Ngân hàng gặp khó với quy định về thuế

Mới đây, Bộ Tài chính đưa ra lấy ý kiến về dự thảo Thông tư hướng dẫn Luật Quản lý thuế và Nghị định 126/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế. Tuy nhiên theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) những quy định tại dự thảo Thông tư

Đơn cử, về vấn đề thu thập, xử lý và quản lý hệ thống thông tin người nộp thuế, VNBA nhận thấy, các thông tin liên quan đến người nộp thuế như thông tin chủ tài khoản số tài khoản, lịch sử giao dịch… là các thông tin mật của khách hàng được ngân hàng quản lý theo quy định của pháp luật. Do đó, quy định “Thông tin người nộp thuế được kết nối, trao đổi với hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành, địa phương, tổ chức có liên quan…” tại Dự thảo cần được hướng dẫn cụ thể nhằm làm rõ giới hạn phạm vi, quy trình thực hiện… Việc này nhằm đảm bảo tính bảo mật của hệ thống thông tin người nộp thuế, xác định trách nhiệm của tổ chức, bộ phận, cá nhân tham gia khi thông tin người nộp thuế được cung cấp trái quy định.

Một quy định nữa, theo VNBA cần được hướng dẫn cụ thể hơn là quy định: “Thông tin người nộp thuế được thu thập, cập nhật kịp thời đảm bảo tính chính xác, trung thực và khách quan từ người nộp thuế, các tổ chức, cá nhân có liên quan theo trách nhiệm trong việc cung cấp thông tin người nộp thuế quy định tại Điều 97 và Điều 98 Luật Quản lý thuế”. Đây là trách nhiệm rất lớn đối với các ngân hàng. Trong khi Dự thảo không có hướng dẫn cụ thể để các ngân hàng triển khai thực hiện nên rất khó để thực thi trong thực tế. Do vậy, VNBA đề nghị dự thảo Thông tư có quy định hướng dẫn cụ thể tạo điều kiện ngân hàng triển khai thực hiện.

Đặc biệt theo quy định tại dự thảo Thông tư, trường hợp nhà cung cấp ở nước ngoài không thực hiện đăng ký, khai thuế, nộp thuế trên Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế, các ngân hàng thương mại tại Việt Nam có trách nhiệm khấu trừ, nộp thay. Nếu không thể khấu trừ, nộp thay thì phải theo dõi số tiền chuyển cho các nhà cung cấp ở nước ngoài và định kỳ ngày thứ 10 hàng tháng gửi thông tin về Tổng cục Thuế, hàng tháng phải kê khai, nộp vào ngân sách nhà nước số tiền đã khấu trừ, nộp thay.

Với yêu cầu trên, theo quan điểm của VNBA, bản chất hoạt động của ngân hàng là đang cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán, thực hiện việc thu - chi trên tài khoản khách hàng căn cứ theo lệnh giao dịch của khách hàng hoặc yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Ngân hàng không có chức năng, thẩm quyền và cũng không đủ năng lực để tham gia vào việc tính toán, phân tích các giao dịch, không thể giải quyết những khiếu nại, kiện cáo của khách hàng về thừa, thiếu, sai, đúng từ việc khấu trừ tiền để nộp thuế.

Tuy các quy định mà Dự thảo đề cập tới nhằm quản lý tốt hơn chủ thể kinh doanh trên nền tảng số, thương mại điện tử, nhưng TS. Châu Đình Linh - chuyên gia ngân hàng cho rằng, cần phải đảm bảo hài hòa mối tương quan giữa các chủ thể. Ngân hàng cũng là doanh nghiệp, cũng phải đảm bảo hiệu quả kinh doanh chứ không phải là đơn vị chịu quản lý của Bộ Tài chính cũng như cơ quan thuế. Vì vậy các ngân hàng chỉ có thể hỗ trợ cơ quan thuế trong việc thực hiện thu hộ hay khấu trừ thuế trên nguyên tắc lợi ích kinh doanh... Trong khi để theo dõi số tiền chuyển cho các nhà cung cấp ở nước ngoài cho cơ quan thuế, ngân hàng phải tăng cường nhân sự để làm, chi phí hoạt động sẽ phát sinh cần có phí để bù đắp.

Trước bất cập trên, VNBA đề xuất, cơ quan soạn thảo cần quy định cách thực hiện thống nhất: Khi cơ quan thuế có thẩm quyền yêu cầu, ngân hàng sẽ có trách nhiệm cung cấp thông tin về giao dịch tài khoản có liên quan. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế tiến hành các thủ tục tính toán, thu thuế theo quy định và chức năng của cơ quan thuế. Ngân hàng có trách nhiệm thực hiện trích tiền từ tài khoản khách hàng theo các quyết định khấu trừ, cưỡng chế… của cơ quan thuế.

Giám đốc tài chính của một ngân hàng cũng đồng tình trách nhiệm của cơ quan thuế tiến hành các thủ tục tính toán, thu thuế theo quy định và chức năng của mình. Còn ngân hàng thực hiện khấu trừ tiền từ tài khoản của khách hàng theo yêu cầu của cơ quan thuế. Nếu để ngân hàng tự làm tự tính toán và khấu trừ thuế, vô hình trung cán bộ ngân hàng sẽ trở thành cán bộ thuế, hoặc làm thay cho cán bộ thuế. Trong khi không phải cán bộ ngân hàng nào cũng am hiểu về lĩnh vực thuế, và trường hợp xảy ra nhầm lẫn thì ngân hàng lại là người phải chịu trách nhiệm cho những sai sót này.

Ngoài kiến nghị đề xuất trên, VNBA nhận thấy, trong Luật Quản lý thuế, Nghị định 126 và dự thảo Thông tư nhiều lần quy định về “khấu trừ” và “nộp thay”. Mặc dù không có định nghĩa về hai khái niệm này, nhưng qua quá trình thực hiện thì có thể hình dung đối với “khấu trừ” là khi ngân hàng trừ tiền (ghi nợ) trên tài khoản của chủ tài khoản theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Nhưng chỉ khi tài khoản của chủ tài khoản có số dư, thì ngân hàng mới thực hiện được việc khấu trừ tương ứng. Nhưng đối với “nộp thay” hiện nay ngân hàng không biết thực hiện như thế nào, cũng như không xác định được tính chất quan hệ, tư cách, trách nhiệm của các bên có liên quan trong giao dịch “nộp thay”. Chỉ trừ trường hợp “nộp thay” trong quan hệ bảo lãnh mà ngân hàng là bên bảo lãnh. Nếu như quy định “nộp thay” này không được làm rõ, ngân hàng rất dễ lâm vào hoàn cảnh bị cơ quan thuế xác định vi phạm nghĩa vụ theo Luật Quản lý thuế vì không nộp thay, nhưng nếu tiến hành nộp thì không đòi lại được số tiền đã “nộp thay” này từ phía chủ tài khoản vì chủ tài khoản không đồng ý, trong khi bản chất quan hệ thu - nộp này đang là quyền và nghĩa vụ giữa cơ quan thuế và chủ tài khoản...

Đánh giá tích cực ý tưởng, nhưng giới chuyên môn cho rằng, các quy định tại dự thảo Thông tư cần phải cụ thể rõ ràng hơn, nhất là tính đồng bộ chính sách để các bên liên quan triển khai suôn sẻ và mới đạt được đúng kỳ vọng mục đích của Luật Thuế đặt ra.