Ngành hàng không đối mặt với ‘nhiệm vụ thế kỷ’: Vận chuyển vắc-xin Covid-19

Trong một nhà kho đông lạnh của sân bay Frankfurt, hãng hàng không Đức Lufthansa đang chuẩn bị đội bay cho nhiệm vụ vận chuyển hàng triệu liều vắc-xin với mục đích chấm dứt đại dịch trên toàn cầu.

Một lực lượng gồm 20 người đang nỗ lực tìm cách vận chuyển vắc-xin bằng tàu bay Boeing 777 và MD-11, cũng như các máy bay chở khách lớn hiện chỉ vận hành với 25% công suất.

"Câu hỏi đặt ra là làm sao để tăng quy mô", Thorsten Braun, người phụ trách hoạt động vận chuyển vắc-xin tại Lufthansa, cho biết.

“Tiều tụy” dần khi đại dịch Covid-19 kéo giảm nhu cầu đi lại của hành khách, giờ đây các hãng hàng không mang theo mình vai trò tích cực trong nỗ lực đẩy lùi Covid-19, bằng cách chuyên chở hàng tỷ liều vắc-xin đến mọi ngóc ngách của thế giới. Đây là nhiệm vụ chưa từng có tiền lệ và còn gian truân hơn khi các hãng đã cắt giảm nhân sự, tuyến bay và bán bớt tàu bay để tồn tại trong một cuộc khủng hoảng đang kéo giảm 61% lưu lượng di chuyển bằng đường hàng không toàn cầu.

“Đây sẽ là một bài toán logistics lớn nhất và phức tạp nhất từ trước đến nay”, Alexandre de Juniac, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), cho hay. “Thế giới đang trông chờ vào chúng ta”.

IATA ước tính thế giới cần đến 8,000 máy bay chở hàng Boeing 747 để vận chuyển vắc-xin, mỗi chiếc máy bay có năng lực vận chuyển 110 tấn. Theo đó, trong vòng 2 năm, 8,000 chiếc máy bay này sẽ vận chuyển khoảng 14 tỷ liều đi khắp thế giới, tương đương mỗi người nhận được hai liều vắc-xin. Việc này khá khó khăn khi một phần ba máy bay chở khách toàn cầu vẫn đang xếp xó, theo số liệu của Cirium.

Dưới đây là những thách thức lớn nhất mà các hãng bay phải vượt qua:

Công suất chở hàng

Hiện có khoảng 2,000 máy bay chở hàng (freighters) đang hoạt động và chuyên chở nửa số hàng hóa di chuyển bằng đường hàng không. 50% lượng hàng còn lại được vận chuyển kết hợp với 22,000 máy bay chở khách.

Dù các máy bay chở hàng vẫn chất đầy hàng hóa, nhưng tổng khối lượng chở hàng năm nay lại giảm mạnh trong năm nay, do hàng loạt máy bay chở khách nằm “đắp chiếu”. Các hãng bay đã để 2,500 máy bay chở khách thành chở hàng, nhưng nhiệm vụ phân phối vắc-xin lẽ ra sẽ dễ dàng hơn nếu họ vẫn đang bay với tần suất bình thường đến các địa điểm trước đây.

Ít nhất là lúc đầu, công suất vận chuyển sẽ bị giới hạn. Việc vận chuyển vắc-xin lại diễn ra đúng cao điểm chở hàng mọi năm của ngành hàng không, khi cơn sốt mua sắm online dịp Giáng sinh lên đến đỉnh điểm.

Pfizer lên kế hoạch vận chuyển 1.3 tỷ liều vắc-xin từ giờ đến cuối năm sau, trong khi Moderna sẽ sản xuất 500 triệu liều. AstraZeneca cũng có năng lực sản xuất 2 tỷ liều, một nửa trong số này dành cho các nước thu nhập thấp và trung bình.

"Chúng ta phải nhanh chóng giúp thế giới về lại trạng thái bình thường", Dennis Lister, Phó Giám đốc phụ trách hàng hóa tại Emirates, cho biết. "Để làm được điều này, chúng ta cần vận chuyển vắc-xin Covid-19 đến những người cần nó, để thu hút người dân trở lại sân bay một lần nữa".

Để các máy bay cất cánh trở lại, các Chính phủ nên mở cửa ngành hàng không, Glyn Hughes, Giám đốc phụ trách vận chuyển hàng hóa tại IATA, cho hay.

Bảo quản ở nhiệt độ cực thấp

Vắc-xin của Pfizer-BioNTech SE càng tạo thêm khó khăn cho việc vận chuyển vì cần phải được bảo quản ở nhiệt độ -70 độ C, lạnh hơn cả mùa đông của Nam Cực. Hai công ty này dự định sử dụng cảm biến theo dõi vị trí và nhiệt độ của mỗi lô vắc-xin.

Khi đến nơi, số vắc-xin này có thể được bảo quản trong các tủ đông có nhiệt độ siêu thấp để giúp kéo dài tuổi thọ lên tới 6 tháng, trong tủ lạnh ở bệnh viện trong 5 ngày với nhiệt độ 2-8 độ C, hoặc trong thiết bị đặc biệt của Pfizer.

Lưu ý rằng một khi bị tan ra, số vắc-xin này sẽ không thể làm đông trở lại.

Việc vận chuyển vắc-xin của Pfizer sẽ cần phải được kiểm soát chặt nhiệt độ từ nhà máy đến phòng khám và tất cả các nơi trung chuyển. Gần như không máy bay nào đủ khả năng giữ lạnh ở nhiệt độ thấp như vậy. Vì thế, các hãng sẽ phải dựa vào container chuyên dụng của Pfizer.

Delta Air Lines và American Airlines Group cũng nằm trong số các hãng bay Mỹ cho biết sẵn sàng vận chuyển vắc-xin của Pfizer. American Airlines có cả container kiểm soát được nhiệt độ và dụng cụ như đá khô, túi giữ lạnh.

Delta Air Lines gần đây cũng chấp thuận sử dụng container kiểm soát thời tiết của Opticooler RAP và tăng tỷ lệ đá khô được dùng trên khoang. Điều này có nghĩa chỉ còn 50% chỗ trống để chứa các gói hàng vắc-xin nếu làm theo cách này.

“Mặc dù việc phân phối cần phải tiếp tục phát triển, nhưng việc áp dụng cách tiếp cận theo nhóm sẽ đảm bảo đủ công suất vận chuyển hàng hóa để đáp ứng nhu cầu”, Vittal Shetty, Giám đốc bộ phận đổi mới, vận chuyển và giao hàng hóa cho Delta, cho hay.

Lưu trữ

Bất chấp các rào cản, một mạng phân phối dược phẩm toàn cầu từ lâu có thể thúc đẩy vận chuyển liều vắc-xin. Các thành phố từ Miami, Dallas và London cho tới Bỉ, Dubai, Mumbai, Singapore và Hàn Quốc đều có dụng cụ lưu trữ ở nhiệt độ siêu thấp từ lâu.

United Parcel Service (UPS) đã xây cơ sở ở Mỹ và Hà Lan với tổng cộng 600 tủ lạnh sâu (deep freezer), mỗi tủ có thể chứa 48,000 liều ở nhiệt độ -80 độ C.

FedEx và Richard Smith – người dẫn dắt nỗ lực vận chuyển vắc-xin tại FedEx – cam kết giải phóng nhiều chỗ trống nhất có thể, cả trên không và dưới mặt đất, để chuyên chở vắc-xin. FedExvừa bổ sung tủ đông và xe tải có khả năng làm đông.

Các hãng vận chuyển đã có kinh nghiệm chuyên chở vắc-xin ngừa cúm và các loại mẫu y tế ở nhiệt độ thấp. Cả UPS và FedEx đầu năm nay đã đưa hàng tấn thiết bị y tế đến Mỹ khi nước này thiếu thốn. Kể từ đó, họ vẫn phối hợp với các hãng dược và quan chức chính phủ để sẵn sàng vận chuyển và phân phối vắc-xin.

“Chúng tôi chỉ chờ cho đến khi các công ty nói đã có vắc-xin và chúng tôi sẽ trên tinh thần sẵn sàng để vận chuyển tới khắp nước Mỹ”, ông Smith cho biết. “Chúng tôi cũng sẵn sàng phân phối vắc-xin trên khắp thế giới”.

Giai đoạn cuối

Việc vận chuyển không chỉ cần đến mỗi máy bay. Xe hơi, xe bus, xe tải, thậm chí là xe máy, xe đạp cũng cần để đưa vắc-xin đến nơi xa xôi. Ở một số địa điểm có thể phải đi bộ.

“Bạn không cần phải có tủ đông sâu ở mọi nơi”, Adar Poonawalla, Giám đốc điều hành Serum Institute of India Ltd. – nhà sản xuất vắc-xin lớn nhất thế giới, cho hay. Họ đã liên kết với 5 nhà phát triển vàđang sản xuất 40 triệu liều vắc-xin của AstraZeneca cho tới nay. Công ty dự định bắt đầu sản xuất vắc-xin của Novavax trong thời gian tới.

“Những vắc-xin đông lạnh này vốn vô cùng bất ổn và các nhà phát triển cần phải nỗ lực để cải thiện điều này”, ông Poonawalla cho biết.

IATA cho rằng điều này sẽ làm nảy sinh nhiều vấn đề, từ làm giả đến can thiệp vào quá trình phân phối. Dominic Kennedy – Giám đốc vận chuyển hàng hóa tại Virgin Atlantic Airways cho biết các hãng dược đã yêu cầu bảo vệ vắc-xin từ đầu đến cuối quy trình.

De Juniac thì khẳng định cả ngành hàng không đã sẵn sàng cho nhiệm vụ thế kỷ này. "Chúng tôi sẽ không làm thế giới thất vọng", ông nói.