Mỹ tuyên bố Apple, Amazon, Facebook và Google độc quyền, đề xuất thay đổi

Tiểu ban chống độc quyền Hạ viện Mỹ vừa công bố báo cáo sau 16 tháng điều tra Apple, Amazon, Facebook và Google.

Báo cáo kết luận cả bốn đại gia công nghệ Mỹ đều tận hưởng sức mạnh độc quyền và đề xuất thay đổi cho phù hợp với thời đại mới. Chẳng hạn, họ đề nghị chia tách một số bộ phận kinh doanh hoặc khiến cho việc mua lại công ty nhỏ trở nên khó khăn hơn. Theo Tiểu ban chống độc quyền Hạ viện Mỹ, Apple, Amazon, Facebook và Google đều phải bị Quốc hội kìm cương.

Trong báo cáo dài gần 450 trang, nhân viên Đảng Dân chủ nêu phát hiện từ các phiên điều trần, phỏng vấn và 1,3 triệu tài liệu họ thu thập được trong cuộc điều tra kéo dài 16 tháng. Dù vậy, Đảng Cộng hòa lên tiếng phản đối một số đề xuất táo bạo như chia nhỏ công ty.

Facebook

Theo báo cáo, Facebook độc quyền trên lĩnh vực mạng xã hội và quảng cáo trực tuyến. Một phát hiện bất ngờ từ cuộc điều tra là về vụ thâu tóm Instagram vài năm trước. Theo luật sư giấu tên thuộc tiểu ban, tài liệu cho thấy Instagram là công ty tăng trưởng mạnh mẽ, không phải đối thủ yếu ớt có thể “chết sớm” nếu không có sự hỗ trợ từ Facebook. Dù rất khó phán đoán Instagram sẽ thế nào nếu vẫn hoạt động độc lập, câu hỏi “Facebook mua Instagram có phải để ngăn chặn một đối thủ đang tăng trưởng không” vẫn là điều trăn trở của nhiều nhà quan sát độc quyền.

Báo cáo còn nhắc tới “Cunningham memo”, tài liệu từ năm 2018 do nhà khoa học dữ liệu cao cấp Tom Cunningham của Facebook soạn thảo. Nó được chuẩn bị cho các lãnh đạo như CEO Facebook Mark Zuckerberg. Trong cuộc phỏng vấn với thành viên tiểu ban, một cựu nhân viên cấp cao Instagram nói rằng tài liệu nhằm định vị Facebook và Instagram để không cạnh tranh với nhau. CEO Instagram Kevin Systrom (nay đã nghỉ việc) muốn Instagram phát triển tự nhiên và đi xa nhất có thể song Zuckerberg nói không được cạnh tranh với Facebook.

Trả lời về vụ thâu tóm Instagram, phát ngôn viên Facebook khẳng định Facebook là “câu chuyện thành công của nước Mỹ”. M&A là một phần của mọi ngành và là một cách để đổi mới công nghệ, mang đến nhiều giá trị hơn cho mọi người. Người này cho rằng Instagram và WhatsApp đạt được thành tựu mới là nhờ Facebook đã bỏ hàng tỷ USD đầu tư.

Amazon

Tiểu ban cáo buộc Amazon độc quyền đối với nhiều nhà cung ứng và thương gia bên thứ ba. Thị phần của Amazon trên thị trường bán lẻ trực tuyến Mỹ là 40%, song một số ước tính lên tới 50% hoặc hơn. Báo cáo tuyên bố “sức mạnh thị trường của Amazon đang ở đỉnh cao” khi nói tới quan hệ của hãng với thương gia bên thứ ba trên nền tảng.

“Amazon tham gia vào hành vi phản cạnh tranh sâu rộng khi hành xử với người bán bên thứ ba. Amazon mô tả họ là “đối tác”, song tài liệu nội bộ chỉ ra phía sau cánh cửa đóng kín, công ty gọi họ là “đối thủ nội bộ””, báo cáo viết.

Amazon tranh luận họ phụ thuộc vào đối tượng này để nền tảng có thể lớn mạnh và sẽ không có lợi nếu chống lại họ. Tuy nhiên, tiểu ban cho rằng vai trò kép của Amazon với tư cách chợ điện tử kiêm người bán hàng lại gây ra xung đột lợi ích. Nó là động lực để Amazon khai thác khả năng tiếp cận dữ liệu và thông tin của người bán cùng các hành vi phản cạnh tranh khác.

Tác giả báo cáo còn cho rằng Amazon đạt vị trí thống trị như hiện nay một phần qua thâu tóm website đối thủ như Diapers.com và Zappos để bổ sung dữ liệu khách hàng. Trong tuyên bố, Amazon khẳng định không phải công ty lớn đồng nghĩa với độc quyền và giả định thành công chỉ có thể là kết quả của hành vi phản cạnh tranh là sai lầm cơ bản.

Apple

Theo tiểu ban, sức mạnh độc quyền của Apple nằm ở thị trường phân phối ứng dụng iOS. Hệ sinh thái di động của “táo khuyết” mang đến lợi ích to lớn cho cả người dùng lẫn nhà phát triển ứng dụng. Song, Apple bị cáo buộc sử dụng quyền kiểm soát hệ điều hành và chợ ứng dụng để “tạo ra và thực thi rào cản đối với cạnh tranh và phân biệt đối xử/loại trừ đối thủ khi ưu tiên sản phẩm riêng của mình”.

Báo cáo còn tố Apple sử dụng sức mạnh thị trường để “khai thác nhà phát triển ứng dụng thông qua việc chiếm đoạt thông tin nhạy cảm có tính cạnh tranh và tính phí các nhà phát triển ứng dụng trong App Store”. Trong năm qua, Apple đối mặt với ngày càng nhiều khiếu nại từ giới lập trình về quy định và khoản phí hoa hồng để có mặt trên App Store. Gần đây, Apple còn bị Epic Games kiện vì vấn đề này.

Do thiếu cạnh tranh, sức mạnh độc quyền của Apple đối với phân phối phần mềm trên thiết bị iOS dẫn đến tác hại cho đối thủ và cạnh tranh, giảm chất lượng và sáng tạo trong giới phát triển, tăng giá và giảm lựa chọn cho người dùng. Đáp trả cáo buộc này, Apple khẳng định App Store đã kích hoạt thị trường, dịch vụ và sản phẩm mới chưa từng được nghĩ đến hơn 10 năm trước và lập trình viên là người hưởng lợi lớn từ hệ sinh thái đó. Chỉ riêng năm 2019, tại Mỹ, App Store đã phát sinh 138 tỷ USD thương mại với hơn 85% tích lũy cho nhà phát triển. Ngoài ra, mức phí của App Store cũng tương ứng với các chợ ứng dụng khác.

Google

Báo cáo kết luận Google độc quyền trên thị trường tìm kiếm và quảng cáo tìm kiếm trực tuyến. Nó mô tả Google là “hệ sinh thái lồng ghép các công ty độc quyền”. Bằng cách liên kết nhiều dịch vụ khác nhau với dữ liệu người dùng sâu rộng, Google có thể củng cố vị trí của mình.

Dựa trên tài liệu nội bộ từ Google, tiểu ban cho biết Google khai thác phi đối xứng thông tin và theo dõi chặt chẽ dữ liệu thời gian thực trên các thị trường, cung cấp thông tin thị trường gần như hoàn hảo. Trong một số trường hợp, Google bí mật thiết lập các chương trình giám sát chặt hơn đối thủ, trong đó có dự án như Android Lockbox.

Báo cáo còn nhắc tới việc Google sử dụng các “hợp đồng phản cạnh tranh” nhằm duy trì sức mạnh độc quyền trong tìm kiếm. Chẳng hạn, hãng yêu cầu nhà sản xuất smartphone cài trước ứng dụng Google và đặt làm mặc định.

Đáp lại, người phát ngôn Google khẳng định những sản phẩm miễn phí như tìm kiếm, bản đồ, Gmail đã giúp hàng triệu người Mỹ và hãng đầu tư hàng tỷ USD để xây dựng và cải thiện nó. Công ty không đồng tình với kết luận của báo cáo.