Ngân hàng số thiếu dữ liệu lớn

Theo các chuyên gia công nghệ, muốn phát triển ngân hàng số phải mã hóa được dữ liệu người dùng...

Ngân hàng số thiếu dữ liệu số

Ngân hàng Hong Leong Việt Nam (một ngân hàng 100% vốn nước ngoài) vừa ra mắt ngân hàng số thông qua ứng dụng HLB Connect có thể làm thẻ tín dụng mà không cần đến ngân hàng. Tuy nhiên, do chưa có quy định cho phép định danh khách hàng cá nhân điện tử (eKYC) nên các ngân hàng vẫn phải thuê một đội ngũ nhân viên đi đến tận nhà khách hàng sử dụng ngân hàng số để xin chữ ký vào hồ sơ xác thực khách hàng. Ngân hàng số “đi bằng chân” để xác thực khách hàng cá nhân cũng diễn ra ở các ngân hàng số Timo, YoLo…

Ông Lê Anh Dũng - Phó vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN cho biết: “Một ngân hàng số hướng về khách hàng phải hội tụ được ít nhất ba điều kiện: 3/1/0. Đó là 3 phút khách hàng có thể trải nghiệm được dịch vụ, trong 1 giây hệ thống tự động trả lời đồng ý hoặc không đồng ý cho vay hoặc giải ngân, 0 tức không có người nào có thể can thiệp”. Ba cách thức này, đến nay mới chỉ có một số công ty tài chính cho vay tiêu dùng và các công ty công nghệ tài chính (fintech) làm trung gian thanh toán trên các ví điện tử đáp ứng được cho khách hàng.

Phát triển ngân hàng số phải là một hoạt động đầu tư bài bản nhằm thay đổi phương thức giao dịch để khai thác thị trường với chi phí thấp chứ không phải một cuộc chơi, do chi phí đầu tư công nghệ rất tốn kém. Thời gian qua, nhiều ngân hàng còn làm cả ví điện tử, nhưng lại không có liên kết với bất cứ một hệ sinh thái thương mại nào nên ví điện tử của ngân hàng chỉ “đứng nhìn” ví điện tử của các công ty fintech làm ăn.

Theo các chuyên gia công nghệ, muốn phát triển ngân hàng số phải mã hóa được dữ liệu người dùng, từ đó có các chuỗi mã khách hàng để mỗi khi đến hạn thanh toán hoặc trả nợ vay hay khách hàng có nhu cầu vay vốn ngân hàng số bằng kho dữ liệu lớn sẽ hiểu được nhu cầu của từng cá nhân sẽ tự động chào mời dịch vụ. Nếu không mã hóa được dữ liệu khách hàng cá nhân thì dù ngân hàng có đặt ngay ở cổng nhà người dân khách hàng và ngân hàng cũng không hiểu được ý muốn nhu cầu của nhau để ngân hàng bán dịch vụ và người tiêu dùng tìm kiếm mua dịch vụ tài chính ngân hàng.

Mặc dù xây dựng dữ liệu lớn trong bối cảnh Việt Nam hiện nay còn nhiều vấn đề cần bàn, nhưng trước mắt các tổ chức kinh doanh số hóa có thể sử dụng 2 nguồn dữ liệu để tạo lập big data: kho dữ liệu dân cư của cơ quan công an các tỉnh, thành phố và kho dữ liệu người dân của cơ quan Bảo hiểm xã hội hiện nay đã đạt đến gần 100% dân số.

Đặc biệt cuối tháng 11/2019, khi Cổng thông tin điện tử Chính phủ chính thức kích hoạt kết nối các thành phố lớn trước sẽ là một kho dữ liệu khách hàng vô cùng thuận tiện cho những đơn vị phát triển kinh doanh số hóa như ngân hàng khai thác. Ngoài ra, với công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) hiện nay rất thuận tiện cho việc quản lý tài chính cá nhân thông qua định vị khách hàng từ các số điện thoại theo thói quen khu vực của người dùng.

Gạch nợ điện tử phải tức thì

Phát triển ngân hàng số không chỉ giúp các ngân hàng tiết giảm chi phí hoạt động, mà còn là cơ hội mở rộng kinh doanh khi số lượng chi nhánh ngân hàng ở khu vực nông thôn của Việt Nam hiện mới chỉ đạt 2,87 chi nhánh ngân hàng trên 100.000 dân và 8,91 chi nhánh ngân hàng trên 1.000 km2 (số liệu thống kê của NHNN Việt Nam). Số liệu này cũng trả lời cho câu hỏi tại sao các công ty fintech nước ngoài rất muốn đầu tư vào thị trường Việt Nam khai thác thị trường rộng lớn ở khu vực nông thôn. Chưa kể phát triển ngân hàng số còn giải quyết nhanh được bài toán tài chính toàn diện, giảm thanh toán không dùng tiền mặt, cung cấp tín dụng hợp pháp đến từng người dân để không ai bị sa vào bẫy tín dụng đen ở các khu vực vùng sâu vùng xa không có điều kiện tiếp cận ngân hàng theo mô hình quầy giao dịch truyền thống.

Số liệu năm 2019 của Tổng cục Thống kê cho thấy, Việt Nam có 96,2 triệu người trong đó 65,6% dân số sinh sống ở khu vực nông thôn. Tỷ lệ người trưởng thành có tài khoản ngân hàng theo thống kê của NHNN là 45,8 triệu chiếm 63% dân số. Tính đến tháng 6/2019 số lượng giao dịch không dùng tiền mặt qua internet đạt hơn 204 triệu giao dịch, giá trị giao dịch trên 9,5 triệu tỷ đồng; thông qua kênh điện thoại di động số lượng và giá trị giao dịch lần lượt trên 169 triệu và 1,7 triệu tỷ đồng. Tốc độ tăng trưởng của số lượng giao dịch và giá trị giao dịch có mức tăng lần lượt 18,5% và 160,5% so với cùng kỳ năm 2018.

Theo các chuyên gia tài chính, phát triển ngân hàng số không đơn thuần chỉ để thay đổi phương thức kinh doanh cho phù hợp với xu thế, quan trọng nhất phải tạo tiện ích cho khách hàng hơn các phương thức giao dịch truyền thống. Đơn cử như trong thanh toán bằng thẻ tín dụng, ngân hàng số phải tích hợp được hệ thống gạch nợ điện tử tức thì để bên bán hàng ghi nhận được dòng tiền mới xuất hóa đơn và giao hàng cho khách hàng mua bán thanh toán điện tử thuận tiện.

Điều này, đòi hỏi ngân hàng phải đầu tư hệ thống core banking đủ mạnh để khách hàng quẹt thẻ tín dụng thanh toán mua bán hàng hóa với bên thứ ba mới không rơi vào tình trạng thanh toán hai ngày sau mới ghi có. Hệ thống công nghệ thông tin hiện đại cung cấp sản phẩm dịch vụ trên nền tảng ngân hàng số còn cần phải đề cao bảo mật an toàn giao dịch. Ngân hàng phải thường xuyên cập nhật thông tin, hướng dẫn khách hàng trong những phần khách hàng tự xác lập thông tin cá nhân bảo mật giao dịch trên ngân hàng số.

Theo số liệu thống kê của Vụ Thanh toán NHNN, tính đến tháng 6/2019, cả nước có 24 ngân hàng triển khai dịch vụ thanh toán QR Code, hơn 50.000 điểm chấp nhận thanh toán QR Code; 76 tổ chức đã triển khai dịch vụ thanh toán qua Internet, 44 tổ chức triển khai dịch vụ thanh toán điện thoại di động.

NHNN đang soạn thảo sửa đổi những quy định của Nghị định 101 về thành toán không dùng tiền mặt. Bên cạnh đó có sửa đổi một số điểm quy định trong Luật Phòng chống rửa tiền có phần xác thực khách hàng điện tử (eKYC) theo hướng mở cho hoạt động định danh khách hàng điện tử, tạo điều kiện cho các tổ chức kinh doanh số hóa tạo thuận lợi cho các thực thể tham gia thị trường nhưng vẫn đảm bảo tính an toàn, an ninh tiền tệ.