Nấc thang căng thẳng mới trong quan hệ Nhật - Hàn

Quyết định của Nhật Bản loại Hàn Quốc khỏi danh sách các đối tác thương mại đáng tin cậy chính thức có hiệu lực từ ngày 28/8 có nguy cơ sẽ làm quan hệ thương mại song phương ngày thêm căng thẳng.

Điều này cũng đe dọa tăng trưởng của cả hai nền kinh tế vốn đang đối mặt với không ít "cơn gió ngược" từ bên ngoài.

Hàn Quốc vốn nằm trong "Danh sách Trắng" của Nhật Bản gồm 27 nước không cần qua các thủ tục kiểm tra nghiêm ngặt của Tokyo khi nhập khẩu từ Nhật Bản hơn 1.100 "mặt hàng chiến lược" có thể được sử dụng cho mục đích quân sự. Đối với những nước không thuộc danh sách này, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản sẽ xem xét phê duyệt từng lô hàng trước khi xuất khẩu.

Động thái này được thực thi gần một tháng sau khi Nhật Bản hạn chế xuất khẩu sang Hàn Quốc ba mặt hàng vật liệu công nghệ cao cần thiết đối với các hãng sản xuất chất bán dẫn và màn hình của Hàn Quốc. Nhật Bản khẳng định việc siết chặt quy định xuất khẩu này là vì lý do an ninh quốc gia.

Bộ Ngoại giao Hàn Quốc đã bày tỏ lấy làm tiếc và phản đối mạnh mẽ quyết định của Nhật Bản đưa Seoul ra khỏi "Danh sách Trắng" các đối tác thương mại đáng tin cậy.

Tuyên bố của người phát ngôn Bộ trên nhấn mạnh hành động của Chính phủ Nhật Bản ảnh hưởng tới sự thịnh vượng trong khu vực, trật tự thương mại tự do cũng như hợp tác kinh tế song phương, bất chấp việc Seoul liên tục kêu gọi Tokyo tìm kiếm giải pháp mang tính xây dựng thông qua đối thoại.

Thủ tướng Hàn Quốc Lee Nak-yon nêu rõ trong khi thúc đẩy đối thoại, Chính phủ Hàn Quốc sẽ đồng thời xúc tiến "không chậm trễ" việc khiếu kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để khắc phục "sự trả đũa kinh tế không công bằng" của Nhật Bản.

Trước đó, Bộ Công nghiệp, Thương mại và Tài nguyên Hàn Quốc đã khởi động tiến trình loại Nhật Bản khỏi danh sách các đối tác thương mại được tin cậy thông qua "Dự thảo sửa đổi Hướng dẫn xuất nhập khẩu vật tư chiến lược".

Nhật Bản vốn nằm trong nhóm được gọi là "Danh sách Trắng" các nước đối tác được ưu đãi về thủ tục xuất khẩu, gồm những nước tham gia 4 thỏa thuận kiểm soát xuất khẩu hàng đầu của thế giới. Dự thảo sửa đổi của Hàn Quốc xếp Nhật Bản vào một nhóm mới - nhóm tham gia 4 thỏa thuận này, nhưng được cho là "có chế độ kiểm soát xuất khẩu vi phạm các tiêu chuẩn quốc tế".

Nhập khẩu từ Nhật Bản chiếm 9,6% tổng nhập khẩu của Hàn Quốc. Ngược lại, nhập khẩu từ Hàn Quốc chỉ chiếm 4,1% tổng nhập khẩu của Nhật Bản.

Mặc dù tỷ lệ nhập khẩu từ Hàn Quốc của Nhật Bản thấp hơn, song nếu Seoul siết chặt quy chế xuất khẩu đối với những mặt hàng có tỷ trọng nhập khẩu lớn, thì cũng có thể gây ra "cú sốc" lớn với ngành công nghiệp nước này.

Tranh cãi thương mại giữa Nhật Bản và Hàn Quốc không chỉ tác động tiêu cực đến các cuộc đàm phán Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) mà còn có thể cản trở các cuộc đàm phán về FTA giữa ba nước Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.