Nghịch lý ở loại hạt đang tăng giá điên rồ hơn cả Bitcoin

Các nhà sản xuất sô cô la vật lộn vì giá nguyên liệu leo thang khi thời tiết khắc nghiệt ảnh hưởng đến vụ mùa cacao ở Tây Phi. Giá tăng nhưng nông dân không được hưởng lợi.

Trong kỳ nghỉ lễ cuối tuần này, người dân trên khắp thế giới sẽ tiêu thụ hàng trăm triệu quả trứng Phục sinh và thỏ Phục sinh sô cô la.

Tuy nhiên, tình trạng thiếu cacao trên toàn cầu - nguyên liệu làm nên sô cô la - đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về “cuộc khủng hoảng sô cô la”, có thể tiếp tục làm tăng giá cả và giảm kích thước của mặt hàng này.

Hạt cacao hiện có giá trị hơn cả một số kim loại quý và tăng nhanh hơn cả Bitcoin, theo NPR.

Tuần này, giá cacao đã tăng lên mức cao nhất mọi thời đại trên các sàn giao dịch hàng hóa ở London (Anh) và New York (Mỹ).

Theo Guardian, giá mặt hàng này lần đầu tiên đạt hơn 10.000 USD/tấn sau vụ thu hoạch kém thứ 3 liên tiếp ở Tây Phi.

Ghana và Bờ Biển Ngà sản xuất hơn một nửa sản lượng cacao toàn cầu nhưng đang bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt do khủng hoảng khí hậu và hiện tượng El Niño.

Tình hình càng trở nên trầm trọng hơn do dịch bệnh và sự thiếu đầu tư phục hồi các đồn điền cacao lâu năm.

Hạt cacao.

Cơn đau đầu của các nhà sản xuất

Vụ thu hoạch kém đã khiến các nhà sản xuất sô cô la phải vật lộn để đảm bảo nguồn cung. Nhiều cảnh báo đã được đưa ra về việc giá sẽ tăng cao hơn trong khi kích thước thanh, kẹo sô cô la giảm đi.

Người phát ngôn của Nestlé, công ty sở hữu các thương hiệu sô cô la như KitKat, Smarties và Quality Street, cho biết giá bán cho người tiêu dùng có thể cần phải tăng sau khi giá cacao tăng hơn gấp 3 lần trong 12 tháng.

Theo Financial Times, các quỹ phòng hộ đã đổ xô vào thị trường cacao kể từ cuối năm ngoái. Thậm chí, nhiều nhà giao dịch đầu cơ đặt cược 8,7 tỷ USD vào các hợp đồng cacao tương lai ở London và New York, cho rằng giá sẽ tiếp tục tăng.

Tuy nhiên, không có khoản tiền nào đến tay những nhà sản xuất nhỏ ở Tây Phi, khi Ghana và Bờ Biển Ngà đã bán vụ mùa năm nay thông qua một liên minh, khiến nhiều nông dân bất mãn.

Cùng với cà phê, trà và chuối, cacao là một trong những mặt hàng chủ lực trong cuộc sống hàng ngày bị đe dọa bởi tình trạng nóng lên toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, giới nghiên cứu đang nỗ lực tìm kiếm các giống cacao tự nhiên có khả năng chịu nhiệt, chịu hạn tốt hơn và có thể chịu được điều kiện thời tiết khắc nhiệt trong tương lai.

Một nông dân chăm sóc cây cacao của mình ở Likpe Bala, Ghana.

Không giống nhiều loại cây trồng trên thế giới, phần lớn nguồn cung cacao được sản xuất bởi các hộ nông dân nhỏ. Nhưng nhiều người trong số họ đang gặp khó khăn tài chính để xoay xở mua phân bón và thay thế những cây cacao già cỗi.

“Giá cacao đã đạt mức kỷ lục trên thị trường quốc tế. Nghịch lý thay, điều này không đồng nghĩa nó mang thu nhập cao hơn cho người sản xuất”, Amourlaye Touré, cố vấn cấp cao của tổ chức phi chính phủ Mighty Earth, cho biết.

“Giá cacao kỷ lục mang lại lợi ích rất ít cho bản thân các nước sản xuất cacao, do nguyên liệu thô chỉ được chuyển đổi thành thành phẩm sau khi xuất khẩu”, ông nói.

Nói cách khác, giá cacao cao trên thị trường quốc tế không tức thời dẫn đến thu nhập tăng cho các nhà sản xuất cacao vì họ không hưởng lợi từ quá trình chế biến thành sản phẩm cuối cùng.

Giá có thể tiếp tục tăng

Martijn Bron, cựu giám đốc kinh doanh cacao của tập đoàn Cargill, nói với Guardian rằng thế giới không cạn kiệt sô cô la nhưng giá có thể vẫn ở mức cao trong một thời gian.

“Chúng ta đang chứng kiến sự thiếu hụt lớn của hạt cacao tươi. Thông thường, sản lượng toàn cầu khoảng 5 triệu tấn. Hiện nay, nó đã giảm đi khoảng 0,5 triệu tấn”, ông nói.

Không giống mặt hàng khác như đậu nành hay lúa mì, “bạn không thể chỉ trồng thêm cây cacao và mong đợi sản lượng sẽ tăng trong những năm tiếp theo - bởi chúng là cây (cần nhiều thời gian để trưởng thành và cho quả)”, Bron cho hay.

Theo ông, thị trường đang lo lắng về việc liệu đây là ‘cơn bão’ chỉ xảy ra một lần hay mang tính cấu trúc (lâu dài).

Một nông dân cắt vỏ cacao tại trang trại ở Azaguie, Bờ Biển Ngà.

“Nếu nó mang tính cấu trúc, đó sẽ là vấn đề vì điều này đồng nghĩa không thể giải quyết cuộc khủng hoảng từ phía tăng cường nguồn cung. Có thể phải mất hơn 5 năm nữa nguồn cung mới phục hồi được”, ông nói.

Dù vậy, nhìn nhận mặt tích cực, Bron cho biết về lâu dài, giá cao có thể là tin tốt cho nông dân vì nó dẫn đến nhiều nguồn đầu tư hơn vào sản xuất cacao.

Tại Anh và các nơi khác, giá sô cô la có thể còn tăng cao hơn nữa sau khi tăng đột biến trước dịp Giáng sinh năm 2023, theo nhóm tiêu dùng Which?

“Giá cacao đã tăng gấp 3 lần trong năm qua. Mặc dù chúng tôi đã xoay xở bằng cách tăng giá một phần nhỏ đối với người tiêu dùng vào năm 2023… chúng tôi có thể tiếp tục cần phải điều chỉnh giá một cách có trách nhiệm do giá cacao liên tục tăng”, người phát ngôn của Nestlé nói với Guardian.

Người phát ngôn của Lindt & Sprüngli, nhà sản xuất thỏ Phục sinh bằng sô cô la nổi tiếng, cho biết giá cacao tăng sẽ đòi hỏi họ phải tăng giá bán hơn nữa vào năm 2024 và 2025. Dù vậy, hãng nhấn mạnh sẽ không điều chỉnh công thức sản phẩm.