nhân lực, dẫn đến nguy cơ đứt gãy hệ thống kiểm định. Để khắc phục tình trạng này, nhiều giải pháp đã được đưa ra như Cục Đăng kiểm Việt Nam có văn bản yêu cầu các đơn vị tăng cường công tác kiểm định, bố trí làm thêm giờ. Đồng thời khuyến cáo người dân chủ động kiểm tra trước khi mang xe đến trung tâm kiểm định nhằm bảo đảm phương tiện có thể đạt tiêu chuẩn ở ngay lần kiểm định đầu. Thậm chí mới đây nhất, Cục Đăng kiểm đã phải sử dụng 12 đăng kiểm viên bị khởi tố nhưng được tại ngoại, áp dụng hình thức cấm đi khỏi nơi cư trú để vận hành lại 2 trung tâm đăng kiểm từng bị tạm dừng hoạt động ở Hà Nội.

Những giải pháp trước mắt này của cơ quan chức năng nhằm giải quyết tình trạng quá tải tại các trung tâm đăng kiểm là phù hợp. Thế nhưng nhìn nhận ở góc độ rộng hơn, chắc chắn còn nhiều vấn đề phải làm rõ nhằm giải quyết tận gốc tình trạng này. Một trong những vấn đề phải làm rõ trước tiên, theo nguyên Cục trưởng Cục Chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ Phạm Trọng Đạt là trách nhiệm của người đứng đầu, của các cơ quan tổ chức ở đâu, vì sao một sai phạm hệ thống như vậy lại có thể công nhiên diễn ra trong một thời gian dài, trên một phạm vi rất rộng?

Theo ông Đạt, đây là tham nhũng, tiêu cực, hậu quả lớn nhất là làm tổn hại lâu dài cho xã hội. Cái giá phải trả đó kéo từ ngày này qua ngày khác, không chỉ cho xã hội mà cho cả Nhà nước. Bởi vậy, không thể không phanh phui, dù khi đưa ra ánh sáng, uy tín của nhiều cơ quan chức năng, của nhiều cá nhân có thể bị ảnh hưởng, nhưng phải làm để ngăn ngừa những hậu quả sẽ tiếp tục diễn biến theo chiều hướng xấu.

Vấn đề thứ hai là khi thực hiện xã hội hóa công tác đăng kiểm thì phải có cơ chế nào để hài hòa lợi ích - trách nhiệm của chủ đầu tư bởi rất có thể các trung tâm này sẽ chạy theo lợi nhuận. Khi đó, các phương tiện không đủ tiêu chuẩn, điều kiện nhưng vẫn được "cho qua" và tham gia lưu thông trên đường sẽ tiềm ẩn hiểm họa khôn lường.

Bất kể ngành, lĩnh vực nào trong xã hội cũng đều có liên quan trực tiếp đến đời sống, tới con người cũng đều có "bóng dáng" tiêu cực. Vấn đề chỉ là ít hay nhiều, lớn hay bé và phát hiện ra vào thời điểm nào. Do đó, điều đặc biệt quan trọng ý thức trách nhiệm của người đứng đầu. Bên cạnh đó, cần rà soát, hoàn thiện thể chế, quy định để kịp thời khắc phục sơ hở, bất cập, loại bỏ cơ hội, điều kiện phát sinh tham nhũng, tiêu cực.