Nạn nhân mới của virus corona: Thỏa thuận thương mại Mỹ Trung giai đoạn 1

Thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 1 có thể là nạn nhân mới của dịch viêm đường hô hấp cấp do virus corona gây ra.

Không chỉ khiến hàng chục nghìn người nhiễm bệnh, hàng trăm người thiệt mạng, virus corona đang gây tổn thất nặng nề cho nền kinh tế Trung Quốc khi các hoạt động sản xuất buộc phải tạm dừng, các chuyến bay bị ngưng trệ và chuỗi cung ứng bị phá vỡ.

Loại virus gây chết người này cũng có thể làm chậm tiến độ của Bắc Kinh trong việc đáp ứng các cam kết mà họ đã đưa ra như một phần của thỏa thuận thương mại giai đoạn 1, được ký kết giữa chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bắc Kinh hồi tháng 1/2020.

Bắc Kinh khó lòng đáp ứng thỏa thuận

Theo các điều khoản của thỏa thuận giai đoạn 1, Trung Quốc đã cam kết sẽ mua thêm 200 tỷ USD hàng hóa Mỹ trong hai năm tới, bao gồm đậu nành, máy móc và các sản phẩm năng lượng. Để đáp ứng được con số đó, các công ty Trung Quốc cần sớm bắt đầu mua một lượng lớn các sản phẩm của Mỹ. Chính phủ Trung Quốc cũng được cho là sẽ hành động nhanh chóng để mở cửa thị trường cho các công ty tài chính và nông nghiệp Mỹ, thực hiện những cải cách lớn cho các lĩnh vực đó trong vòng vài tháng.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, trong bối cảnh các nhà máy và cửa hàng trên khắp Trung Quốc đóng cửa, còn các quan chức chính phủ tập trung vào việc “kiềm chế” virus corona, Bắc Kinh sẽ ít có khả năng đáp ứng các điều khoản của Tổng thống Trump.

Mary E. Lovely, một thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế quốc tế Peterson, nói: “Đây có thể là một việc khó giải quyết, đặc biệt là đối với các nhà sản xuất”. Bà Mary E. Lovely chỉ ra một ví dụ: Các chuyến bay bị ngưng trệ và ngành du lịch lao đao sẽ đè nặng lên các hãng hàng không Trung Quốc. Điều này nhiều khả năng mua máy bay mới từ Mỹ của các hãng Hàng không Trung Quốc trong năm nay sụt giảm.

Trong khi đó, Karthik Natarajan, một chuyên gia về chuỗi cung ứng tại Đại học Minnesota, Mỹ cho biết, việc đóng cửa các thành phố và nhà máy đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất và du lịch. “Các phần của thỏa thuận sẽ bắt đầu có hiệu lực vào giữa tháng 2, nhưng trong bối cảnh Chính phủ Trung Quốc đang tập trung vào việc đối phó với dịch bệnh, việc phát triển các kế hoạch hành động để đáp ứng các cam kết trong thỏa thuận thương mại có thể sẽ mờ nhạt”, ông Karthik Natarajan nhấn mạnh.

Ông Scott Kennedy - Cố vấn cao cấp và Chủ tịch ủy thác kinh doanh và kinh tế Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho rằng, những nỗ lực nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus corona có thể sẽ khiến chính quyền Bắc Kinh trở nên xao nhãng việc thực thi đúng cam kết trong thỏa thuận giai đoạn 1.

“Mục tiêu của thỏa thuận thương mại sẽ bị lu mờ so với mục tiêu hàng đầu là giải quyết các vấn đề chính trị và kinh tế trong nước trước cuộc khủng hoảng từ dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp lây lan từ Vũ Hán", ông Kennedy khẳng định.

Một trong những câu cuối cùng trong thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 1 có thể là điểm mấu chốt. Điều khoản kêu gọi tham vấn giữa các bên nếu “một thảm họa thiên nhiên hoặc một sự kiện không lường trước vượt ngoài tầm kiểm soát của các bên, thì bên còn lại phải trì hoãn việc tuân thủ kịp thời các nghĩa vụ theo thỏa thuận”. Tuy nhiên, ngay cả khi một thảm họa nào đó xuất hiện, việc Trung Quốc không thể thực hiện các cam kết của mình vẫn có thể phải đối mặt với sự phản đối từ phía Mỹ và điều đó có khả năng kéo các nước trở lại quan hệ căng thẳng trước khi ký kết thỏa thuận thương mại giai đoạn 1.

Virus corona chỉ là cái cớ?

Các nhà kinh tế đã dự đoán tăng trưởng toàn cầu sẽ gặp trở ngại do sự hoành hành của virus corona, ít nhất là trong ngắn hạn. Tại Mỹ, các nhà phân tích thuộc ngân hàng đầu tư đa quốc gia Goldman Sachs ước tính, tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ giảm 0,4 điểm phần trăm trong quý I/2020, mặc dù tác động đó có thể sẽ giảm dần. Những tác động này có thể nhanh chóng vượt xa lợi ích kinh tế của thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 mà hai bên đã đạt được. Mặc dù chính quyền Tổng thống Trump đã nhấn mạnh những lợi ích kinh tế lớn từ thỏa thuận này, song dự báo của các nhà kinh tế lại rất khiêm tốn, vì thỏa thuận này vẫn áp dụng thuế quan đối với hơn 360 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc.

Một số quan chức chính quyền Tổng thống Trump lại cho rằng, Trung Quốc có thể lợi dụng virus như một cái cớ để trì hoãn việc đáp ứng các cam kết của mình, với hy vọng rằng, ông Trump cuối cùng sẽ không thể đắc cử nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ thứ hai trong năm nay.

Ngược lại, một số người ở Trung Quốc đã phản ứng tiêu cực với quyết định hạn chế đi lại giữa các quốc gia do phía Mỹ đưa ra, bao gồm cả việc cấm nhập cảnh đối với tất cả các công dân nước ngoài gần đây đã du lịch ở Trung Quốc.

Ian Bremmer, Chủ tịch văn phòng tư vấn Eurasia Group bày tỏ, Chính phủ Trung Quốc coi động thái Mỹ đóng cửa biên giới là “không cần thiết và nó ảnh hưởng xấu đến thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 mới được thông qua gần đây”.

Michael Pillsbury, một chuyên gia về Trung Quốc tại Viện nghiên cứu Hudson lại cho rằng, ông ủng hộ các biện pháp khẩn cấp. Ông Michael Pillsbury nói thêm rằng, chính quyền Mỹ sẽ phải cân nhắc cẩn thận những hậu quả tiềm tàng của virus corona đối với mối quan hệ với Trung Quốc. “Mỹ cần phải cân bằng mối quan tâm phòng tránh để hạn chế một đại dịch có thể gây tổn hại cho nền kinh tế Mỹ", ông Michael Pillsbury nhấn mạnh.

Trong một cuộc phỏng vấn với trang Fox Business, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross đã mô tả, virus corona là một cơ hội kinh tế khả thi cho Mỹ, dù ông Ross cũng bày tỏ sự thông cảm với các nạn nhân của virus corona.

Chuyên gia Lovely cho biết, loại virus này cũng giống như thuế quan của Mỹ áp đặt với Trung Quốc. Virus corona đã khuyến khích các công ty kiểm tra lại chuỗi cung ứng của họ và đầu tư sản xuất một số sản phẩm tương tự bên ngoài Trung Quốc. Từ đó, những công ty này không còn hoàn toàn phụ thuộc vào một nguồn duy nhất.