Mỹ và đồng minh xây dựng chuỗi cung ứng công nghệ 'không có Trung Quốc'

Tổng thống Mỹ Joe Biden dự kiến sẽ ký một lệnh hành pháp vào đầu tháng này để đẩy nhanh nỗ lực xây dựng chuỗi cung ứng cho chip và các sản phẩm quan trọng chiến lược khác nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc vào Trung Quốc, với sự hợp tác của Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Mỹ sẽ phát triển một chiến lược chuỗi cung ứng quốc gia và dự kiến ​​sẽ đề xuất các khuyến nghị cho các mạng lưới cung ứng nhằm giảm thiểu sự gián đoạn như thảm họa cũng như các lệnh trừng phạt của các quốc gia "không thân thiện".

Theo nguồn tin từ Nikkei, các biện pháp sẽ tập trung vào lĩnh vực chất bán dẫn, pin xe điện, đất hiếm và các sản phẩm y tế.

Lệnh hành pháp nêu rõ rằng "Mỹ sẽ làm việc với các đồng minh nhằm xây dựng chuỗi cung ứng bền vững và mạnh mẽ", qua đó cho thấy các mối quan hệ quốc tế sẽ là trọng tâm của chính quyền Joe Biden.

Washington dự kiến ​​sẽ theo đuổi việc xây dựng quan hệ đối tác với Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc trong lĩnh vực sản xuất chip và các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương bao gồm Australia về đất hiếm.

Mỹ có kế hoạch chia sẻ thông tin với các đồng minh trên mạng lưới cung cấp các sản phẩm quan trọng và sẽ tìm cách thúc đẩy sản xuất bổ sung. Bên cạnh đó, Mỹ sẽ xem xét một chương trình để chia sẻ nhanh chóng các mặt hàng này trong trường hợp khẩn cấp, cũng như thảo luận về việc đảm bảo kho dự trữ và năng lực sản xuất dự phòng. Các đối tác có thể được yêu cầu làm ăn ít hơn với Trung Quốc.

Vấn đề này càng trở nên cấp thiết hơn trong bối cảnh sự thiếu hụt chip đã ảnh hưởng đặc biệt đến các nhà sản xuất ô tô.

Theo Boston Consulting Group, thị phần của Mỹ trong công suất sản xuất chất bán dẫn toàn cầu đã giảm mạnh trong những thập kỷ gần đây. Con số 37% năm 1990 bây giờ giảm xuống còn 12%.

Boston Consulting dự báo rằng Trung Quốc, được hỗ trợ bởi khoản trợ cấp ước tính 100 tỷ USD của chính phủ, sẽ dẫn đầu thế giới với 24% thị phần vào năm 2030.

Mỹ cho rằng việc phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc đối với các sản phẩm quan trọng sẽ gây ra các rủi ro an ninh. Bắc Kinh đã sử dụng các quy định để gây áp lực lên các đối tác thương mại, chẳng hạn như áp đặt lệnh cấm vận xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản vào năm 2010 trong bối cảnh căng thẳng về quần đảo Senkaku do Nhật Bản quản lý.

Hiện tại, Mỹ nhập khẩu khoảng 80% đất hiếm từ Trung Quốc và phụ thuộc vào nước này tới 90% cho một số sản phẩm y tế.

Theo Nikkei, việc tái cấu trúc chuỗi cung ứng có thể sẽ mất khá nhiều thời gian, đặc biệt là đối với chất bán dẫn.

Một nguồn tin từ chính phủ Nhật Bản cho biết: "Mỹ sẽ thực hiện đánh giá chuyên sâu chuỗi cung ứng của mình để phân loại mức độ phụ thuộc vào quốc gia nào đối với chất bán dẫn và đất hiếm. Sau đó, họ sẽ đưa ra các biện pháp đối phó với các đồng minh".

Washington đã bắt đầu đặt nền móng từ mùa thu năm ngoái, kêu gọi các nền kinh tế giàu công nghệ hoặc tài nguyên có giá trị như Đài Loan, Nhật Bản và Australia, tham gia vào việc tháo gỡ chuỗi cung ứng từ Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng với Bắc Kinh đang âm ỉ.

Đài Bắc đã phản ứng đặc biệt nhanh chóng. Các quan chức cấp cao của Mỹ và Đài Loan đã ký một biên bản ghi nhớ vào tháng 11 để thúc đẩy hợp tác công nghệ trong bảy lĩnh vực, bao gồm chất bán dẫn và mạng không dây thế hệ thứ năm, cũng như "chuỗi cung ứng an toàn, bảo mật và đáng tin cậy".

Taiwan Semiconductor Manufacturing, nhà máy đúc chip hàng đầu thế giới, đã đồng ý xây dựng một cơ sở chế tạo ở Arizona vào mùa xuân năm ngoái, nơi có khả năng trở thành biểu tượng của mối quan hệ song phương này. Nhà sản xuất chip này sẽ đầu tư 12 tỷ USD vào nhà máy, nơi sẽ sản xuất chất bán dẫn cho quân đội và dự kiến ​​đưa vào hoạt động vào năm 2024. Chính phủ Mỹ đang trợ cấp cho dự án này.

Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản kể từ năm ngoái đã dẫn đầu trong việc thu hút TSMC đầu tư vào nước này, để không chỉ thiết lập một mạng lưới cung ứng ba chiều vững chắc hơn mà còn cung cấp cho Nhật Bản nguồn chip tiên tiến trong tương lai an toàn.

Trong tháng này, Nikkei cho biết rằng TSMC đang có kế hoạch xây dựng một trung tâm nghiên cứu và phát triển trị giá 20 tỷ yên tại Nhật Bản.

Trong lĩnh vực đất hiếm, Mỹ đang hợp tác với Australia để giải quyết sự thống trị của Trung Quốc. Công ty khai thác đất hiếm của Úc Lynas đang xây dựng một cơ sở ở Texas với sự hỗ trợ tài chính từ Bộ Quốc phòng Mỹ.

Washington cho rằng pin xe điện cũng là một lĩnh vực cần phải được hoàn thiện sớm do Panasonic và LG Chem của Hàn Quốc đang dần mất thị phần vào tay các đối thủ Trung Quốc. Nhưng trong các lĩnh vực khác, chẳng hạn như 5G, các chuỗi cung ứng mới có thể tỏ ra đắt đỏ đối với các công ty Mỹ và Nhật Bản, những công ty mất khả năng tiếp cận với các nhà cung cấp Trung Quốc cạnh tranh về chi phí như Huawei Technologies.