Ngành đường sắt hợp nhất để tránh cạnh tranh nội bộ

Đề án tái cơ cấu của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) vừa được Chính phủ đồng ý phương án tái cơ cấu sẽ có mô hình tổ chức sản xuất, kinh doanh hợp lý hơn theo hướng tập trung vào 3 ngành nghề cốt lõi là vận tải đường sắt, kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt và cơ khí đường sắt.

Theo ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch Hội đồng thành viên VNR, cuối năm 2016, nhận thấy sự sụt giảm nghiêm trọng về sản lượng, doanh thu và thị phần vận tải đường sắt, đặc biệt là sau cổ phần hóa tại các Công ty cổ phần Vận tải đường sắt với nguyên nhân chủ yếu là do mô hình tổ chức các công ty vận tải đường sắt sau khi tái cơ cấu, cổ phần hóa chưa thực sự phù hợp với thực tiễn của đường sắt Việt Nam. Do vậy, VNR cần phải xây dựng phương án thực hiện sắp xếp, cơ cấu cấu lại các công ty này.

“Việc hợp nhất 2 đơn vị này sẽ tăng cường tính chuyên môn hoá, tách bạch vận tải hàng hóa và vận tải hành khách, thu hút các thành phần kinh tế khác tham gia, đầu tư vào vận tải hàng hóa, hành khách để khai thác nguồn lực xã hội về tài chính, công nghệ, thị trường và đặc biệt là quản trị,” ông Minh đánh giá.

Hơn nữa, hợp nhất sẽ hạn chế tối đa cạnh tranh nội bộ, tập hợp nguồn lực các doanh nghiệp của VNR, của ngành để nâng cao năng lực cạnh tranh với các phương thức vận tải khác trên từng khu đoạn, tuyến đường một cách hiệu quả; hạ giá thành vận tải; cải thiện chất lượng dịch vụ vận tải hành khách, đa dạng hóa dịch vụ vận tải; khắc phục được sự đan xen, chồng chéo khi có nhiều tổ chức, nhiều nhân lực trên cùng một địa điểm cùng thực hiện một công việc.

Sau khi hợp nhất, Công ty cổ phần Vận tải đường sắt (doanh nghiệp đã được hợp nhất) thực hiện việc phân chia, bóc tách về tổ chức, lao động, vốn, tài sản để thành lập Công ty con chuyên kinh doanh vận tải hàng hóa đường sắt; tiến tới, xây dựng lộ trình thoái vốn tại Công ty con chuyên kinh doanh vận tải hàng hóa để thực hiện mục tiêu xã hội hóa vận tải hàng hóa đường sắt.

Ngoài ra, thị trường vận tải hàng hóa do Công ty con chuyên kinh doanh vận tải hàng hóa đảm nhận và thị trường vận tải hành khách do Công ty cổ phần Vận tải đường sắt sau hợp nhất đảm nhận; nhằm thực hiện mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội và an ninh, quốc phòng.

“Việc sáp nhập 2 công ty cổ phần vận tải đường sắt hiện nay sẽ giúp hai đơn vị tiết giảm chi phí tối đa, tận dụng tài nguyên chung nhằm tối thiểu hóa lỗ trong sản xuất kinh doanh, cho phép khả năng duy trì hoạt động đến khi khôi phục lại trạng thái vận tải bình thường,” vị Chủ tịch VNR nói.

Không để quyền lợi người lao động sẽ không bị ảnh hưởng

Về quá trình triển khai phương án tái cơ cấu VNR, ông Đặng Sỹ Mạnh cho hay, một trong những nội dung quan trọng của phương án tái cơ cấu là tinh giản đầu mối các xí nghiệp đầu máy, toa xe, các ban quản lý dự án và 2 công ty vận tải đường sắt. Đối với những đơn vị trực thuộc Tổng công ty thì quá trình này sẽ được thực hiện chủ động hơn.

Tuy nhiên, đối với 2 công ty vận tải đường sắt là Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội – Haraco (VNR hiện nắm 91,6% cổ phần) và Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Sài Gòn - Saratrans (VNR hiện nắm trên 78% cổ phần) vì đã hoạt động theo mô hình công ty cổ phần thì việc hợp nhất hai pháp nhân này phải tuân thủ theo quy định của Luật Doanh nghiệp và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Cụ thể, về việc này, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam sẽ phải thuê một đơn vị tư vấn độc lập để đánh giá giá trị tài sản của hai doanh nghiệp cũng như các vấn đề pháp lý liên quan. Sau khi có kết quả của tư vấn, các đơn vị này sẽ phải tổ chức Đại hội cổ đông bất thường để quyết định các vấn đề về cổ phần, nhân sự cũng như chế độ chính sách cho người lao động…Quá trình hợp nhất 2 doanh nghiệp này nhanh nhất cũng phải mất từ 9 tháng đến 1 năm.

“Trong khi đó, việc sáp nhập các đơn vị đầu máy, dự kiến sẽ giảm được 12 phòng, hơn 100 người lao động. Vì vậy, việc giải quyết lao động dôi dư và các chế độ khác cũng cần khoảng 9 tháng”, ông Đặng Sỹ Mạnh cho hay.

Trong khi đó, Chủ tịch VNR khẳng định việc tái cơ cấu này là kế thừa lại toàn bộ chứ không phải cổ phần hoá nên quyền lợi người lao động sẽ không bị ảnh hưởng, tuy nhiên, ông Minh cũng thừa nhận, việc sát nhập 2 đơn vị sẽ làm phát sinh lao động dôi dư cần giải quyết chế độ chính sách.

Cụ thể, số lượng lao động được tinh giảm sẽ tập trung trước tiên vào khối gián tiếp do giảm đầu mối quản lý, giảm số lượng phòng, ban trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ, góp phần tăng năng suất của khối lao động gián tiếp, chọn lọc được những lao động tốt nhất để làm việc

Bên cạnh đó, định biên các lao động trực tiếp trước đây buộc phải bố trí tại các ga làm nghiệp vụ khách vận, hóa vận tại các Công ty cổ phần vận tải sẽ được giảm một nửa, do sau khi sáp nhập sẽ chỉ cần duy nhất một đại diện thực hiện các nghiệp vụ này tại các ga.

“Để giải quyết việc này, đối với các vị trí đến tuổi nghỉ chế độ của khối lao động gián tiếp không tuyển dụng mới chỉ tiến hành điều chuyển trong nội bộ; khối lao động trực tiếp, trên cơ sở tận dụng nguồn lực chung của các đơn vị để phân công công việc, hạn chế tuyển dụng mới,” ông Minh nói.

Thẳng thắn nhìn nhận ngành đường sắt không còn ở giai đoạn vàng son và đã tới lúc phải giảm định biên, không thể để gần 3 vạn con người đi tới chỗ "chết chìm," ông Minh cho rằng, giai đoạn năm 2022, ngành đường sắt sẽ tái cơ cấu hết sức mạnh mẽ, có những việc sẽ động chạm tới quyền lợi cá nhân, tổ chức nhưng buộc phải làm bởi ngay bản thân lãnh đạo hay cán bộ lao động cũng trăn trở.

“Tổng công ty sẽ khẩn trương hoàn thiện phương án để trình Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp phê duyệt. Nếu điều kiện thuận lợi, VNR sẽ cần khoảng 8-10 tháng để hợp nhất sắp xếp lại các đơn vị,” ông Minh khẳng định.

Đề án tái cơ cấu Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) đã “chốt” việc sáp nhập 2 Công ty Đường sắt Hà Nội - Sài Gòn. Trong gần 20 năm với 6 lần tách ra rồi nhập lại có thể thấy, đường sắt là một trong những ngành nghề thay đổi mô hình quản lý, chức năng nhiệm vụ nhiều nhất.

Lần này, sau hơn 6 năm kể từ lần trình đầu tiên, một số nội dung trong Đề án Cơ cấu lại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt./.