Nguy cơ các trạm xăng dầu bị xóa sổ khi xe điện thịnh hành

Xu hướng phổ cập xe điện, nếu diễn ra nhanh chóng trên toàn cầu sẽ đe dọa tương lai mô hình kinh doanh trạm xăng dầu ven đường.

Nằm chẹt giữa hai vịnh hẹp dài nhất Na Uy, TP. Bergen dường như là một nơi khó có thể nhìn thấy tương lai giao thông toàn cầu. Nhưng 20% ô tô ở thành phố thứ hai của Na Uy này đang vận hành hoàn toàn bằng điện, tỉ lệ phổ cập xe điện lớn hơn hầu hết các thành phố trên thế giới.

Khi các cư dân ở Bergen lái những chiếc xe điện thương hiệu Nissan Leaf hay Tesla của họ xuống các con đường lát sỏi trong thành phố, họ cùng với các tài xế xe điện khác trên khắp Na Uy nhận được sự chú ý của các công ty sốt sắng tìm cách thích ứng với thời đại của xe điện.

“Trong một năm qua, chúng tôi đón nhiều đoàn doanh nghiệp từ các nơi khác trên thế giới đến thăm. Các doanh nghiệp này đến Na Uy để học hỏi”, bà Christina Bu, Tổng thư ký Hiệp hội Xe điện Na Uy, nói.

Trong số đó, các công ty đa quốc gia, đang điều hành các chuỗi trạm xăng dầu, tiến hành những cuộc điều tra kỹ lưỡng nhất khi họ đang xoay sở trả lời một câu hỏi cấp bách: Liệu xu thế phổ cập của xe điện có dẫn đến hồi kết của các trạm bán lẻ xăng dầu ven đường?

Sau khi mua mạng lưới trạm xăng dầu lớn nhất Na Uy vào năm 2012, Công ty chuỗi cửa hàng tiện lợi Couche-Tard (Canada) đã xem Na Uy như là “phòng thí nghiệm” của họ để nghiên cứu lời giải chính xác cho câu hỏi trên.

Chính phủ Na Uy muốn chấm dứt bán xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu diesel) vào năm 2025 và đã miễn nhiều khoản thuế lớn cho người mua xe điện mới.

Trên bình diện quốc tế, tổ chức Tài chính năng lượng mới của Bloomberg (BNEF) dự báo 57% xe được bán vào năm 2040 sẽ là xe điện. Nhưng Na Uy đã vượt qua ngưỡng đó vào tháng 3-2019.

Couche-Tard đã thay thế các cột bơm xăng dầu bằng các trụ sạc điện ở một số trạm xăng dầu của chuỗi cửa hàng tiện lợi Circle K (công ty con của Couche-Tard) và ra mắt dịch vụ sạc xe điện tại nhà và nơi làm việc ở Na Uy.

Couche-Tard cũng chuẩn bị các kế hoạch chuyển đổi mục đích kinh doanh của một số trạm xăng dầu hiện tại của công ty này bao gồm chuyển sang hoạt động như điểm nhận hàng hoặc điểm rửa xe hay sửa chữa xe.

Công ty tư vấn Insight Research (Anh) đang cung cấp cho các nhà bán lẻ nhiên liệu dịch vụ tham quan các trạm bán lẻ nhiên liệu khắp thủ đô Oslo của Na Uy để tận mắt chứng kiến các thay đổi thích ứng với kỷ nguyên xe điện.

Một nghiên cứu của hãng tư vấn Boston Consulting Group (BCG), được công bố vào năm ngoái, nhận định trong kịch bản xe điện phổ cập chậm, ít nhất 25% trạm xăng dầu trên thế giới có nguy cơ đóng cửa vào năm 2035 vì thua lỗ nếu không thay đổi mô hình kinh doanh. Trong kịch bản xe điện phổ cập nhanh chóng, BCG cho rằng sẽ có đến 80% trạm xăng dầu trên thế giới sẽ phải đóng cửa vào thời điểm đó.

Doanh số xe điện từng đạt gần 60% tổng doanh số xe mới được bán ra tại Na Uy vào tháng 3-2019. Ảnh: NTB

Bà Christina Bu, Tổng thư ký Hiệp hội Xe điện Na Uy, nói rằng các dự báo của BCG “có lẽ hơi thái quá”. Tuy vậy, bà cho biết các kế hoạch xây dựng trạm xăng dầu mới ở Na Uuy đang bị hủy bỏ hoặc thu hẹp khi tốc độ chuyển đổi sang xe điện ở nước này đang tăng tốc.

Trong khi đó, John Eichberger, Giám đốc Viện Nhiên liệu (Mỹ), nhận định dù kịch bản dự báo của BCG có khả năng xảy ra nhưng ông cho rằng thị trường nhiên liệu lỏng có thể tồn tại ít nhất đến thập niên 2060 hoặc 2070.

Đối với hầu hết các nước trên thế giới, viễn cảnh phổ cập xe điện như ở Na Uy vẫn là chặng đường còn xa. Xe điện chỉ chiếm 2,5% doanh số xe mới hàng năm ở Mỹ và con số này ở Anh là 3,4%.

Theo hãng nghiên cứu thị trường IHS Markit, thời gian sử dụng trung bình của một chiếc xe ở Mỹ là 11,8 năm.

Song ngành công nghiệp xe điện vẫn lạc quan về triển vọng doanh số xe điện. Erik Fairbairn, Giám đốc điều hành Công ty Pod Point (Anh), chuyên bán các trụ sạc cho xe điện, dự báo đến năm 2020, 95% xe mới được bán ra ở Anh là xe điện. Ông lập luận rằng giá bộ pin điện ngày càng giảm sẽ giúp xe điện cạnh tranh hiệu quả với xe chạy bằng động cơ đốt trong mà không cần chính phủ Anh phải đưa ra các chính sách trợ cấp như ở Na Uy.

Ông cho rằng đến thập niên 1930, chỉ những trạm xăng dầu ở các tuyến xe lộ và các trung tâm mua sắm còn cơ hội tồn tại nhờ phục vụ các xe động cơ đốt trong vận hành trên những chặng đường dài.

Ông Brian Madderson, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ xăng dầu Anh, không đồng tình với nhận định này. Ông cho rằng ngành bán lẻ xăng dầu sẽ trụ vững ít nhất trong 10-15 năm tới.

Phần lớn lợi nhuận của các trạm bán lẻ xăng dầu đến từ hoạt động bán đồ ăn, nước giải khát, thuốc lá, chứ không phải nhiên liệu. Hiệp hội Các cửa hàng tiện lợi quốc gia Mỹ cho biết chỉ có 38% lợi nhuận của trạm xăng dầu ở Mỹ đến từ doanh thu nhiên liệu.

Hơn nữa, các chủ nhân xe điện cũng hiếm khi đến sạc điện ở bên ngoài. Tại Na Uy, nhiều trạm xăng dầu đã trang bị thêm các trụ sạc điện nhưng khách ít sử dụng chúng, theo Hiệp hội xe điện Na Uy. Hầu hết chủ xe điện tự sạc ở nhà hoặc nơi làm việc.

Bà Christina Bu cho biết: “Tính hiệu quả kinh doanh của các trạm sạc xe điện vẫn còn nan giải vì nếu bạn là lái xe điện, bạn chỉ cần đến các trạm sạc điện này khi bạn đi những chặng đường dài”.