Ngân hàng sẽ không còn dễ “bơm” vốn vào trái phiếu doanh nghiệp

Nhiều ngân hàng đang rót vốn mạnh vào trái phiếu doanh nghiệp khi lãi suất trái phiếu đang hấp dẫn hơn lãi suất huy động. Tuy nhiên, trái phiếu doanh nghiệp cũng là hoạt động đầu tư có thể gây rủi ro cao đối với ngân hàng, nên dần được siết lại. 

Trái phiếu doanh nghiệp đang hút tiền ngân hàng

Thông báo mới đây của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) cho biết, CTCP Ðầu tư và Xây dựng Vịnh Nha Trang đã phát hành thành công 650 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ và nhà đầu tư duy nhất mua trọn toàn bộ lượng trái phiếu này là Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam (MSB).

Trái phiếu do Công ty Vịnh Nha Trang phát hành là trái phiếu không chuyển đổi, có tài sản bảo đảm, mệnh giá 1 tỷ đồng/trái phiếu. Trái phiếu có kỳ hạn 10 năm với lãi suất áp dụng theo phương thức lãi suất cố định kết hợp thả nổi. Cụ thể, đối với 4 kỳ tính lãi đầu tiên, mức lãi suất áp dụng là 10%/năm, lãi suất các kỳ tính lãi tiếp theo lãi suất được xác định bằng lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng tại MSB cộng biên độ 3,5%/năm.

Tại VPBank, ngân hàng này cũng vừa mua trọn lô trái phiếu giá trị 925 tỷ đồng do Công ty TNHH Ðầu tư bất động sản du Lịch Hoàng Trường phát hành. Ðây là loại trái phiếu không chuyển đổi, có tài sản bảo đảm và không phải nợ thứ cấp của doanh nghiệp, mệnh giá là 1 tỷ đồng/trái phiếu.

Trái phiếu có kỳ hạn 5 năm, lãi suất trong kỳ đầu tiên là 9,5%/năm, các kỳ tính lãi tiếp theo lãi suất được xác định bằng lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng tại VPBank cộng biên độ 3%/năm. Tài sản đảm bảo cho lượng trái phiếu trên bao gồm cổ phiếu và các tài sản khác (bất động sản và động sản) mà Công ty Hoàng Trường hoặc/và bất kỳ bên thứ ba nào sử dụng làm tài sản bảo đảm bổ sung, thay thế tài sản bảo đảm.

VPBank là một trong những ngân hàng mạnh tay đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua. Tính đến cuối tháng 3/2019, VPBank đã nắm gần 15.000 tỷ đồng trái phiếu do các tổ chức kinh tế trong nước phát hành, tăng 69% so với cuối năm 2018.

Sẽ không còn dễ bơm vốn

Lý giải nguyên nhân nhiều ngân hàng đang có xu hướng đầu tư mạnh vào trái phiếu doanh nghiệp, TS. Ðinh Thế Hiển, chuyên gia tài chính - ngân hàng cho biết, so với lãi suất huy động tiền gửi tiết kiệm 4-5,5%/năm kỳ hạn ngắn và 8-8,9%/năm kỳ hạn dài, lãi suất trái phiếu doanh nghiệp cao hơn đáng kể, phổ biến từ 13-14%/năm và đây là điểm hấp dẫn các ngân hàng.

Trong bối cảnh nhu cầu huy động vốn của doanh nghiệp tăng, còn hạn mức tăng trưởng tín dụng của ngân hàng lại hạn chế như hiện nay, việc ngân hàng bơm vốn mạnh cho trái phiếu doanh nghiệp nhằm tận dụng mức lãi suất cao là điều dễ hiểu.

Tuy nhiên, hoạt động này đang dần siết lại khi Ngân hàng Nhà nước thực hiện lấy ý kiến cho Dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 36/2014/TT-NHNN quy định các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, trong đó có nội dung liên quan tới việc giới hạn, hạn chế cấp tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao, cụ thể là đầu tư, kinh doanh trái phiếu doanh nghiệp.

Ðộng thái này xuất phát từ lo ngại có thể các ngân hàng lợi dụng việc mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành để cơ cấu lại các khoản nợ của doanh nghiệp, từ đó có thể gây ra những rủi ro cho hệ thống ngân hàng.

"Khi quy định mới được ban hành, các ngân hàng sẽ gặp rào cản lớn trong đầu tư trái phiếu doanh nghiệp. Ðây cũng là lý do khiến các doanh nghiệp phát hành trái phiếu đang dần chuyển hướng sang nhóm khách hàng là các nhà đầu tư cá nhân", ông Hiển nhìn nhận.

Dự thảo Thông tư thay thế Thông tư số 36/2014/TT-NHNN quy định, các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được cấp tín dụng cho khách hàng đầu tư, kinh doanh trái phiếu doanh nghiệp trong các trường hợp sau:

- Khách hàng thuộc đối tượng quy định tại Khoản 1, Điều 126 - Luật Các tổ chức tín dụng;

- Khách hàng là người có liên quan của các đối tượng quy định tại Khoản 1 và Khoản 4, Điều 126 - Luật Các tổ chức tín dụng;

- Khách hàng là đối tượng quy định tại Khoản 1, Điều 127 - Luật Các tổ chức tín dụng (đã được sửa đổi, bổ sung), khách hàng là người có liên quan của đối tượng quy định tại Khoản 1, Điều 127

- Luật Các tổ chức tín dụng (đã được sửa đổi, bổ sung);

- Để đầu tư trái phiếu chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc chưa đăng ký giao dịch trên thị trường giao dịch của công ty đại chúng chưa niêm yết.

Bên cạnh đó, các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được cấp tín dụng để khách hàng đầu tư trái phiếu doanh nghiệp trong trường hợp để đầu tư, kinh doanh trái phiếu doanh nghiệp của doanh nghiệp là công ty con của chính ngân hàng đó.