MỚI

Trợ lý đầu tư M.AI

#Chuyên gia

24HMONEY đã kiểm duyệt

Mỹ – “gã khổng lồ ngủ quên” trong cuộc chơi đất hiếm toàn cầu?

Khi nhắc đến đất hiếm (Rare Earth Elements – REEs), phần lớn nhà đầu tư sẽ nghĩ ngay đến Trung Quốc – quốc gia gần như độc chiếm chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, ít ai biết rằng Hoa Kỳ đang sở hữu nguồn tài nguyên đất hiếm khổng lồ trong lòng đất – đủ để đáp ứng nhu cầu nội địa trong các lĩnh vực công nghệ cao, quốc phòng và năng lượng tái tạo. Vấn đề nằm ở chỗ: Mỹ có tài nguyên, nhưng không có chuỗi chế biến.

1. Trung Quốc: Nhà Độc Quyền Toàn Cầu

Từ 2011 đến 2017, Trung Quốc chiếm 84% tổng sản lượng đất hiếm toàn cầu, trong khi Mỹ chỉ chiếm khoảng 4%, đến từ duy nhất một mỏ: Mountain Pass tại California. Đáng nói là Mỹ vẫn phải gửi quặng sang Trung Quốc để chế biến, do không đủ nhà máy xử lý trong nước.

“China quickly gained control of global REE production... providing 95 percent of the global market of processed REE by 2011”.

— USGS Circular 1454, Page 04.

Giai đoạn từ giữa thập niên 1960 đến đầu thập niên 1990, chính Mỹ mới là quốc gia dẫn đầu thế giới về khai thác đất hiếm – cũng tại mỏ Mountain Pass. Tuy nhiên, sau khi Trung Quốc bước vào cuộc chơi và kết hợp khai thác với chế biến sâu, họ nhanh chóng thâu tóm thị phần toàn cầu. Năm 2011, Trung Quốc chiếm tới 95% lượng đất hiếm đã qua xử lý cung cấp ra thế giới​.​

2. Trữ Lượng Đất Hiếm Của Mỹ

Theo tài liệu “Rare Earth Element Mineral Deposits in the United States” do U.S. Geological Survey (USGS) công bố (Circular 1454), Mỹ có nhiều loại mỏ chứa đất hiếm, phân bố trên toàn quốc, từ California đến Alaska:

“Within the United States many mineral deposits contain concentrations of REEs, but to date, the Mountain Pass mine... has been the only substantial producer”.

— USGS Circular 1454, Page 13.

Nói cách khác, Mỹ không thiếu đất hiếm, nhưng chỉ có một mỏ duy nhất thực sự hoạt động hiệu quả.

Ngoài ra, theo đánh giá của USGS:

“Byproduct REE production from phosphate mines could meet much of the Nation’s HREE demand”.

— USGS Circular 1454, Page 11​.

Vì vậy về lý thuyết trữ lượng đất hiếm tại Mỹ có thể đáp ứng được phần lớn nhu cầu trong nước.

4. Thiếu Năng Lực Chế Biến & Tinh Luyện

Hầu hết REE không tồn tại ở dạng đơn giản, mà nằm trong các khoáng chất phức tạp như bastnäesite, monazite, xenotime hay apatite – đòi hỏi quy trình xử lý hóa học chuyên sâu. Vì vậy Mỹ không có đủ cơ sở hạ tầng để khai thác và chế biến lượng đất hiếm đó.

“Most of the REEs are hosted by minerals that have complex chemical formulas, presenting more of a challenge to process and extract the REEs”.

— USGS Circular 1454, Page 13​.

Thêm nữa, sau khi chiết được nhóm REE, thì lại phải tách riêng từng nguyên tố, ví dụ: Neodymium để làm nam châm cho xe điện, hoặc Dysprosium cho thiết bị quân sự. Công nghệ này hiện vẫn do Trung Quốc nắm phần lớn.

“Once the REEs are separated as a group from a mineral, individual REEs must be separated from the other REEs to produce a final product…”

— USGS Circular 1454, Page 14.

Để dễ hiểu, trong khi Trung Quốc xây dựng hệ sinh thái chế biến từ thô đến tinh, thì Mỹ chỉ có quặng – mà không có nhà máy tách chiết và phân loại riêng từng nguyên tố đất hiếm, vốn đòi hỏi công nghệ cao và chi phí lớn.

Ngay cả tại mỏ Mountain Pass – nơi được tái khởi động vào năm 2017 – sản phẩm đầu ra vẫn chỉ là concentrate, và phải gửi sang Trung Quốc để chế biến tiếp.

5. Giải Pháp Nào Cho Mỹ?

6. Kết luận

Theo Tân thì Mỹ không thiếu đất hiếm – thậm chí đủ để tự chủ hoàn toàn nguồn cung trong nước. Nhưng quốc gia này vẫn đang là một “gã khổng lồ ngủ quên”, để Trung Quốc nắm thế thượng phong trong cuộc đua chuỗi cung ứng REE.

Trong bối cảnh Mỹ và các nước phương Tây đang nỗ lực “tách Trung”, đất hiếm chính là mảnh ghép địa chiến lược không thể bỏ qua. Và nếu Mỹ thực sự muốn tự chủ – không còn nhập khẩu đất hiếm từ Trung Quốc – thì cuộc chơi sẽ bắt đầu không chỉ ở dưới lòng đất, mà cả trong phòng thí nghiệm và các nhà máy hóa chất cao cấp.