Mỹ sắp "ra đòn" mới với Nga?

Đã có những dấu hiệu cho thấy căng thẳng giữa Nga và phương Tây liên quan đến vấn đề Ukraine đang leo thang lên một cấp độ mới.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã khuyến cáo nhân viên không thiết yếu cùng gia đình tại Đại sứ quán Mỹ ở Ukraine rời khỏi nước này, đồng thời cân nhắc triển khai binh lính và khí tài đến khu vực Đông Âu và khu vực Baltic. Trong khi đó, theo kế hoạch, các ngoại trưởng của Liên minh châu Âu (EU) sẽ họp trực tuyến với Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken để thảo luận về cách thức phối hợp hành động để đối phó với Nga. Những động thái này làm gia tăng nỗi lo sợ về nguy cơ Nga sẽ tiến hành hoạt động quân sự nhằm xâm chiếm Ukraine.

Phương Tây cáo buộc Moskva tăng cường đe dọa xâm chiếm Ukraine - nước láng giềng của Nga song có quan điểm thân phương Tây - khi điều động hơn 100.000 binh lính ở khu vực biên giới. Điện Kremlin khẳng định binh lính của họ tập trung ở biên giới không tiến hành hoạt động xâm chiếm. Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng, Washington hôm 23/1 đã cho phép nhân viên ngoại giao không quan trọng tại Đại sứ quán Mỹ ở Ukraine "tình nguyện" rời khỏi nước này, đồng thời hối thúc công dân của các nước Đông Âu "tính toán kế hoạch rời khỏi Ukraine" trước bất kỳ nguy cơ hành động quân sự nào của Nga.

Trong khi đó, trang mạng tờ New York Times cho biết Tổng thống Biden đang cân nhắc triển khai hàng nghìn binh lính và khí tài của Mỹ đến các nước ở khu vực Baltic và Đông Âu. Sự tính toán này cho thấy chính quyền Biden có thể sẽ tiến hành một cú xoay chuyển tình thế mới, xa rời quan điểm khá kiềm chế lâu nay của Biden đối với vấn đề Ukraine. Lý do là lâu nay Biden vẫn lo sợ hành động quân sự của Washington có thể kích động hơn nữa nguy cơ Nga hành động quân sự nhằm xâm chiếm Ukraine. Các cuộc đối thoại giữa giới chức Mỹ và Nga trong thời gian qua đã không giúp làm xoay chuyển nhà lãnh đạo Putin. Do đó, giờ đây, chính quyền Biden dường như sẽ từ bỏ chiến lược "không kích động" Nga.

Theo đó, giới chức cấp cao của Lầu Năm Góc tiết lộ rằng họ đã trình Tổng thống Biden các lựa chọn, gồm việc triển khai từ 1.000-5.000 quân đến các nước Đông Âu và con số này có thể tăng lên đến 10.000 nếu tình hình xấu đi. Việc triển khai binh lính Mỹ đến sườn Đông của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) không phải là điều mà Tổng thống Vladimir Putin mong muốn. Nguồn tin từ Đại sứ quán Mỹ tại Kiev cho biết gói viện trợ quốc phòng trị giá 200 triệu USD của Mỹ đã đến Ukraine. Gói viện trợ này - gồm hàng viện trợ gây sát thương - đã được Mỹ thông qua hồi tháng 12/2021. Tuy nhiên, cựu quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc Jim Townsend cho rằng đề xuất tăng quân nói trên của chính quyền Biden sẽ không đủ mạnh và quá muộn để có thể ngăn chặn hành động của Putin nếu như ông chủ Điện Kremlin hạ lệnh tấn công Ukraine chỉ trong vài tuần.

Trong bối cảnh thế giới đang dõi theo sát sao "nhất cử nhất động" của Nga, Phó Thủ tướng Anh Dominic Raab tuyên bố Moskva sẽ phải đối mặt với những đòn trừng phạt kinh tế đau đớn nếu thiết lập một chính quyền bù nhìn ở Ukraine. London đưa ra cáo buộc về việc Nga có mưu đồ thiết lập chính quyền bù nhìn ở Ukraine như một phần trong kế hoạch xâm chiếm Kiev sau khi Bộ Ngoại giao Anh cho biết họ có những nguồn tin cho biết chính phủ Nga đang muốn "cài cắm" cựu nghị sỹ Ukraine Yevhen Murayev làm ứng cử viên tiềm năng đứng đầu một ban lãnh đạo thân Nga ở Ukraine. Bộ Ngoại giao Nga bác bỏ cáo buộc này đồng thời cho rằng NATO đang làm leo thang căng thẳng về vấn đề Ukraine.

Washington và EU vẫn cảnh báo Nga về những "hậu quả khủng khiếp" nếu Moskva tấn công Kiev, song thừa nhận rằng việc đưa ra những biện pháp cứng rắn là một nhiệm vụ phức tạp đối với khối 27 nước thành viên này. Một quan chức cấp cao của EU tiết lộ với hãng tin AFP rằng mặc dù cuộc họp trực tuyến giữa ngoại trưởng EU và ngoại trưởng Mỹ vào ngày 24/1 có thể sẽ không thông qua bất kỳ đòn trừng phạt nào đối với Nga, song nếu cần thiết thì EU có thể đưa ra những đòn trừng phạt này chỉ trong "vài ngày". Hiện một số nước thành viên EU quan ngại bị gạt ra khỏi cuộc khủng hoảng hiện nay khi Moskva chỉ tập trung đàm phán với Mỹ và NATO theo cách tương tự thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Đề xuất của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron về việc EU cần tiến hành đối thoại an ninh với Nga đã vấp phải sự phản đối của các nước Đông Âu. Trong khi đó, về phía Mỹ, từ trước đến nay, Ngoại trưởng Mỹ Blinken lo ngại những đòn trừng phạt kinh tế có thể làm suy giảm khả năng của phương Tây trong nỗ lực ngăn chặn những hành động gây hấn của Nga đối với Kiev. Tuy nhiên, hãng tin Reuters cho rằng Washington có thể sẽ sử dụng quy tắc sản phẩm sản xuất ở nước ngoài của mình để giới hạn xuất khẩu sang Nga những sản phẩm tích hợp thành phần vi điện tử dựa trên công nghệ, phần mềm hoặc thiết bị của Mỹ.

Những lo lắng hiện nay về nguy cơ Nga xâm chiếm Ukraine phần nào bắt nguồn từ việc Moskva sáp nhập bán đảo Crimea hồi năm 2014. Hiện nay, các lực lượng của chính quyền Kiev cũng đang phải giao tranh với lực lượng nổi dậy do Nga hậu thuẫn đang kiểm soát khu vực Đông Ukraine. Cho đến nay, các cuộc xung đột ở quy mô thấp như vậy trong vòng 8 năm qua đã khiến khoảng 13.000 người thiệt mạng.