Ngân sách quốc gia và người đóng thuế

Cơ cấu thu ngân sách nhà nước (NSNN) hợp lý sẽ giúp khai thác các nguồn thu, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần tạo sự bền vững NSNN.

(I) Dự toán thu ngân sách nhà nước 2020 xấp xỉ 1,51 triệu tỷ đ với các khoản như sau:

- Thu từ dầu thô 2,3%

- Thuế VAT 24,8%

- Thuế tiêu thụ đặc biệt 9,9%

- Thuế XNK 4,7%

- Thuế thu nhập cá nhân 8,5%

- Thuế thu nhập doanh nghiệp 17,5%

- Thuế bảo vệ môi trường 4,6%

- Thuế tài nguyên 1,5%

- Lệ phí trước bạ 2,8%

- Phí, lệ phí 2,9%

- Thu hồi vốn, cổ tức, lợi nhuận 7,8%

- Thu cho thuê đất, mặt nước 1,7%

- Thu sử dụng đất 6,3%

- Thu cho thuê, bán nhà 0,1%

- Thu cấp quyền khai thác khoáng sản, tài nguyên nước 0,3%

- Khác 2%

(1) Thuế thu nhập doanh nghiệp ~265 nghìn tỷ đ. Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 20% thì các doanh nghiệp phải có lãi ~1,3 triệu tỷ đ. Số doanh nghiệp lãi 5 nghìn tỷ đ để đóng thuế 1 nghìn tỷ đ chỉ đếm trên đầu ngón tay. Vì vậy, số thuế này là đóng góp của hàng trăm ngàn doanh nghiệp.

(2) Thuế VAT ~376 nghìn tỷ đ. Chi tiêu của người đóng thuế sẽ là 3,76 triệu tỷ đ, bình quân mỗi người chi tiêu 40 triệu đ/năm. Để có thu nhập chi tiêu, phải có các hoạt động kinh tế của doanh nghiệp, các hộ gia đình để trả lương cho người lao động, đóng bảo hiểm cho người hưởng lương hưu, đóng thuế nuôi bộ máy nhà nước. Ngoài ra còn có các khoản kiều hối từ nước ngoài, các khoản viện trợ, cho vay, người được thụ hưởng chi tiêu và nộp thuế.

(3) Thuế thu nhập cá nhân ~129 nghìn tỷ đ. Đa số khoản thuế này đánh vào các cá nhân làm việc tại doanh nghiệp. Các doanh nghiệp có làm ăn thuận lợi mới có điều kiện chi trả tiền lương cao để đóng thuế. Những người đóng thuế cao có thể đóng hơn 20% tiền lương.

(4) Thuế tiêu thụ đặc biệt ~150 nghìn tỷ đ. Các doanh nghiệp ô tô, rượu bia đóng các khoản thuế này rất lớn (không tính trong doanh thu, doanh nghiệp thu của người mua nộp ngân sách). Người đi ô tô, xe máy, người uống nhiều rượu bia là những người đóng thuế hơn người chi tiêu khác (thuế VAT còn đánh chồng lên thuế TTĐB).

(5) Thuế bảo vệ môi trường ~69 nghìn tỷ đ. Người đi ô tô, xe máy phải đóng 4.000 đ/lít xăng, 2.000 đ/lít dầu diesel. Giá xăng dầu có giảm thấp bao nhiêu thì thuế này cũng không đổi.

Từ góc độ đóng thuế cần có cách nhìn nhận thích đáng về các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chứ không phải chỉ một vài doanh nghiệp lớn. Từ các sắc thuế có thể thấy mọi người dân không trừ một ai đều tham gia đóng thuế, để có thái độ đúng đắn của một nền hành chính phục vụ. Cá nhân, doanh nghiệp nếu có nhận các khoản trợ cấp từ chính phủ thì cũng phải hiểu đó là từ nguồn thu thuế hoặc các khoản vay nợ mà các khoản thu thuế trong tương lai phải trả.

(II) Dự toán chi ngân sách 2020 là ~1,75 triệu tỷ đ, bội chi 234,8 nghìn tỷ đ (3,44% GDP). Nếu cộng với chi trả nợ gốc 245 nghìn tỷ đ thì tổng mức vay NSNN lên đến 489 nghìn tỷ đ.

- Chi đầu tư phát triển 26,9%

- Chi trả nợ lãi 6,8%

- Chi viện trợ 0,09%

- Chi thường xuyên 44,9% (không tính giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ)

- Chi giáo dục đào tạo 14,81%

- Chi khoa học công nghệ 0,73%

- Chi cải cách tiền lương, tinh giản biên chế 3,5%

- Dự phòng 2,1%